İNKILAP KANUNLARININ HUKUKİ STATÜSÜ, NORMATİF DEĞERİ VE ANAYASAL BAĞLAMI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2020, Sayı: 41, 39 - 86, 30.06.2020

Batıkan Aksoy

Öz

Osmanlı İmparatorluğunun gerileme döneminden Cumhuriyet Türkiyesi’nin ilk yıllarına kadar süreklilik-kopuş tartışmaları ekseninde süregelen Türk modernleşmesinin Cumhuriyet dönemindeki temel düsturu inkılapçılık olmuştur. Gerçekleştirilen inkılaplar eliyle toplumsal ve siyasal yaşamda büyük bir dönüşüm gerçekleştiren Cumhuriyet dönemi Türk modernleşmesini önceki modernleşme deneyimlerinden ayıran esas etmen, her inkılabın parlamentodan çıkan bir kanuna dayanmasıdır. Bu çalışmada Cumhuriyet modernleşmesinin ayrım noktalarından birini oluşturan inkılap kanunlarından 1961 ve 1982 Anayasalarında koruma altına alınan sekiz kanun ele alınacaktır. Bu kanunların korunma rejimi, normatif niteliği ve hukuki statüsü tartışılacak, ayrıca anayasa yargısı bağlamında bu kanunların Anayasa Mahkemesi kararlarına nasıl konu edildiği incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet modernleşmesi, İnkılapçılık, İnkılap kanunları, Anayasa yargısı, Anayasa Mahkemesi

Kaynakça

• AĞAOĞLU, Ahmet, Üç Medeniyet, 3. Baskı, Doğu Kitabevi, İstanbul, 2013.
• AHMAD, Feroz, Modern Türkiye’nin Oluşumu, (çev. Yavuz Alogan), 9. Baskı, Kaynak Yayınları, İstanbul.
• AKGÜNER, Tayfun, “Laiklik Üzerine”, İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 1-3, 1991, ss.23-39.
• AKŞİN, Sina, Kısa Türkiye Tarihi, 27. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2016.
• ALİEFENDİOĞLU, Yılmaz, Anayasa Yargısı ve Türk Anayasa Mahkemesi, Yetkin Yayınları, Ankara, 1996.
• ALİEFENDİOĞLU, Yılmaz, “Anayasal Normlar Hiyerarşisinin Temel Hakları Koruma İşlevi, Türk Raporu”, VIII. Avrupa Anayasa Mahkemeleri Konferansı, Anayasa Mahkemesi Yayınları, No:17, 7-10 Mayıs 1990, ss. 27-36.
• ATAR, Yavuz, Türk Anayasa Hukuku, 13. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2019.
• ATAR, Yavuz, “Türk Anayasa Yargısında Anayasaya Uygunluk Denetiminin Konusu”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 1-2, 1996, ss. 373-406.
• AYGÜN, Mustafa Yaşar, “Bir Atatürk Devrimi Olarak Hukuk Devrimi Üzerine”, Yargıtay Dergisi (Atatürk Armağanı), Cilt: 7, Sayı: 1-2, Ocak-Nisan 1981, s. 76-78. Ss.61-106
• ARMAĞAN, Servet, Anayasa Mahkememizde Kaza-i Murakebe Sistemi, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1967.
• BELGE, Murat, “Cumhuriyet Döneminde Batılılaşma”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt: 1, İletişim Yayınları, İstanbul, 1983, ss. 260-264
• BERKES, Niyazi, Batıcılık, Ulusçuluk ve Toplumsal Devrimler -2, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul, 1997.
• BERKES, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, 4. Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• BORA, Tanıl, Cereyanlar: Türkiye’de Siyasi İdeolojiler, İletişim Yayınları, İstanbul, 2017.
• BOZKURT, Mahmut Esat, Atatürk İhtilali I-II, 4. Baskı, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2003.
• CAN, Osman, “Anayasa Değişiklikleri ve Düşünceyi Açıklama Özgürlüğü”, Anayasa Yargısı, Cilt: 19, Sayı: 1, 2002, ss.503-532.
• CİHAN, Erol, “Atatürk Hukuk Devrimi Üzerine”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt: 48, Sayı: 1-4, ss. 183-194. Danışma Meclisi Tutanak Dergisi, Yasama Yılı: 1, C: 10, B: 156, 23 Eylül 1982
• DEMİREL, Ahmet, Tek Partinin Yükselişi, İletişim Yayınları, İstanbul, 2012.
• ERDOĞAN, Mustafa, Demokrasi, Laiklik ve Resmi İdeoloji, 2. Baskı, Liberte Yayınları, Ankara, 2000.
• ERDOĞAN, Mustafa, Türkiye’de Anayasalar ve Siyaset, 8. Baskı, Liberte Yayınları, Ankara, 2012.
• EREM, Faruk, Ön Mesele (Mesele-i Müstehire) Olarak Anayasaya Aykırılık İddiası, Ajans Türk Matbaası, Ankara, 1962.
• ERÜRETEN, Bahir Mazhar, Türkiye Cumhuriyeti Devrim Yasaları, Cumhuriyet Gazetesi Yayınları, İstanbul, 1999.
• FENDOĞLU, Hasan Tahsin, “Uluslararası İnsan Hakları Belgelerinin Uygulanmasında ‘Bağımsız Ölçü Norm’ veya ‘Destek Ölçü Norm’ Sorunu”, Anayasa Yargısı, Cilt: 17, 2000, ss.363-384.
• FINDLEY, Carter, Modern Türkiye Tarihi: İslam, Milliyetçilik ve Modernlik, (çev. Güneş AYAS), 2. Baskı, Timaş Yayınları, İstanbul 2012.
• GÖREN, Zafer, Anayasa Hukuku, 2. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2011.
• GÖREN, Zafer, “Anayasa Mahkemesi ve Yasama Arasındaki Karşılıklı Etkileşim”, İzmir Barosu Dergisi, Yıl: 84, Sayı:1, Ocak 2019, ss.231-293.
• GÖZLER, Kemal, Anayasa Normlarının Geçerliliği Sorunu, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa, 1999.
• GÖZLER, Kemal, Türk Anayasa Hukuku Dersleri, 18. Baskı, Ekin Basım Yayım Dağıtım, Bursa, 2015.
• GÖZLER, Kemal, Türk Anayasa Hukuku, 3. Baskı, Ekin Basım Yayım Dağıtım, Bursa, 2019.
• GÖZLER, “Türk Anayasa Yargısında Anayasallık Bloğu Kavramına İhtiyaç Var Mıdır?”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 55 Sayı: 3, 2000, ss.81-101.
• GÖZLER, “Yorum İlkeleri”, Kamu Hukukçuları Platformu: Anayasa Hukukunda Yorum ve Norm Somutlaşması, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, No: 236, Ankara, Eylül 2013, ss.15-119.
• GÖZÜBÜYÜK, Şeref, Anayasa Hukuku, Sevinç Matbaası, Ankara, 1986.
• HAFIZOĞULLARI, Zeki, “Laiklik ve TCK'nun 163. Maddesi Üzerine”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt: 42, Sayı: 1, 1987, ss.201-221.
• HEPER, Metin, Türkiye’de Devlet Geleneği, 6. Baskı, Doğu Batı Yayınları, Ankara, 2018.
• HEPER, Metin, “Kemalizm/Atatürkçülük”, Dünden Bugüne Türkiye: Tarih, Politika, Toplum ve Kültür (içinde), Der. Metin Heper ve Sabri Sayarı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2016, ss. 185-209.
• İLERİ, Celal Nuri, Türk İnkılabı, Kaknüs Yayınları, İstanbul, 2000.
• İLHAN, Attila, Hangi Atatürk?, 5. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2008.
• İLHAN, Attila, Ufkun Arkasını Görebilmek, Bilgi Yayınları, Ankara, 1999.
• İNALCIK, Halil, Atatürk ve Demokratik Türkiye, 5. Baskı, Kırmızı Yayınları, İstanbul, 2016.
• İNAN, Afet, Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, 8. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2009.
• İNSEL, Ahmet, Türkiye Toplumunun Bunalımı, 6. Baskı, Birikim Yayınları, İstanbul, 2005.
• KAHRAMAN, Hasan Bülent ve KEYMAN, Fuat, “Kemalizm, Oryantalizm ve Modernite”, Doğu Batı Düşünce Dergisi, Sayı: 2, 1998, ss.75-88.
• KİLİ, Suna, Atatürk Devrimi: Bir Çağdaşlaşma Modeli, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul, 1998, s. 30-32.
• KÖKER, Levent, Modernleşme Kemalizm ve Demokrasi, 12. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2010.
• MAHÇUPYAN, Etyen, “Zihniyette Süreklilik ve Kopuş, Birikim Dergisi, Sayı: 125-126, Eylül-Ekim 1999, ss.167-178.
• MARDİN, Şerif, Türk Modernleşmesi, İletişim Yayınları, İstanbul, 1991.
• MARDİN, Şerif, Türkiye’de Toplum ve Siyaset, 13. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2006.
• ORTAYLI İlber ve KÜÇÜKKAYA İsmail, Cumhuriyetin İlk Yüzyılı: 1923-2023, Timaş Yayınları, 2012.
• ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, 19. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
• PARLA, Taha, Türkiye’de Siyasal Kültürün Resmi Kaynakları: Kemalist Tek-Parti İdeolojisi ve CHP’nin Altı Ok’u, 3. Baskı, Deniz Yayınları, İstanbul, 2008.
• SABUNCU, Yavuz, Anayasaya Giriş, 13. Baskı, İmaj Yayınevi, Ankara, 2007.
• SOYSAL, Mümtaz, 100 Soruda Anayasanın Anlamı, 11. Baskı, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1997.
• SOYSAL, Mümtaz, Anayasaya Giriş, 3. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara, 2011.
• ŞENŞEKERCİ, Erkan, Söylev (1919-1927) ve Demeçler (1928-1938): Mustafa Kemal Atatürk, Uludağ Üniversitesi Basımevi, Bursa, 2014.
• TANÖR, Bülent ve YÜZBAŞIOĞLU, Necmi, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 19. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2019.
• TEKİNALP, Munis, , Kemalizm, Cumhuriyet Gazete ve Matbaası, İstanbul, 1936.
• TEZİÇ Erdoğan, Türkiye’de 1961 Anayasasına Göre Kanun Kavramı, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1972.
• TİKVEŞ, Özkan, “Atatürk Devriminin Türk Hukuku Üzerindeki Etkisi”, Yargıtay Dergisi (Atatürk Armağanı), Cilt: 7, Sayı: 1-2, Ocak-Nisan 1981, ss.13-20.
• Nimet UNAN (haz.), Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri II (1906-1938), 2. Baskı, Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayınları, 1959.
• UYAR, Hakkı, Tek Parti Dönemi ve Cumhuriyet Halk Partisi, Boyut Yayıncılık, İstanbul, 2012.
• VELİDEDEOĞLU, Hıfzı Veldet, Devirden Devire 1, Bilgi Yayınevi, İstanbul.
• YÜZBAŞIOĞLU, Necmi, Türk Anayasa Yargısında Anayasallık Bloku, İ.Ü. Basımevi, İstanbul, 1993.
• ZÜRCHER, Erik Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, 7. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2000.