TÜRKLERDE HÂKİMİYET TELAKKİSİ VE ATATÜRK’ÜN HÂKİMİYET ANLAYIŞI

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 4, 11 - 34, 29.08.2018

Mehmet Kayıran Mustafa Yahya Metintaş

Öz

Milli hâkimiyet, dış görünüş itibariyle hür ve bağımsız yaşamayı, millet ve vatanı diğer devletlere karşı korumayı, kısaca kayıtsız şartsız tam bağımsız bir millet – devlet olarak varlığını sürdürmeyi ifade eder. Milli hâkimiyet ya da milli egemenlik iç görünüşü itibariyle milletin kendi kendini yönetmesini ve kendini yönetecek kişileri seçmesini ve demokratik yönetimin millet hayatına egemen olmasını esas alır. Çünkü Mustafa Kemal Atatürk’ün belirttiği gibi, “hürriyetin de, eşitliğin de, adaletin de dayanak noktası milli egemenliktir.”
Milli hâkimiyet, istiklalsiz ve hürriyetsiz olamaz. Devlet kurma ve idare etme hususunda üstün ve özel bir yeteneğe sahip olan “Türk Milleti”, tarihin her devrinde hür ve bağımsız yaşamayı şiar edinmiş ve sinesinden bir lider çıkarabilmiştir. Osmanlı Devleti tarih sahnesinden çekilirken de gücünü akıl – bilim ve Türklük şuurundan alan bir önder etrafında toplanmış ve yeni bir “Türk Devleti” kurmuştur. Bu dahi önder: O’na milletinin kendi adını soyadı olarak verdiği Mustafa Kemal ATATÜRK’tür.
“Ya istiklal ya ölüm” diyerek yola çıkar. Mustafa Kemal, zekâsı dehası, irade ve azim kudreti sayesinde “Türk Milleti” ni bir araya toplayarak bin bir güçlükler içinde milleti kurtarmayı ve milli egemenlik ilkesine dayanan Türkiye Cumhuriyeti devletini kurmayı başarmıştır. ATATÜRK, yalnızca yeni bir “Türk Devleti” kurmakla yetinmemiş ve bu devletin sonsuza kadar yaşaması için gerekli inkılapları yapmış ve gelecek nesillere de yegâne yol göstericinin akıl ve bilim olduğunu vasiyet etmiştir. İşte kısaca belirtilen bu hususlardan dolayı biz de: Mustafa Kemal Atatürk’ü ve onun içinden çıktığı “Türk Milleti” nin karakterini anlamaya katkı sağlayacağını düşündüğümüz için bu yazımızda: “Türklerde Hâkimiyet Telakkisi ve Atatürk’ün Hâkimiyet Anlayışı” nı inceledik.

Anahtar Kelimeler

Türklerde Hâkimiyet Telakkisi, Milli Egemenlik, Cumhuriyet, Atatürk

CONCEPTION OF SOVEREIGNTY IN TURKS AND ATATÜRK’S UNDERSTANDING OF SOVEREIGNTY

Öz

The national sovereignty means to protect the free and independent life, the nation and the homeland from other states against the external threat, in short, to maintain its existence as a fully independent nation, in other words being kind of state without any intervention. National sovereignty is based on the democratic governance which dominates the nation's life so that the nation can self-govern and choose the people to govern itself. Because, as Mustafa Kemal Atatürk puts it, "Freedom, equality and justice are the main points of national sovereignty.
National sovereignty can not be without independence and freedom. Having a superior and special ability to establish and govern the state, the "Turkish Nation" has been able to create a leader from all eras which it had been existed who had been aimed to live independently. While the Ottoman State was withdrawn from the part of the world history, it gathered around a leader who took his power in the minds of reason - science and Turkishness and established a new "Turkish State". ATATÜRK has not only satisfied with establishing a new "Turkish State" and has made the necessary reforms in order to maintain state’s existence forever, and aimed that the those reforms would be guide for future generations for wisdom and science. Because of these reasons mentioned briefly here, we also considered: Mustafa Kemal Atatürk and the "Turkish Nation" that came out of it, contributed to the meaning of the character. In this article, we have studied "The Supremacy of the Turks and the Understanding of the Sovereignty of Ataturk".

Anahtar Kelimeler

Understanding of Sovereignty in Turks, National Sovereignty, Atatürk

Kaynakça

• AĞAOĞLU, Samet : Kuva-yı Milliye Ruhu, İstanbul, 1964.
• AKÇURA, Yusuf : Yeni Türk Devleti’nin Öncüleri (1928 Yılı Yazıları),Ankara, 1981.
• AKÇURA, Yusuf : Osmanlı Devleti’nin Dağılma Devri: (XVIII ve XIX. Asırlarda), Ankara, 1985,
• AKDAĞ, Mustafa : “Osmanlı İmparatorluğunun Kuruluş ve İnkişaf Devrinde Türkiye’nin İktisadi Vaziyeti”, Belleten, Cilt: XIII, Sayı:51 (Temmuz-1949), Ss.497-564.
• ANIL Ali K. : Türk Tarihi ve Banileri, İstanbul, 1950.
• ARI, Kemal. : Atatürk ve Aydınlanma: Düşünsel Temelleri ve Gelişimi, Yakın Yayınları, 2009.
• ARIK Remzi Oğuz : Türk İnkılabı ve Milliyetçiliğimiz, Ankara, 1981,
• Arsal, Sadri Maksudi : “Beşeriyet Tarihinde Devlet ve Hukuk Mefhumu ve Müesseselerinin İnkişafında Türk Irkı’nın Rolü” Türk Tarih Kongresi, (20-25 Eylül 1937), İstanbul, 1943, Ss.1048-1099.
• ATATÜRK, Gazi Mustafa Kemal : Nutuk,(Söylev), Cilt:1-II, (Türk Tarih Kurumu Yayını), Ankara, 1986-1987.
• ATATÜRK, Gazi Mustafa Kemal : Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri 1, (Toplayan: ARSAN, Nimet), 2. Baskı, Ankara, 1961.
• ATATÜRK, Gazi Mustafa Kemal : Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri 11, (Toplayan: UNAN, Nimet), 2. Baskı, Ankara, 1959.
• ATATÜRK, Gazi Mustafa Kemal : Atatürk’ün Tamim Telgraf ve Beyannameleri, (Söylev ve Demeçleri IV), (Derleyen: ARSAN, Nimet), 2. Baskı, Ankara, 1964.
• BEYSANOĞLU, Şevket: (Hazırlayan): Makaleler IX (Ziya Gökalp’in Yeni Gün. Yeni Türkiye. Cumhuriyet Gazetelerindeki Yazılar), İstanbul, 1980.
• BOZKURT, Mahmut Esat: Yakınlarından Hatıralar, İstanbul, 1955.
• ÇAY, Abdülhaluk : “Anadolu’nun Türkleşmesi 11”, Türk Kültürü, Yıl:XXI (Mayıs, 1983), Sayı:241, Ss.270-279.
• ÇAY, Abdülhaluk :: (Hazırlayan) Makaleler VII, (Ziya Gökalp’in Küçük Mecmuadaki Yazıları), Ankara, 1982.
• ÇAY, Abdülhaluk :: Anadolu’da Türk Damgası, Ankara, 1983.
• DANİŞMEND, İsmail Hami: Türklük Meseleleri, 3.Baskı, İstanbul, 1983.
• DONUK, Abdülkadir : “Tarihte 16 Türk Devleti Meselesi ve Türk Devletlerinin Karakteri” Türk Kültürü, Yıl: XXII (Mart 1984), Sayı: 251, Ss.145-161.
• EMEL, Esin : Türk Kültür Tarihi: İç Asya’daki Erken Safhaları, Ankara, 1985.
• ERGENÇ, Özer : “Atatürk’ün Büyük Devlet Adamı Niteliği”, Atatürk 100.Yıl Konferansları, Ankara, 1981.
• ERGİN, Muharrem : Orhun Abideleri, M.E.B. Bin Temel Eser Serisi, No: 32, İstanbul, 1970.
• EROĞLU, Hamza : Atatürk ve Milli Egemenlik, Ankara, 1987.
• ERTÜRK, Kemal : Türk Devletleri Genel Tariki, Ankara, Tarihsiz.
• GİRİTLİ, İsmet : “Kemalizm, Milli Hâkimiyet ve Cumhuriyet Demektir” (Atatürk Yolu Adlı Ortak Eser), İstanbul, 1981, Ss.109-128.
• GÖKALP, Ziya : Türkçülüğün Esasları, Ankara, 1961.
• GÖKALP, Ziya : Hars ve Medeniyet, Ankara, 1964.
• GÖKALP, Ziya : Ziya Gökalp’in Hayatı, Sanatı-Eseri, 2.Baskı, Hazırlayan: Ali Hüznet Göksel, Varlık Yayınları, İstanbul, 1955.
• GÖKALP, Ziya : Makaleler VII (Küçük Mecmuadaki Yazılar), Hazırlayan: Abdülhaluk Çay, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1981.
• GÖKSEL, Ali Nihat : (Hazırlayan): Ziya Gökalp Hayatı, Sanatı, Eseri, 2. Baskı, İstanbul, 1955.
• İNALCIK, Halil : “Osmanlı İmparatorluğu’nda Kültür ve Teşkilat”, Türk Dünyası El Kitabı, (Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayını), Ankara, 1976, Ss.:974-990.
• İNALCIK, Halil SEYİTDANLIOĞLU, Mehmet. :Tanzimat Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, Sunuş, TİB Kültür Yayınları, 2011, Ankara.
• İNAN, Afet : M. Kemal Atatürk’ten Yazdıklarım, Ankara, 1969.
• AN, Afet : Vatandaş İçin Medeni Bilgiler, 1.Kitap, İstanbul, 1933.
• AN, Afet : Yurt Bilgisi Notlarından Vatandaş İçin Medeni Bilgiler, İstanbul, Devlet Matbaası, 1933.
• KAFESOĞLU, İbrahim : “Türk Zaferleri ve Kültür” Türk Kültürü, Yıl:XXII (Ağustos 1984), Sayı.: 256, Ss.272-274.
• KAFESOĞLU, İbrahim: Mehmet Saray : Atatürk İlkeleri ve Dayandığı Tarihi Temeller, (Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayını), İstanbul, 1983.
• KANSU, Mazhar Müfit : Erzurum’dan Ölüme Kadara Atatürk’le Beraber, Cilt: 1, 2.Baskı, Ankara, 1986.
• KARAL,Enver Ziya : Atatürk’ten Düşünceler, 2.Baskı, Ankara, 1960.
• KARPAT, Kemal : Türk Demokrasi Tarihi (Sosyal, Ekonomik, Kültürel Temelleri), İstanbul, 1967.
• KAYIRAN, Mehmet : Atatürkçü Düşünce Sisteminin Oluşmasına Neden Olan Etkenler ve Bu Düşünce Sisteminin Geliştirilmesi, Anadolü Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt.:2, S:2(2 Mayıs 1990), Ss.187-203.
• KAYIRAN, Mehmet : “16 Ağustos 1938 Tarihli Türk İngiliz Ticaret Antlaşması ve Karşılaştırılması” Anadolü Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt.:2, S:2 (1 Mayıs 1989), Ss.151-181.
• KAYIRAN, Mehmet : “Milli Egemenliğe Doğru : Erzurum ve Sivas Kongresinin Toplanması”, Anadolü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt:3, Sayı:1, (1990), Ss. 171-183.
• KAYIRAN, Mehmet, METİNTAŞ Mustafa Yahya: Atatürkçü Düşünce Sistemi Atatürkçülük Kemalizm. Atatürk Yolu, 13(51), 579-615.
• KİTAPÇI, Zekeriya : “Atatürk ve Tarih Boyunca Türkler’de Milli Hakimiyet Duygusu Tezahürleri”, Milli Kültür, Mayıs 1986, Sayı: 53.
• KOCATÜRK, Utkan : (Hazırlayan) Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, 3.Baskı, Ankara, 1984.
• KÖYMEN, Mehmet Altay : “Atatürk’ün Kültür Siyaseti”, Milli Kültür, Cilt:2, Sayı: 6,7,8, (Kasım, Aralık 1980, Ocak, 1981), Ss.10-15.
• KÖYMEN, Mehmet Altay : “Atatürk’ün Yeni Türkiye’yi Kurarken Dayandığı Temel Fikirler”, Milli Kültür, Cilt:2, (Ağustos- Eylül-Ekim 1980),Sayı: 3-4-5, Ss.6-8.
• KÖYMEN, Mehmet Altay : Türkler ve Demokrasi”, 50.Yıl Konferansları, Ankara Üni. D.T.C.F., (Türkiye Cumhuriyeti’nin 50. Yılı), Ankara, 1976, Ss.151-159.
• KURAN, Ercüment : Atatürkçülük Üzerine Denemeler, Ankara, 1981.
• KURAN, Ercüment : “Atatürkçülüğün Fikir Temelleri”, Atatürk Devrimleri 1. Milletlerarası Sempozyumu Bildirileri, İstanbul, 1975, Ss.264-268.
• KUTAY, Cemal : Kurtuluşun ve Cumhuriyetin Manevi Mimarları, Ankara, 1973.
• LEWIS, Bernard : Modern Türkiye’nin Doğuşu, Çeviren: Metin, Kıratlı, Ankara, 1970.
• LEWİS, Bernard : Modern Türkiye’nin Doğuşu, Çev.: Boğaç Babür Turna, Ankara, 2010.
• ÖGEL, Bahaeddin : Türkler’de Devlet Anlayışı, Ankara, 1982.
• ÖGEL, Bahaeddin : Türk Kültürünün Gelişme Çağları, Genişletilmiş İkinci Baskı, Ankara, 1979.
• PARMAKSIZOĞLU, İsmet: Türklerde Devlet Anlayışı, (İmparatorluk Devri: 1299-1789), Ankara, 1982.
• REŞAT, Genç : Karahanlı Devleti Teşkilatı, İstanbul, 1981.
• SEFA, Peyami : Türk İnkılabına Bakışlar, Ankara, 1981.
• SAYILI, Aydın : Ortaçağ Bilim ve Tefekküründe Türklerin Yeri, Ankara, 1985.
• SHAW, Stanford : Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye (1280-1808), Cilt:1, Çeviren: Mehmet Harmancı, İstanbul, 1982.
• SEYİTDANLIOĞLU, Mehmet: Tanzimat Devrinde Meclisi Vala 1838 – 1868, TTK Basımevi, Ankara, 1999.
• TANERİ, Aydın : Türkiye Selçukluları Kültür Hayatı, Konya, 1978.
• TANSEL, Selehattin : “İstiklal ve İstiklal Savaşı”, Büyük Zaferin 50. Yılına Armağan, (Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Yayınları), İstanbul, 1972, Ss.272-279.
• TANYOL, Hikmet : Atatürk ve Türk Milliyetçiliği, Ankara, 1961.
• Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti: Tarih IV: Türkiye Cumhuriyeti, İstanbul, 1934.
• T.C. Genelkurmay Başkanlığı: Atatürkçülük (1.Kitap) : Atatürk’ün Görüş ve Direktifleri, İstanbul, 1984.
• T.C. Genelkurmay Başkanlığı: Atatürkçülük (3.Kitap), İstanbul, 1984.
• T.C. Genelkurmay Başkanlığı: ATATÜRKÇÜLÜK (2.Kitap): Atatürk ve Atatürkçülüğe İlişkin Makaleler, İstanbul, 1988.
• “Türkiye Demokrasi Hareketleri Konferansı”(6-8 Kasım 1985 Ankara), Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi,, Cilt:4, Sayı:1, (Özel sayı).
• UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı: Osmanlı Tarihi, Cilt:1, Ankara, 1975.
• YEDİYILDIZ Bahaddin : “Kültür ve Yenileşme”, Türk Kültürü, Yıl: XX (Temmuz 1982), Sayı: 231, Ss.1-18.
• YUVALI, Abdülkadir : “Milli Hâkimiyet Anlayışımızın Dayandığı Tarihi Temeller”, Milli Kültür, (Gençlik Özel Sayısı), (Mayıs 1986), Sayı:53, Ss.12-14.