The Situation of the Turkish Woman in the Family Law before the Republic

Yıl 2016, Sayı: 33, 7 - 28, 01.05.2016

Belkıs Konan

Öz

Research conducted in a society, especially in the sense of family law, isimportant in terms of reflecting the positions and legal status of women insocial life. In the Ottoman Empire, the most important area reflecting thelegal status of a woman is family law. Even if state intervention is occasionally occured within the dual legal system of the Ottoman Empire and thelaw, the laws of Islamic law have been applied predominantly in the field offamily law. The subject of this study is to determine the legal status of theTurkish woman in family law before the Republican Period. During thecourse of our research, we will first look at the legal situation of women inancient Turks and then discuss the issues of marriage, divorce and polygamyin the Ottoman Empire in the classical period and after Tanzimat. in our workwe will examine the arrangements made by Family Law decree, which waslast published in 1917, on women, and the situation before the adoption of theCivil Code will be revealed

Anahtar Kelimeler

Women’s rights, Islamic law, Ottoman law, marriage, divorce, family law decree, polygamy

Cumhuriyet Öncesi Dönemde Türk Kadınının Aile Hukukundaki Durumu

Öz

Bir toplumda özellikle aile hukuku anlamında yapılan araştırmalar kadınlarıntoplumsal yaşamda konumlarını ve hukuki durumlarını yansıtması açısındanönemlidir. Osmanlı Devleti’nde kadının hukuki durumunu yansıtan en önemli alan aile hukukudur. Osmanlı’nın şer’i ve örfi hukuktan oluşan ikili hukuksistemi içerisinde zaman zaman örfi düzenlemelerle devlet müdahalesi yapılsa bile, aile hukuku alanında ağırlıklı olarak İslâm hukuku kuralları geçerli olmuştur. Bu çalışmanın konusu Cumhuriyet Dönemi öncesinde Türk kadınınınaile hukuku içinde hukuki durumunu belirlemektir. Araştırmamız sırasında ilkolarak eski Türklerde kadının hukuki durumuna kısaca bakılacak ardından,Osmanlı Devleti’nde klasik dönemde ve Tanzimat sonrasında evlenme, boşanma, çok eşlilik meseleleri ele alınacaktır. Çalışmamızda son olarak 1917yılında çıkarılan Hukuk-ı Aile Kararnamesinin kadınlar ile ilgili yaptığı düzenlemeler incelenerek Medeni Kanun’un kabulünden önceki durum ortayakonulacaktır

Anahtar Kelimeler

Kadın hakları, İslâm Hukuku, Osmanlı Hukuku, Evlenme, Boşanma, Hukuk-ı Aile Kararnamesi, çok eşlilik.

Kaynakça

• Afetinan, A, Türk Kadınının Tarih Boyunca Hak ve Görevleri, Milli Eğitim Basımevi, 4. Bası, İstanbul 1982.
• Akyılmaz, Gül, İslâm ve Osmanlı Hukukunda Kadının Statüsü, Göksu yayın- ları, Konya 2000.
• Akyılmaz Gül, “Osmanlı Aile Hukukunda Kadın”, internet erişim: http://www.tarihtarih.com/?Syf=26&Syz=382117.
• Arsal, Sadri Maksudi, Türk Tarihi ve Hukuk, İstanbul 1947.
• Arsal, Sadri Maksudi, “Eski Türklerin Hususi Hukuku”, Türkler, ed. Hasan Celal Güzel-Kemal Çiçek-Salim Koca, C. III, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002,( s. 142-158).
• Aydın, Mehmet Akif, İslâm-Osmanlı Aile Hukuku, Marmara Üniversitesi İla- hiyat Vakfı Yayınları No:11, İstanbul,1985.
• Aydın, Mehmet Akif, “Osmanlılarda Aile Hukukunun Tarihi Tekamülü”, İs- lâm ve Osmanlı Hukuku Araştırmaları, İz Yayıncılık, İstanbul 1996, ( s.157-189).
• Aydın, Mehmet Akif, Türk Hukuk Tarihi, Beta yayınları, 7. Bası, İstanbul 2009.
• Aydın, Mehmet Akif , “Hukuk-ı Aile Kararnamesi, İslâm Ansiklopedisi”, C. 18( s. 314- 319).
• Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukuk-ı İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu, C.II, İstanbul, 1950.
• Bozkurt, Gülnihal, Batı Hukukunun Türkiye’de Benimsenmesi, Osmanlı Dev- leti’nden Türkiye Cumhuriyeti’ne Resepsiyon Süreci, (1839-1939), Türk Tarih Kurumu Basımevi Ankara 2010, 2. Bası.
• Cin, Halil -Ahmet, Akgündüz, Türk Hukuk Tarihi, C. I, Selçuk Üniversitesi Yayınları, Konya, 1989 C.1-2.
• Cin, Halil- Akyılmaz, Gül, Türk Hukuk Tarihi, Konya 2003.
• Cin Halil, İslâm ve Osmanlı Hukukunda Evlenme, Ankara Üniversitesi Hu- kuk Fakültesi Yayınları, No: 341, Ankara Üniversitesi Basımevi, 1974.
• Cin Halil, Eski Hukukumuzda Boşanma, Konya 1988.
• Çeker, Orhan, Hukuk-ı Aile Kararnamesinin Giriş ve Tarihçesi, Mehir Vakfı Yayınları, 1999
• Fatma Aliye, Osmanlı’da Kadın-Cariyelik, Çokeşlilik ve Moda, Çev: Orhan Sakin, Bizim Kitaplar, İstanbul 2009, “Çok kadınla Evlilik”, (s. 47-59).
• Fazlan, Rahman, Seyahatname, çev. Ramazan Şeşen, Bedir Yayınevi, İstan- bul, 1995.
• Fendoğlu, Hasan Tahsin, Anayasal Derinlik, Yetkin Yayınevi, Ankara 2012.
• Gerber, Haim, “Social and Economic Position of Women in an Ottoman City, Bursa 1600-1700 “ International Journal of Middle Eastern Studi- es,No:12,1980.
• Kahraman, Abdullah, “Mansûrizâde Said’in Klasik Fıkıhçılara Yönelttiği Ba- zı Eleştiriler”, CÜİF Dergisi, V,(1) (s. 223-262), internet eri- şim:http://docplayer.biz.tr/12371404-Mansurizade-said-in-klasik-fi- kihcilara-yonelttigi-bazi-elestiriler.html.
• Kahraman Abdullah, Darü’lfünûn İlahiyat Sempozyumu, 18-19 Kasım 2009 Tebliğler İstanbul 2010, “Darü’lfünûn Hocalarından Mansûrizâde Mehmed Said ve Klasik Fıkhın Sınırlarını Zorlayan Bazı Görüşler” (s. 405-414).
• Karaman, Hayreddin, İslâmda Kadın ve Aile, 4. Basım, Haziran 2010.
• Konan, Belkıs, “Hukuk-ı Aile Kararnamesinde Kadının Hukuki Durumu ile İl- gili Düzenlemeler”, (s. 323-352), II. Türk Hukuk Tarihi Kongresi Bil- dirileri C:I, 1. Bası, İstanbul Aralık 2016.
• Kurnaz, Şefika, Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını, M.E.B. Yayınları, İstan- bul 1992.
• Mutaf, Abdülmecit (2002), XVII. Yüzyılda Balıkesirde Kadın, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Ögel, Bahaeddin, Türk Kültürünün Gelişme Çağları, Türk Dünyası Araştırma- ları Vakfı, İstanbul, 1988
• Timur, Hıfzı, “Eski Örfi Hukukumuzda Nişanlanma ve Kalın” E. Mardin’e Armağan, İstanbul 1943.
• Topaloğlu, Bekir, İslâm’da Kadın, 21. Basım, İstanbul 2013.
• Üçok Coşkun– Ahmet Mumcu- Gülnihal Bozkurt, Türk Hukuk Tarihi, Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara, 2011.
• Ünal, “Medeni Kanunun Kabulünden Önce Türk Aile Hukukuna İlişkin Dü- zenlemeler ve Özellikle 1917 Tarihli Hukuku-ı Aile Kararnamesi”, AÜHFD, C. XXXIV, Sa. 1-4, Ankara, AÜHFY,1977, s. (195-231).
• Yakut, Esra, “Eski Türklerde Hukuk”, Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakül- tesi Dergisi, C. 1, S. 3, Eskişehir, 2002, (s. 401-426).
• Yakut, Esra, Klasik Dönem Osmanlı Aile Hukukunda Kadının Konumu, “Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi”, 2015, C.1,S.1(1-23) internet erişim:http://andhd.dergi.anadolu.edu.tr/yonetim/icerik/maka- leler/20-published.pdf