The Transformation of Education from the Modern Ottoman Era to the Republican Period and Köy Enstitüleri

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 2, 78 - 93, 27.12.2024

İsmail Pehlivan

Öz

This study examines the intellectual origins and practical outcomes of the need for educated and knowledgeable individuals, as well as the necessity of informing and educating society, as an extension of the developments and changes in socio-economic fields and international economic relations during the Modern Ottoman Period. On a global scale, particularly in Europe, as states modernize in response to the requirements of new social, political, and economic structures, the emergence of educational issues in Ottoman society becomes pressing, as it necessitates formalization, expansion, and socialization in education. Approaches and schools of thought on this issue have been evaluated. The awakening of the public in terms of consciousness and information during the War of Independence and the founding process of the Republic, in terms of the new regime's philosophy, and how the debates and experiments regarding the quality and objectives of education played a role in adapting to the socio-economic and cultural transformation of the age, as well as in creating a contemporary civilized state and society, have been explored concerning the path leading to village institutes. Following this, the socio-economic and cultural foundations of discussing village institutes as an issue have been assessed, and the impact of their closure on the corruption of the Republic regime and the weakening of democratic society has been discussed.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Modernization, Education, Republic, Village Institutes, Democracy

Modern Osmanlı Döneminden Cumhuriyet’e Eğitimde Dönüşüm ve Köy Enstitüleri

Öz

Bu çalışmada Modern Osmanlı Döneminde sosyo-ekonomik alanlarda ve uluslararası iktisadi ilişkilerde ortaya çıkan gelişme ve değişimlerin uzantısı olarak, donanımlı ve bilgili insan ihtiyacının, toplumun bilgilendirilmesi ve eğitilmesi zorunluluğunun düşünsel kökenleri ve pratik sonuçları ele alınmıştır. Dünya ölçeğinde, özellikle de Avrupa’da devletlerin yeni sosyal, siyasi ve iktisadi yapılanmaların gereği modernize olması yeni sosyal siyasal ve bilişsel ilişkilerin geliştirilmesi eğitim ve öğretimde örgünleşmeyi, yaygınlaşmayı ve toplumsallaşmayı zorunlu kılmasının uzantısı olarak, Osmanlı toplumunda bu yönde kendini dayatan eğitim sorunlarının gündeme gelmesi tartışılmış, bu konudaki yaklaşımlar ve ekoller değerlendirilmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılışı ile verilen Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet’in kuruluş sürecinde yeni rejimin felsefesi bakımından halkın bilinçlendirilmesinin bilgilendirilmesinin ve çağın sosyo-ekonomik ve kültürel dönüşümüne ayak uydurabilmesinin ve çağdaş uygar bir devlet ve toplum yaratılabilmesinde eğitimin niteliği ve amaçları üzerinde sürdürülen tartışmaların ve denemelerin köy enstitülerine giden yolu ne şekilde belirlediği irdelenmiştir. Akabinde köy enstitülerinin bir sorun olarak tartışılmasının sosyo-ekonomik ve kültürel temelleri değerlendirilmiştir ve köy enstitülerinin kapatılmasının Cumhuriyet rejiminin yozlaşmasında ve demokratik toplumun güdükleşmesinde nasıl bir etki yarattığı tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Modernleşmesi, Eğitim, Cumhuriyet, Laiklik, Kalkınma Köy Enstitüleri, Demokrasi

Kaynakça

• Aydemir, Ş. S. (1968). İkinci Adam 2. Remzi Kitabevi.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri I-II-III (1997). TTK.
• Başaran, M. (2006). Özgürleşme Eylemi: Köy Enstitüleri. Cumhuriyet Kitapları.
• Collingwood, R.G. (1990). Tarih Tasarımı. (Çeviren Kurtuluş Dinçer). Ara Yayıncılık.
• Yıldırım, C. (1974). 100 Soruda Bilim Tarihi. Gerçek Yayınevi.
• Daver, B. (1983). Atatürk ve Sosyo-Politik Sistem Görüşü. Çağdaş Düşüncenin Işığında Atatürk. Dr. Nejat F. Eczacıbaşı Vakfı Yayınları, 247-279.
• Erkek, M. S. (2012). Bir Meşrutiyet Aydını: Ethem Nejat 1887-1912. Kitapyayınevi.
• Eyüboğlu, S. (1999). Köy Enstitüleri Üzerine. Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık.
• Gökberk, M. (1983). Aydınlanma Felsefesi, Devrimler ve Atatürk. Çağdaş Düşüncenin Işığında Atatürk. Dr. Nejat F. Eczacıbaşı Vakfı Yayınları, 283-333.
• İslamoğlu-İnan, H. (1991). Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Köylü. İletişim Yayınları.
• Karaömerlioğlu, M. A. (2009). Köy Enstitüleri. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm 2. İletişim Yayınları, 286-293.
• Karaömerlioğlu, M. A. (2009). Türkiye’de Köycülük. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm 2. İletişim Yayınları, 285-297.
• Koç, N. (2013). Türk Kültür Tarihi İçerisinde Köy Enstitüleri. İdeal Yayıncılık.
• Kirby, F. (1962). Türkiye’de Köy Enstitüleri. İmece Yayınları.
• Sakaoğlu, N. (1985). Eğitim Tartışmaları. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, 2. İletişim Yayınları, 478-484.
• Saral, M. (2013). Köy Enstitüleri: Uyuyan Devin Uyanışı. Kaynak Yayınları.
• Tekeli, İ. (1985). Tanzimat’tan Cumhuriyete Eğitim Sistemindeki Değişmeler. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi 2. İletişim Yayınları, 456-477.
• Tekeli, İ. (19k..). Osmanlı İmparatorluğu’ndan Günümüze Eğitim Kurumlarının Gelişimi”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi 2. İletişim Yayınları, 650-672
• Tonguç, E. (1970). Devrim Açısından Köy Enstitüleri. Ant Yayınları.
• Tonguç, İ. H. (1976). Mektuplarla Köy Enstitüsü Yılları. Çağdaş Yayınları.
• Tonguç, İ. H. (2020). Canlandırılacak Köy. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Toprak, Z. (2020). Atatürk: Kurucu Felsefenin Evrimi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Türkoğlu, P. (2007). Tonguç ve Enstitüler. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Yücel, H. A. (2019). Davam. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Yücel, H. A. (2011). Davalar ve Neticeler. Türkiye İş Kültür Yayınları.