SECOND WORLD WAR DURING STARTING, TURKEY'S FOREIGN POLICY (1939)

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 7, 54 - 82, 17.03.2020

Mustafa Metintaş

Öz

The leading countries of the world in 1939 rapidly prepared for a new world war, small countries that
the Turkey also among this, showed their utmost diplomatic efforts to keep themselves away from the
war. In this context, The year 1939 can be considered as a year in which important political and
military developments in terms of world history were formed, and even the fate of the twentieth
century took shape. Turkey, negotiated with Britain and France throughout a significant part of 1939
to form an alliance against the threat by the Axis block and at the end of this period The Turkish -
British - French Alliance Treaty was signed in October 1939. With This alliance, Turkey has opted to
take place among the Western democracies to replace the old ally Germany.
Throughout 1939, although Turkey and its Western allies make efforts to have entered into an alliance
with the Soviet Union these efforts were not successful. The Soviet Union preferred cooperation with
Germany. 1939 also, continuing since the period of the National Struggle the good relations between
the Soviet Union and Turkey has rapidly deteriorated , the two sides prefered to get on different and
rival block side.

Anahtar Kelimeler

Turkish Foreign Policy, World War 2, 1939

İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI BAŞLARKEN TÜRKİYE’NİN DIŞ POLİTİKASI (1939)

Öz

1939 yılı Dünyanın önde gelen ülkelerinin hızla yeni bir dünya savaşına hazırlandıkları, Türkiye’nin
de aralarında olduğu daha küçük çaptaki ülkelerin ise savaşı kendilerinden uzak tutmak için ellerinden
gelen diplomatik çabayı gösterdikleri bu bağlamda Dünya tarihi açısından önemli siyasi ve askeri
gelişmelerin olduğu, hatta yirminci yüzyılın kaderinin şekillendiği bir yıl olarak kabul edilebilir.
Türkiye, Mihver bloğunun yarattığı tehdide karşı İngiltere ve Fransa ile 1939 yılının önemli bir kısmı
boyunca bir ittifak oluşturabilmek için müzakereler gerçekleştirmiş ve sonunda 1939 Ekim ayında
Türk – İngiliz – Fransız İttifak Antlaşması imzalanabilmiştir. Bu ittifak ile Türkiye eski müttefiki
Almanya yerine Batılı demokrasilerin yanında yer almayı tercih etmiştir.
Batılı müttefikler ve Türkiye 1939 yılı boyunca Sovyetler Birliği ile de bir ittifak yapma çabasına
girmişlerse de bu çabalar başarılı olmamıştır. Sovyetler Birliği Almanya ile işbirliğini tercih etmiştir.
1939 yılı aynı zamanda, Milli Mücadele döneminden beri süren Türkiye ile Sovyetler Birliği
arasındaki ittifaka varan boyutta iyi ilişkilerin hızla bozulduğu, iki tarafın farklı ve hasım saflarda yer
almayı tercih ettikleri yıldır.

Anahtar Kelimeler

Türk Dış Politikası, İkinci Dünya Savaşı, 1939

Kaynakça

• Armaoğlu, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1980), Ankara, 2005.
• Ataöv, Türkkaya, Turkish Foreighn Policy, 1939 – 1945, Ankara, 1965.
• Atabey, Figen, “Monterux Konferansı’ndan İkinci Dünya Harbi’ne Türk-Sovyet İlişkileri”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, Cilt 2,Sayı 4, Ocak 2014.
• Aydın, Mustafa, “Savaş Kaosunda Türkiye: Göreli Özerklik 1939–1945”, Türk Dış Politikası, 1919–1980, (6.bsm.), (editör: Baskın Oran),İletişim, İstanbul. 2002.
• Ayın Tarihi, Mayıs 1939, No:67-89.
• Burçak, Rıfkı Salim, Türk – Rus – İngiliz Münasebetleri (1791 – 1941), İkinci Cihan Harbinde Türkiye’nin Durumu, İstanbul, 1946.
• Demirci, Ersin - Gülmez, Nurettin, “Von Papen’in Türkiye Büyükelçiliği”, Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Güz, 2013.
• Deringil, Selim, Denge Oyunu – İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin Dış Politikası, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2010.
• Erkin, Feridun Cemal, Türk-Sovyet İlişkileri ve Boğazlar Meselesi, Ankara, 1968.
• Ertem, Barış, “İkinci Dünya Savaşı Sırasında Türkiye-Sovyetler Birliği İlişkileri Ve Türkiye’nin Amerika Birleşik Devletleri İle Yakınlaşmasına Etkileri”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/7, Summer 2013.
• Esmer, Ahmet Şükrü - Sander, Oral, Olaylarla Türk Dış Politikası (1919 - 1973), Cilt 1, A.Ü.Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No:558, Ankara, 1987.
• Ferda Kocaçimen, İkinci Dünya Savaşı’nın Meşhurları, İstanbul 1945.
• Güçlü, Yücel, “Turco – British Reapprochment On The Second World War”, Belleten, Nisan 2001.
• Gürün, Kamuran, Türk – Sovyet İlişkileri (1920 – 1953), Ankara, 1991.
• Hill, Leonidas E. “The Wilhelmstrasse in the Nazi Era.” Political Science Quarterly, Vol. 82, No. 4,1967.
• İlkin, Selim - Tekeli İlhan, Dış Siyaseti Ve Askeri Stratejileri İle İkinci Dünya Savaşı Türkiye'si, Cilt 1, İstanbul, 2013.
• İnönü Arşivi, No: 02436.
• Koçak, Cemil, Türk - Alman İlişkileri, Ankara, 1991.
• Kuneralp, Zeki, Sadece Diplomat, Anılar - Belgeler, İstanbul, 1999.
• Kissinger, Henry, Diplomasi, İstanbul, 2007.
• Ludmila Jivkova, İngiliz – Türk İlişkileri 1933 – 1939, İstanbul, 1978.
• Selim Deringil, Denge Oyunu, İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin Dış Politikası, İstanbul, 2010.
• Shirer, William L, Rise And Fall Of The Third Reich: A History of Nazi Germany, Simon & Schuster Publish., 1990.
• Soysal, İsmail, “Türk – İngiliz – Fransız Ortak İttifakı”, Belleten, Sayı: 182, Nisan 1982.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Dönem IV, Cilt 2, 12.5.1939.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Dönem: IV, C.3, 12.5.1939
• TBMM Zabıt Ceridesi, Dönem: IV, C. 4, 23.6.1939.
• Weinberg, Gerhard L., Germany and the Soviet Union, Prometheus Books (January 1972).
• Von Papen Franz, Memoirs, London, 1952.