HUKUK METİNLERİNİN ANLAŞILABİLİRLİĞİNİ ARTTIRMAYA YÖNELİK TÜRKÇELEŞTİRME ÖNERİLERİ

Yıl 2025, Sayı: 51, 13 - 36, 30.06.2025

Dilek Ünveren

Öz

Hukuk dilinin özellikleri arasında, etkili hukuki söylem için olmazsa olmaz olan benzersiz yararcı (pragmatik), sözcüksel ve cümle yapısına dair özellikler yer alır. Bu dilin açık, anlaşılır, belirsizlikten ve yabancı kelimelerden uzak, olabildiğince sade olması, hukuk ve hukuk dilinin amacına da uygun olması anlamına geldiğinden oldukça önemli bir konudur. Bu bağlamda çalışmada, Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun (1961) dil kullanımı açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Bu kanunda geçen ifadelerdeki belirlilik/belirsizlik durumu, sözcüklerin ve genel olarak dil kullanımındaki birlik, yazım noktalama ve yabancı sözcüklerin kullanımı boyutları bağlamında ele alınmış, bulgular detaylı bir biçimde ortaya konmuştur. Böylelikle bu çalışma yoluyla, hukuk ve dil arasındaki ilişkiye dikkat çekilmesi ve bu alandaki çalışmalara ışık tutulması hedeflenmiştir. Çalışmada, yabancı sözcüklerden uzak, anlaşılır, sade, yalın, kısa ve açık ifadeler ile toplumun günlük yaşamda kullandığı sözcüklerden oluşan bir dil kullanımı, kanunların amaç ve işlevine uygun olacağı sonucuna ulaşılmıştır. Kanunlar üzerine çalışılırken dil uzmanları ile işbirliği içinde olunmasının, hatta bunun için kurulların oluşturulmasının yararlı olacağı ve bu çalışmada ortaya konan bazı engellerin önüne geçilmesini sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hukuk Dili , Anlaşılırlık , Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanun , Dil-Toplum İlişkisi

Kaynakça

• Bowen, Glenn A., Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 2009. https://doi.org/10.3316/QRJ0902027
• Chomsky , Noam. (1968). Language and Mind. New York: Harper and Row. https://doi.org/10.1037/e400082009-004.
• Günal, Seyit, Türkiye’de hukuk dilinin dönüşümü, 2.baskı, İstanbul, Oniki Levha Yayınları, 2020.
• İba, Şeref, Anayasanın dili bağlamında yeni anayasa çalışmalarına yönelik bazı tespit ve öneriler. 2. Türkçe Şurası: Hukuk Dili, 16-17 Aralık 2024, Ankara.
• Mattila, Heiki E.S., Comparative Legal Linguistics: Language of Law, Latin and Modern Lingua Francas (2.ed.). Routledge, 2013. https://doi.org/10.4324/9781003578017
• Neumann-Duesberg, Horst, Sprache im Recht. Münster: Regensberg, 1949.
• Oksaar, Els, Fachsprachliche Dimensionen, Tübingen: Narr Verlag, 1988. Öncü, Mehmet Tahir, Türk muhakeme iletişiminde hukuk dili ve önemi.
• Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (10), 2013.
• Patil, Ravindra, The Interpretative Nature of Law and the Role of Language. Creative Saplings, 3(11), 2024. https://doi.org/10.56062/gtrs.2024.3.11.812
• Pitkin, Hanna Fencihel, The idea of a constitution, Journal of Legal Education , 37 (2), 1987.
• Radojković Ilić, Katarina, (2024). Semantički izazovi jezika krivičnog prava. Revija Za Kriminologiju i Krivično Pravo, 62(2), 2024. https://doi.org/10.47152/rkkp.62.2.7
• TDK Sözlük. https://sozluk.gov.tr/. Son erişim tarihi: 01.03.2025