Kilis 7 Aralık Üniversitesi Öğrencilerinde Fiziksel Benlik Algısının Serbest Zaman Değerlendirme Davranışları Bakımından İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 66 - 82, 25.07.2023

Ülkü Sena Bay , Serdar Gerı

Öz

İnsanda benlik kavramının zihinsel tezahürlerinden biri olan ve benlik algısının alt boyutu olarak nitelendirilebilecek bir olgu olarak fiziksel benlik algısı da bu kompleks yapının içinde kendini göstermektedir. Fiziksel benlik algısının en genel anlamıyla; bireyin kendini fiziksel algılaması, zihninde kendisini fiziksel olarak tanımlama ve konumlandırması olduğuna dikkat çekmek yerinde olacaktır. Bu yönüyle fiziksel benlik algısının bireyin öznel yargılarını içerdiğini, bu yargıların da pek çok faktörden etkilenebileceğini söylemek mümkündür (Fox, 1990). Öte yandan serbest zaman etkinliklerine katılmanın yalnızca bedensel değil ruhsal getirilerinin de olduğu ve bireye haz ve mutluluk sağladığına dikkat çekilmiştir (Riddick, 1986; Tezcan 1994).
Bu araştırmanın temel hedefi; psikolojik ve sosyal yönlerden kişiler üzerinde etkisi olan fiziksel benlik algısı ile bireylerin serbest zaman değerlendirme davranışları arasında bir ilişki olup olmadığını incelemektir. Değerlendirme biçimlerine göre toplumları ve bireyleri olumlu veya olumsuz etkileyebilme potansiyeli olan serbest/boş zaman kavramının tanıtılması ve bireylerin fiziksel benliklerini algılayışına etkisinin ortaya konulup bu doğrultuda bireysel ve sosyal yaşama dair faydalı sonuçlara ulaşılacağına inanılması bu araştırmayı önemli kılan husustur. Çalışma yöntemi olarak ilişkisel tarama modelinden faydalanılmıştır. Bu çalışmada aralarındaki ilişki ve ilişki düzeyleri belirlenmeye çalışılmış olan değişkenler; fiziksel benlik algısı, serbest zaman değerlendirme davranışları ve cinsiyettir. Çalışmaya Kilis 7 Aralık Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu’ndan 416 öğrenci katılmıştır. Bu araştırmada geçerlik ve güvenirlik ölçümleri yapılmış olan (Çağlar ve vd., 2017) fiziksel benlik ölçeği ve araştırmacı tarafından hazırlanmış olan serbest zaman değerlendirme davranışları anketi kullanılmıştır. Verilerin analizinde temel hipotezleri test etmek amacıyla Mann Whitney U ve Kruskal Wallis H testleri uygulanmıştır. Yapılan analizler neticesinde fiziksel benlik algısı ile cinsiyet değişkeni arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Öte yandan serbest zaman değerlendirme davranışları ile fiziksel benlik algısı arasında anlamlı bir ilişki olduğu ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

fiziksel benlik algısı, serbest zaman, spor, psikoloji

Kaynakça

• Atmaca, H. (1997). Boş zaman-kütüphane bağlamında psikolojik ve sosyolojik açılardan birey. Türk Kütüphaneciliği, 11(4), 326-336.
• Bailey 2nd, J. A. (2003). Self-image, self-concept, and self-identity revisited. Journal of the National Medical Association, 95(5), 383.
• Baranowski, T., Bouchard, C., Bar-Or, O., Bricker, T., Heath, G., Kimm, S.Y.S., Malina, R., Obarzanek, E., Pate, R., Strong, W.B., Truman, B., & Washington, R. (1992). Assessment, prevalente, and cardiovascular benefits of physical activity and fitness in youth. Medicine and Science in Sports and Exercise, 24, 237- 247.
• Beasley, E. K., & Garn, A. C. (2013). An investigation of adolescent girls’ global self-concept, physical self-concept, identified regulation, and leisure-time physical activity in physical education. Journal of Teaching in Physical Education, 32(3), 237-252.
• Boyer, E. M. (2008). Psychological benefits of sport participation and physical activity for adolescent females. Dissertation Abstracts International: Section B: The Sciences and Engineering, 68 (11-B).
• Cruz-Ferreira, A., Fernandes, J., Gomes, D., Bernardo, L. M., Kirkcaldy, B. D., Barbosa, T. M., & Silva, A. (2011). Effects of Pilates-based exercise on life satisfaction, physical self-concept and health status in adult women. Women & health, 51(3), 240-255.
• Çaǧlar, E. (2009). Similarities and differences in physical self-concept of males and females during late adolescence and early adulthood. Adolescence, 44(174).
• Çağlar, E., Aşçı, F. H., & Bilgili, N. (2017). Üniversite öğrencilerinde Fiziksel Benlik Ölçeği Türkçe Sürümünün psikometrik özellikleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 18(6), 594.
• Einstein, A. (1917). On the special and general theory of relativity. CPAE (English translation), 6, 247-420.
• Edwards, S. D., Ngcobo, H. S., Edwards, D. J., & Palavar, K. (2005). Exploring the relationship between physical activity, psychological well-being and physical self-perception in different exercise groups. South African Journal for Research in Sport, Physical Education and Recreation, 27(1), 59-74.
• Fernández-Bustos, J. G., Infantes-Paniagua, Á., Cuevas, R., & Contreras, O. R. (2019). Effect of physical activity on self-concept: theoretical model on the mediation of body image and physical self-concept in adolescents. Frontiers in Psychology, 10, 1537.
• Fox, K.R. (1990). The Physical Self Perception Profile. Manual, University of Northern Illinois. 121.
• Gerrig, Richard J., Philip G., Zimbardo (2010). Psikoloji ve Yaşam. (Gamze Sart, Çev.). Ankara: Nobel Yayınları. 427-428.
• Grogan, S. (2006). Body image and health: Contemporary perspectives. Journal of health psychology, 11(4), 523-530.
• Gürbüz, M., & Aydın, A. H. (2012). Zaman kavramı ve yönetimi. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi (9), 2. 1-20.
• James, W. (1892). Psychology. New York: Holt.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. 79-82.
• Koenig, S. (2000). Sosyoloji (Çev. S. Sucu, & O. Aykaç). İstanbul: Ütopya Kitabevi Yayınları. 126.
• Lee J. (2005). A study on physical self-concept through dancing education. Korea Sport Res. 16, 213–222. Leith, M.L., & Taylor, A.H. (1991). Behavior modification and exercise adherence: A literature review. Journal of Sport Behavior, 15(1), 60-74.
• Maiano, C, Ninot, G., & Bilard, J . (2004). Age and gender effects on global self- esteem and physical self-perception in adolescents. European Physical Education Review, 10(1), 53-69.
• Marsh, H. W. (1998). Age and gender effects in physical self-concepts for ado- lescent elite athletes and non-athletes: A multicohort-multioccasion design. Journal of Sport and Exercise Psychology, 20, 237-259.
• Mayorga, D., Viciana, J., & Cocca, A. (2012). Relationship between physical self-concept and health-related physical fitness in Spanish schoolchildren. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 69, 659-668.
• McAdams, D. (1999). Personal narratives and the life story. In L. A. Perwin & O. P. John (Eds.), Handbook of personality: Theory and research. New York: Guilford Press. 478-500.
• McAuley, E. (1994). Physical activity and psychosocial outcomes. In C. Bouchard, R.J. Shephard, & T. Stephens (Ecls.). Physical activity, fitness, and health: International proceedings and consensus statement. Champaign, IL: Human Kinetics. 551-568.
• Ninot, G., Fortes, M., & Delignieres, D. (2001). A psychometric tool for the assessment of the dynamics of the physical self. European Review of Applied Psychology, 51(3), 205-216.
• Nurmi, J. E. (2004). Socialization and self-development: Channeling, selection, adjustment, and reflection. 85-113. Olcay, A. ve Giritlioğlu, İ. (2014). Gaziantep Bölgesinde Şehir Turizmine Hizmet Veren Otellerde Müşteri Memnuniyeti Üzerine Bir Araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(50), 1-22.
• Outhwaite, W. (1989). The diversity of social time. The Journal of the International Sociological Association, 37(3), 214-228.
• Riddick, C. C. (1986). Leisure satisfaction precursors. 259-265.
• Roh, S. Y. (2018). The influence of physical self-perception of female college students participating in Pilates classes on perceived health state and psychological wellbeing. Journal of exercise rehabilitation, 14(2), 192.
• Sallis, J.F., Simons-Morton, B.G., Stone, E.J., Corbin, C.B., Epstein, L.H., Faucette, N., Iannotti, R.J., Killen, J.D., Klesges, R.C., Petray, C.K., Rowland, T.W., and Taylor, W. (1992). Determinants of physical activity and interventions in youth. Medicine and Science in Sports and Exercise, 24(6), 248-257.
• Sonstroem, R. J. (1984). Exercise and self-esteem. Exercise and Sport Sciences Reviews, 12, 123-155.
• Stokowski, P. A. (1994). Leisure in society. Tourism, leisure and recreation series. London: Mansell Publishing Ltd. 95-99.
• Tezcan, M. (1982). Sosyolojik açıdan boş zamanların değerlendirilmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi.
• Tezcan, M. (1994). Boş zamanların değerlendirilmesi sosyolojisi. Ankara: Atilla Kitabevi.
• Tör, N. V. (1966). Boş zamanları değerlendirmede telkin vasıtalarının rolleri. Boş Zamanları Değerlendirme Semineri. Halk Sağlığı Eğitim.
• Yılmaz, H. Ö. (2009). Obez bireylere verilen beslenme eğitiminin beden imgesiyle uğraşıya, beslenme davranışına ve kilo vermeye etkisi. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. İstanbul
• Gündoğdu, R. (2013). Sosyalleşme ve Sosyalleşme Süreci. Web: https://www.researchgate.net/publication/315386774_SOSYALLESME_VE_SOSYALLESME_SURECI Son Erişim Tarihi: 16.12.2020.