Platon ve Hans Kelsen’in Adalet Anlayışlarına Dair Bir Değerlendirme

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 2, 32 - 42, 31.12.2022

Seda Özdal

Öz

Özet
Adalet, üzerinde çok yönlü tartışmaların olduğu ancak hiçbir görüş ya da okul tarafından yok sayılamayan bir kavramdır. Doğal hukuk anlayışını benimseyenlerle hukuki pozitivizm taraftarlarını karşı karşıya getiren ve hukuk felsefesinin temel kavramlarından olan adalet, Platon ve Hans Kelsen’in hukuk teorilerinde önemli bir yere sahiptir. İki düşünürün adalet teorisi çerçevesinde birbirine karşıt görüşleri, doğal hukuk teorisi ile pozitivist hukuk teorisi için adeta bir kırılma noktasıdır. Platon, mutlak ve nesnel bir adaletin varlığını kabul ederek, yasaların geçerliliğini adalete uygun olmasına bağlarken, Kelsen adaleti, karşılıklı insan ilişkilerini düzenleyen toplumsal düzenin mümkün, ama zorunlu olmayan bir niteliği olarak kabul eder. Başka bir deyişle Platon için adalet, toplum ve hukuk için olmazsa olmaz iken, Kelsen adaleti, zorunlu olmayan irrasyonel bir ideal olarak benimser. Bu makalede, adalet idealinin, ruhun en yüksek değerlerinden biri olduğu ve adaletin dışlandığı bir hukuk sisteminin her türlü değerden yoksun, salt biçimsel ve mekanik kalacağı yönündeki kanaat temellendirilmeye çalışılacaktır.
Anahtar kelimeler: Platon, Kelsen, adalet, doğal hukuk, hukuki pozitivizm, değer.

Abstract
Justice is a concept on which there are many-sided debates but cannot be ignored by any view or school. Justice, which is one of the basic concepts of legal philosophy and which brings the supporters of legal positivism against those who adopt the natural law understanding, has an important place in the legal theories of Plato and Hans Kelsen. The opposing views of the two thinkers within the framework of the theory of justice are almost a breaking point for the natural law theory and the positivist legal theory. While Plato accepts the existence of an absolute and objective justice and connects the validity of laws to their compliance with justice, Kelsen accepts justice as a possible, but not necessary, feature of the social order that regulates mutual human relations. In other words, while for Plato, justice is indispensable for society and law, Kelsen adopts justice as an irrational ideal that is not necessary. In this article, the belief that the ideal of justice is one of the highest values of the spirit and that a legal system in which justice is excluded will be devoid of any value, will remain purely formal and mechanical.
Key Words: Plato, Kelsen, justice, natural law, legal positivism, value.

Anahtar Kelimeler

Anahtar kelimeler: Platon, Kelsen, adalet, doğal hukuk, hukuki pozitivizm, değer.

Kaynakça

• Akalın Ş. H., vd., (2011).Türkçe sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. Akbay M., (1947). “Kelsen’in hukuk ve devlet teorisi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 4, S. 1-4, 29-47.
• Aktaş S. (2011). Prosedürel doğal hukuk Lon L. Fuller’in hukuk kavramı, On İki Levha Yayıncılık A.Ş. İstanbul.
• Aral V. (2007). Hukuk ve hukuk bilimi üzerine, Filiz Kitabevi, İstanbul.
• Aral V. (1988). Toplum ve adaletli yaşam, Filiz Kitabevi, İstanbul.
• Aral V. (1968). “Kelsen’in hukuk anlayışı”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 34, S. 1-4, İstanbul 1968, 513-552.
• Bergmann G., Zerby L. (1945). “The formalism in kelsen's pure theory of law”, The University of Chicago Press, Ethics, Vol. 55, No. 2, 110-130.
• Bix B. (2010). Natural law theory, A Companion to Philosophy of Lawand Legal Theory, Edited by Dennis Patterson, United Kingdom, s. 211-212.
• Bix B. H. (2004). “Doğal hukuk: modern gelenek” (E. Uzun Çev.) C. 6, S.2, 291-344.
• Burg W. Van der (2014). “Lon L. Fuller’dan yasa koyuculara dersler”, (E. İ. Akı Çev.), Hukuk Kuramı, C. 1, S. 3, 58-64.
• Cevizci A. (2003). Felsefe terimleri sözlüğü, Paradigma Yayınları, İstanbul.
• Çağıl O. M. (1966). Hukuka ve hukuk ilmine giriş, İstanbul.
• Çeçen A. (2003). Adalet kavramı: Adalet kavramının göreliliği üzerine bir deneme, Turhan Kitabevi, Ankara.
• Duxbury N. (2021). “Kelsen’in son hamlesi”, (H. Dengiz, Çev.), DergiPark, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 23, S. 1, 823-838.
• Dworkin R. (2018). Hukukun hükümranlığı, (R. Dworkin, Çev.), Nora Kitap, İstanbul.
• Dworkin R. (2007). Hakları ciddiye almak, (A. U. Türkbağ Çev.), Dost Kitabevi, Ankara.
• Fuller L. L. (2019). Hukukun ahlakı, (E. Arıkan Çev.), Tekin Yayınevi, İstanbul.
• Gözler K. (2008). “Tabiî hukuk ve hukukî pozitivizme göre adalet kavramı”, Muhafazakâr Düşünce, Yıl 4, S. 15, 77-90.
• Gözler K. (2008). Hukuka giriş, Ekin Basın Yayın Dağıtım, Bursa.
• Gürbüz A. (2003). “Platon'un hukuk görüşünün karşılaştırılması, değeri ve sonuçları”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 7, S.7, 52-67.
• Güriz A. (2013). “Adalet kavramının belirsizliği”, Adalet kavramı, Hazırlayan Adnan Güriz, Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara, 7-37.
• Hart H.L.A. (2017). “Doğal haklar var mı?”, Ed. (Sercan Gürler), H.L.A. Hart ve Hukuk-Ahlak Ayrımı, (O. B. Keskin, Çev.). Tekin Yayınevi, İstanbul, 217-237.
• Işıktaç Y. (2007). Hukukun kaynağı olarak sözleşme, Filiz Kitabevi, İstanbul 2007.
• Kelsen H. (2013). “Adalet nedir?”, (A. Acar, Çev.). TBB Dergisi, No: 107, 2013, 431-454.
• Kelsen H. (2015). “Norm ve değer”, (K. Akbaş, Çev.). Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi, C. 2, S. 5, 64-69.
• Kelsen H. (2018). “Saf hukuk kuramı nedir?” (K. Akbaş, Çev.). Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi, C. 5, S. 3, Eylül-Aralık, 99-107.
• Kelsen H. (2016). Saf Hukuk Kuramı: Hukuk kuramının sorunlarına giriş, Çev. Ertuğrul Uzun, Nora Kitap, İstanbul.
• Kelsen H. (1938). “Platonic justice”, The university of chicago press, Vol. 48, No. 3, 367-400.
• Kelsen H. (1948). “Law, state and justice in the pure theory of law”, The Yale Law Journal, Vol. 57, No. 3, 377-390.
• Kelsen H., Herz H. J. (1941). “Essentıal condıtıons of ınternatıonal justıce”, Proceedings of the American Society of International Law at Its Annual Meeting (1921-1969), Vol. 35, 70-98.
• Keyman S. (2002). “Hukukun bilimselliği üzerine” Hazırlayan Hayrettin Ökçesiz, Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi, İstanbul, 421-433.
• Kuçuradi İ. (2013). “Adalet Kavramı”, Adalet Kavramı, Hazırlayan Adnan Güriz, Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara, 39-48.
• Machiavelli N. (1999). Hükümdar, (Mehmet Özay Çev.). Şule Yayınları, İstanbul.
• Magee B. (2000). Büyük filozoflar Platon’dan Wittgenstein’a batı felsefesi, Paradigma Yayınları, İstanbul.
• Meiklejohn D. (1958). “What Is Justice? by Hans Kelsen”, The University of Chicago Law Review, 1958, Vol. 25, No. 3, 543-551.
• Michel T. (2011). Hukuk felsefesi, (I. Ergüden, Çev.). Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.
• Peters F. E. (2004). Antik yunan felsefesi terimleri sözlüğü, (H. Hünler, Çev.). Paradigma Yayıncılık, İstanbul.
• Platon (2010). Devlet, (S. Eyüboğlu, M. A. Cimcoz, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Platon (2007). Yasalar, (C. Şentuna, Çev.). Saffet Babür, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
• Platon (2001). Devlet adamı, (B. Boran, M. Karasan Çev.). Sosyal Yayınlar, İstanbul.
• Platon (2001). Timaios, (E. Güney, Çev. ) Lütfi Ay, İstanbul.
• Platon (2010). Sokrates’in savunması, Diyaloglar, (T. Aktürel, Çev.). (M. Bayka, Haz.). Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Platon (2010). Kriton, Diyaloglar, (T. Gökçöl, Çev.). (M. Bayka, Haz.). Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Platon (2010). Lakhes, Diyaloglar, (T. Gökçöl, Çev.). (M. Bayka, Haz.). Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Priel D. (2015). “Toward classical legal positivism”, Virginia Law Review, Vol. 101, No. 4, 987-1022.
• Raz J. (2013) “Kelsen’in temel norm kuramı” (Ş. Ş. Ceylan, Çev.). DergiPark, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 62, S. 4, Ankara, 1169-1194.
• Türkbağ A. U. (2003). “Haklar, hakkaniyet, bütünlük ve adalet: Dworkin’in Adalet Perspektifi”, Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi, S. 9, 88-95.
• Türkbağ A. U. (2010). Kanıtlanamayanı kanıtlamak: Ronald Dworkin’in hukuk kuramı, Derin Yayınları, İstanbul.
• Uygur G. (2003). “Hukuki pozitivizmin değişen yüzü mü?”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 52, S.3, 145-176.
• Wacks R. (2019). Hukuk felsefesine kısa bir giriş, (E. Arıkan, Çev.). Tekin Yayınevi, İstanbul.
• Kitap IV, Bölüm 4, https://www.augustinus.it/latino/cdd/index2.htm/ 10.10.2022.