KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİNDE İBRA VE ANONİM ŞİRKETLER HUKUKUYLA KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2020, Sayı: 41, 297 - 316, 30.06.2020

Özgür Doğan

Öz

Devletin ekonomik hayata dâhil olma araçlarından olan kamu iktisadi teşebbüsleri (KİT) anonim şirket (A.Ş.) olarak kurulabilmektedir. Bu şirketler Devlet’in payı %50’nin üzerinde olduğu zaman Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) denetimine tabidir. TBMM denetimine tabi olan şirketler; ibraya tabi olan şirketler ve genel görüşmeye tabi olan şirketler olarak ikiye ayrılır. İbraya tabi olan şirketlerin yönetim kurullarının ibrası hakkında karar, yapılan denetim sonucunda TBMM tarafından alınır. Genel görüşmeye tabi olan şirketlerin yönetim kurullarının ibrası hakkında karar ise kendi genel kurulları tarafından alınır. Bu durumda TBMM tarafından yapılan denetim sonucunda ibraya ilişkin herhangi bir oylama yapılmaz. Bu denetimin amacı, TBMM üyelerinin ve kamuoyunun bilgilendirilmesinden ibarettir.
TBMM denetimine tabi şirketlerden kamu iktisadi kuruluşu (KİK) veya iktisadi devlet teşekkülü (İDT) olanların yönetim kurulları hakkında ibra kararı TBMM tarafından alınır. Buna karşın bağlı ortaklıklarda bir ayrım yapmak gerekir. Bağlı ortaklıkların İDT’ye bağlı olması durumunda ibraya, bağlı ortaklık genel kurulu tarafından karar verilir. Bağlı ortaklığın KİK’e bağlı olması durumunda ise yine bir ayrım yapılmalıdır. KİK’in payı en az %91 ise ibra kararı TBMM tarafından alınırken, KİK’in daha az paya sahip olması durumunda ibra kararı bağlı ortaklık genel kurulu tarafından alınır. İbra kararının TBMM veya şirket genel kurulu tarafından alınması yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğu açısından uygulanacak kuralların da değişmesine sebep olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kamu iktisadi teşebbüsü, Anonim şirket, Denetim, İbra, Sorumluluk davası

Kaynakça

• Akyılmaz, B., Sezginer, M., & Kaya, C. (2019). Türk İdare Hukuku (10 b.). Ankara: Savaş Yayınevi.
• Altunbağ, D., & Türkoğlu, İ. (2015). Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Türkiye Ekonomisindeki Yeri. Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(3), 32-57. Şubat 14, 2020 tarihinde http://www.ekosad.net/FileUpload/ep939088/File/derya_delice_altunbag_kamu_iktisadi_tesebbuslerinin_turkiye_ekonomisindeki_yeri.pdf adresinden alındı
• Baylan, B. (2007). Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Denetiminde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin Rolü. Ankara: Uzmanlık Tezi.
• Bilgili, F., & Demirkapı, E. (2018). Şirketler Hukuku Dersleri (6 b.). Bursa: Dora Yayınları.
• Büyükçoban, Z. (2006). Rekabet ve Hakim Durumdaki Kamu Teşebbüsleri Türk Telekom Örneği. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çağlayan, R. (2015). Kamu Zararında Rücu ve Rücu Sorumluluğu. Kamu Zararı ve Sorumluluk Çalıştayı, 81-103.
• Çelik, A. (2018). Ticaret Hukuku (8 b.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Durdu, M. (2017). Türk İdare Teşkilatında Bağlı Ortaklıklar. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(3), 793-817.
• Evren, Ç. C., & Uçar, İ. (2019). Kamu Görevlileri Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Gözler, K., & Kaplan, G. (2018). İdare Hukuku Dersleri (20 b.). Bursa: Ekin Yayınları.
• Günege, U. (1984). Kamu İktisadi Teşebbüslerinde Denetim ve Türkiye'deki Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Mali Denetimi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güven, A., & Acungil, Y. (2015). Türkiye ve Fransa Merkezi İdaresinin Mali Denetiminde Sayıştayın Rolü. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 10(1), 1-20.
• Kırca, Ç. (2015). Borçlar Hukukunda Sorumluluk Türlerine Genel Bakış ve Kamu Zararında Sorumluluk. Kamu Zararı ve Sorumluluk Çalıştayı, 157-176.
• Korkut, S. (2007). Parlementer Denetim Kapsamında Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Denetlenmesi: TBMM KİT Komisyonunun Denetim Prosedürü ve KİT'lerin Denetiminde Geleceğe Dönük Öngörüler. Yasama Dergisi(6), 5-48.
• Köseoğlu, M. A. (2005). Kamu İktisadi Teşebbüslerinde Performans Ölçümü. Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Uzmanlık Tezleri.
• Özkorkut, K. (2015). Kamu Zararı ve Türk Ticaret Kanunu. Kamu Zararı ve Sorumluluk Çalıştayı, 193-212.
• Polat, K. (2012). Yüksek Denetimde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin Rolü ve Yeni Bir Model Önerisi: Kamu Hesaplarını İnceleme ve Kesin Hesap Komisyonu. Yasama Dergisi(21), 119-143.
• Poroy, R., Tekinalp, Ü., & Çamoğlu, E. (2014). Ortaklıklar Hukuku I (13 b.). İstanbul: Vedat Kitapçılık.
• Siverekli Demircan, E. (2008). Girişimci Sıfatıyla Devlet: 1980 Sonrası Türkiye Analizi. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 3(1), 35-58.
• Turguter, N. (2015). Kamu Zararı ve Sayıştay Uygulaması. Kamu Zararı ve Sorumluluk Çalıştayı, 223-234.