ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE FEMİNİZM HAREKETLERİNİN İLERLEYEN DÖNEMDE TÜRK SOSYOLOJİSİNE YANSIMALARI

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 3, 109 - 117, 16.02.2018

Melike Metintaş

Öz

Feminizm, ilk kez 18. Yüzyıl aydınlanma dönemi ile birlikte kadınların sosyal alanda kendi haklarını
aramak adına geliştirdiği toplumsal ve siyasi hareketler olarak başlamıştır. Feminizm, her alanda
cinsiyet eşitsizliğine karşı sosyal ev siyasi alanda verilen mücadeleler olarak tanımlanabilir. Ancak
feminist hareketler, toplumdan topluma farklı nitelikler göstermiştir. Türk tarihinde feminizm,
Osmanlı devleti son döneminde hissedilemeye başlanmış, erken Cumhuriyet döneminde belirgin
şekilde ortaya çıkmıştır. O dönemde Türk feminist hareketi, Türk Kadınlar Birliği çevresinde, esasen
Milli Devlet için kadının sosyal ve siyasi hayata daha fazla katılabilmesini sağlayabilecek, milli
nitelikli bir işlev görmüştür. 1970lerden sonra Türk feminizmi Dünya’daki ideolojik dalgalanmalardan
etkilenerek radikal bir evrilme yaşamış, daha çok sol liberal hareketlerin, kadın özgürlüğü adı altında
milli değerler ve kültüre karşı kullandığı bir aygıt durumuna düşürülmüştür. Ancak son yıllarda
Türkiye’de ortaya çıkan toplum temelli toplu kadın hareketlerinin erken Cumhuriyet dönemi Türk
kadınının feminist mücadelesinin etkilerini taşıdığı da açıkça gözlenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Feminizm, Kadınlar, kadın hakları

REFLECTİONS OF FEMİNİST MOVEMENTS İN THE EARLY REPUBLİCAN PERİOD ON TURKİSH SOCİOLOGY İN THE PROGRESSİVE PERİOD

Öz

Feminism, for the first time, began as social and political movements that women, along with the 18th
century enlightenment period, developed to seek their own rights in the social field. Feminism can be
described as the struggles given to the social home in the political arena against the gender inequality
in each area. However, feminist movements have shown different qualities of collecting from society.
Feminism in Turkish history began to be felt in the last period of the Ottoman state, and it appeared
clearly in the early Republican period. At that time, the Turkish feminist movement had a national
function, which would enable women to participate more in the social and political life for the
National Government, mainly around the Turkish Women's Union. After the 1970s, Turkish feminism
was radically transformed by the ideological fluctuations of the Earth, and was largely reduced to a
device that left liberal movements used against national values and culture under the name of women's
freedom. However, in recent years, emerging community-based early Republican era of mass women's
movement in Turkey is clearly observed that the effects of the feminist struggle of Turkish women.

Anahtar Kelimeler

Feminism, Women, women's rights

Kaynakça

• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 1989, s.152.
• Balcı, M., & Tuzak, M. (2017). Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Nezihe Muhiddin Özelinde Türk Kadınlarının Siyasi Hakları İçin Mücadelesi. Marmara Üniversitesi Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi, 1(1), s.44
• Bolat, B. S. (2014). 1930 Kadınlara İntihap (Seçme-Seçilme) Hakkı Verilmesine Yönelik Tutumlar. Ctad: Journal Of Modern Turkish History Studies, 10(19). Caporal, B. (1982). Kemalizmde Ve Kemalizm Sonrasında Türk Kadını:(1919-1970) (Vol. 9). Türkiye İs Bankası Kültür Yayınları.
• Cumhuriyet, 22 Mart 1930, S.1- Kadın Birliğinde İnfial Uyandıran Makale, Cumhuriyet, 30 Nisan 1930. S.1-2
• Marcosson, I. (1984, Kasım) Türkiye’nin Kuruluş Yıllarında Bir Yabancı Gazetecinin Ankara Yolculuğu Ve Atatürk’le Görüşmesi (Çeviren: Ergun Özbudun) “Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C I, Sayı 1, Kasım 1984.
• Kara, N. (2006) 80 ve 90’larda Türkiye’de Feminist Hareketler. Kadın Çalışmaları Dergisi, 1 (3), s. 16-39.
• Mevlan, U., Düşünüyorum, Kadınlar Dünyası, No: 175, 25 Mayıs 1919.
• Pamukçu, Ç. Y., Dersi, T. M. C., & Akşit, E. E. Iı. (Aralık, 2012) Meşrutiyet Dönemi, Osmanlı Kadın Derneklerinin İktisadi Ve Beşeri Faaliyetleri.
• Yücer S. “Demokrasi Yolunda Önemli Bir Aşama: Türk Kadınına Siyasal Hakların Tanınması”, Uludağ Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl.9, Sayı 14, 2008/1.
• Sancar, S. (2011). Türkiye’de Kadın Hareketinin Politiği: Tarihsel Bağlam, Politik Gündem ve Özgünlükler. Birkaç Arpa Boyu, 21.
• Taş, G. (2016). Feminizm Üzerine Genel Bir Değerlendirme: Kavramsal Analizi, Tarihsel Süreçleri ve Dönüşümleri. Akademik Hassasiyetler, 3(5).
• Toprak, Z. (1994). Türkiye'de Siyaset ve Kadın: Kadınlar Halk Fırkası'ndan Arşıulusal Kadınlar Birliği Kongresi'ne (1923-1935). Kadın Araştırmaları Dergisi, (2).