Bir Anma Ritüeli: ANZAK Şafak Ayini

Yıl 2021, , 57 - 79, 04.06.2021

Yasemin Birtane

https://doi.org/10.29228/yazitdergisi.51291

Cited By: 1

Öz

Dünya tarihinde milletleri gururlandıran, mutlu eden bazen de duygulandıran ulusal öneme sahip günler vardır. Ulusal tarihlerindeki önemli olayları toplumsal hafızada muhafaza edebilmek, milli kimliklerini ve aidiyet duygularını güçlendirmek amacıyla milletler bazı davranışları ritüellere dönüştürürler. Avustralya ve Yeni Zelandalıların Gelibolu Yarımadası’nda düzenlemiş olduğu Şafak Ayini de bu ritüellerden biridir. Her yıl 25 Nisan’da Avustralya ve Yeni Zelanda’dan çok sayıda ziyaretçinin katıldığı bu törenin organizasyonu, Avustralya ile Yeni Zelanda devletleri tarafından dönüşümlü olarak üstlenilmektedir. Binlerce kilometre uzaktan birçok insan; kaybettikleri insanlarını anmak ve Şafak Ayinine katılmak amacıyla Türkiye’ye gelmekte ve Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı sınırları içerisindeki Anzak Koyu’nda sabahın ilk ışıklarına kadar Çanakkale Muharebelerinde hayatını kaybedenleri anmaktadırlar. Bu anma ritüelleri, birbirini tanımayan birçok insan arasında güçlü bir kimlik algısı oluşturmakta, ülkelerine olan aidiyet duygusunu geliştirmekte ve tarih bilincini oluşturmaktadır. Bu çalışmada Tarihi Alan’da, Avustralyalılar ve Yeni Zelandalılar tarafından icra edilen Şafak Ayininin sahada yapılan gözlemler doğrultusunda icra süreçleri ve işlevleri ile ilgili tespitlere odaklanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ritüel, Şafak Ayini, Anzak Günü, Gelibolu, Anzaklar

A Memorial Ritual: ANZAC Dawn Ritual

Öz

There are some days that has national importance, in the history of the world, make nations proud, happy and sometimes emotional. They turn some behaviors into rituals in order to preserve important events in their national history in the social memory and to strengthen their national identity and sense of belonging. “Dawn Ritual” organized by the Australians and New Zealanders in Gallipoli Peninsula is one of these rituals. This ceremony, attended by a large number of visitors from Australia and New Zealand on April 25 every year, is undertaken alternately by the Australian and New Zealand government. Many people from thousands miles away come to Turkey, in order to commemorate their lost and participate to the “Dawn Ritual” and commemorate those who lost their lives in the Battle of Çanakkale until the first light of the morning at midnight in Anzac Bay, Gallipoli Peninsula. These commemoration rituals create a strong sense of identity among many people who do not know each other, develop a sense of belonging to their country and create an awareness of history. This study focuses on the determinations regarding the performing processes and functions of the “Dawn Service” performed by Australians and New Zealanders in the Historic Site in line with the observations made in the field.

Anahtar Kelimeler

Ritual, Dawn Ritual, Anzac Day, Gallipoli, ANZACs

Kaynakça

• Aça, Mehmet ve Yolcu, Mehmet Ali (2019). “Halk Bilgisinin İnanış Temelli Temsilleri”. Halk Bilimi El Kitabı. Ed. Mustafa Aça. İstanbul: Motif Vakfı Yayınları, 345-439.
• Albayrak, Muzaffer ve Engin, Vahdettin (2016). Tarihin Akışını Değiştiren Savaş: Çanakkale 1915. Çanakkale: Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı Yayınları.
• Anthony Smith (1999). Myths and Memories of the Nation. Oxford: Oxford University Press.
• Birtane, Yasemin (2021). Gelibolu Yarımadası’nda Çanakkale Savaşları’nı Anlatan Alan Kılavuzlarının Performansları Üzerine Halk Bilimsel Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• ÇATAB (2016). Tarihi Alan Rehberi Yabancı Mezarlıklar ve Anıtlar. Çanakkale: Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı Yayınları.
• Ferrall, Charles & Ricketts, Harry (2014). How We Remember: New Zealanders and the First World War. Wellington: Victoria University Press.
• Gürler, Erbaş Ebru vd. (2016). “Hafızanın Arayüzü Olarak Anma ve Anma Mekânları: Gelibolu Yarımadası Örneği”. Mimarist, 56: 73-79.
• Hobsbawm, Eric (2006). “Giriş: Gelenekleri İcat Etmek”, Geleneğin İcadı. Der. Eric Hobsbawm ve Terence Ranger. Çev. Mehmet Murat Şahin. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Karaduman, Alev (2011). “Recognising the Other: Identities in Conflict at Gallipoli”. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 15: 139-147.
• Lavenda, Robert H. ve Schultz, Emily A. (2019). Kültürel Antropoloji, Temel Kavramlar. Çev. Dilek İşler ve Onur Hayırlı. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Robertson, John (1990). The Tragedy and Glory of Gallipoli: Anzac and Empire. London: Leo Cooper.
• Sezen, Niyazi ve Sezgin, İsmail (2008). Çanakkale Cephesinden ANZAC Günlükleri. İstanbul: Çatı Yayıncılık.
• Sheridan, Dominic P. G. (2019). “Anzac Day Importance”. The Australian Great War Poetry Journal, 2: 5.
• Suda, Emine Zeynep (2017). “Social Memory and Memory Places in the Eastern and Western Fronts of the Great War Gallipoli and Alsace Lorraine”. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 56: 29-58.
• Suda, Emine Zeynep (2018). “Bir Hafıza Mekânı Olarak Çanakkale Savaşları”. Birinci Dünya Savaşı Odağında Tarih Boyunca Savaş. Ed. Metin Ünver ve Mustafa Tanrıverdi. İstanbul: Hiper Yayın, 89: 107.
• URL-1:“Anzak Koyunda Geleneksel Şafak Ayini Yapıldı” https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/anzak-koyunda-geleneksel-safak-ayini-yapildi/1127251 (Erişim: 01/04/2021)
• URL-2:“Anzak Koyunda Geleneksel Şafak Ayini Yapıldı” https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/anzak-koyunda-geleneksel-safak-ayini-yapildi/1127251 (Erişim: 01/04/2021)
• URL-3: “Anzak Koyunda Geleneksel Şafak Ayini Yapıldı” https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/anzak-koyunda-geleneksel-safak-ayini-yapildi/1462098 (Erişim: 01/04/2021)
• URL-4:“Anzak Koyunda Şafak Ayini” https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/anzak-koyunda-safak-ayini/164620(Erişim: 01/04/2021)
• URL-5:“Anzak Koyunda Şafak Ayini” https://www.aa.com.tr/tr/yasam/anzak-koyunda-safak-ayini/371647(Erişim: 01/04/2021)
• URL-6: “Anzak Koyunda Geleneksel Şafak Ayini Yapıldı” https://www.aa.com.tr/tr/pg/foto-galeri/anzak-koyunda-geleneksel-safak-ayini-yapildi--/146 (Erişim: 01/04/2021)
• URL-7: “Anzaklar'ın torunları Şafak Ayini'nde buluştu” https://tr.sputniknews.com/turkiye/201504251015180850/ (Erişim: 01/04/2021)
• URL-8: “Anzak Koyunda Geleneksel Şafak Ayini Yapıldı” https://basin.ktb.gov.tr/TR-235343/anzak-koyunda-geleneksel-safak-ayiniyapildi.html (Erişim: 01/04/2021)
• URL-9: “Anzak Koyunda Geleneksel Şafak Ayini Yapıldı” https://www.sabah.com.tr/gundem/2017/04/25/anzak-koyunda-safak-ayini-yapildi (Erişim: 01/04/2021)
• URL-10: “Anzak Koyunda Geleneksel Şafak Ayini Yapıldı” https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/anzak-koyunda-geleneksel-safak-ayini yapil-di/804407 (Erişim: 01/04/2021)
• URL-11: “Anzak Koyunda Geleneksel Şafak Ayini Yapıldı” https://www.aa.com.tr/tr/pg/foto-galeri/anzak-koyunda-geleneksel-safak-ayini-yapildi-/146 (Erişim: 01/04/2021)
• URL-12:“Anzac Day history”, Australian Govenment, 2019, https://www.dva.gov.au/commemorations-memorials-and-war-graves/commemorations-and-anniversaries/anzac-day-history(Erişim: 04/04/2021)
• URL-13:“Anzak Gününün Önemini ve Ruhunu Anlamayan Ülkeler” https://avim.org.tr/tr/Analiz/anzak-gununun-onemınını-ve-ruhunu-anlamayan-ulkeler (Erişim: 05/04/2021)
• URL-14:“Britanyalilar Neden Gelincik Rozeti Takıyor/” https://blogs.fcdo.gov.uk/tr/richardmoore/2015/11/11/britanyalilar-neden-gelincik-rozeti-takiyor/
• URL-15:“Anzak Gününde Türklere Konulan Yasağa Avustralyadan Destek” www.dw.com/tr/anzak-gününde-türklere-konulan-yasağa-avustralyadan-destek/a-48460241
• URL-16: “Avustralyalılar Anzak Günü'nde Atalarını Evlerinde Andı” www.ulusalkanal.com.tr
• URL-17: “In Flanders Fields” https://www.poetryfoundation.org/poems/47380/in-flanders-fields
• URL-18: “John McCrae” https://en.wikipedia.org/wiki/John_McCrae
• URL-19: “Anzak Günü Avustralya ve Yeni Zelandalılar İçin Ne Anlama Geliyor” https://www.indyturk.com/node/24951/dünya/anzak-günü-avustralya-ve-yeni-zelandalılar-için-ne-anlama-geliyor
• URL-20: “Australia New Zealand What When Date War Gallipoli”
• www.independent.co.uk/life-style/anzac-day-2020-australia-new-zealand-what-when-date-war-gallipoli-a8883541.html URL-21: “Gallipoli, 1915” https://www.facebook.com/Gallipoli-1915 180766336685/photos/pcb.10159288824246686/10159288823131686
• URL-22: “Binlerce Anzak Şafak Ayininde Buluştu” https://onedio.com/haber/binlerce-anzak-safak-ayini-nde-bulustu-707319
• URL-23: “Çanakkale Savaşlarının 93 Yıl Dönümü”www.aa.com.tr/tr/arsiv/-canakkale-savaslarinin-93-yil-donumu/428250
• URL-24: “Atatürk’ün Anzak Annelerine Hitabı” http://melburn.bk.mfa.gov.tr/Mission/ShowInfoNote/218747
• URL-25: “In Flanders Fields” https://www.poetryfoundation.org/search?query=In+Flanders+Fields
• URL-26: “The Last Post” https://www.youtube.com/watch?v=SkChQvq5PP0
• URL-27: “Karliene - For The Fallen” https://www.youtube.com/watch?v=MjSFbto28qM
• URL-28: “Türk Dil Kurumu Sözlükleri” https://sozluk.gov.tr/
• URL-29: “The_Importance_of_Anzac_Day” https://www.academia.edu/41133275/The_Importance_of_Anzac_Day
• URL-30: “Yayınlarımız” https://catab.ktb.gov.tr/TR-156716/yayinlarimiz.html
• URL-31: “Haka Dansı” https://tr.wikipedia.org/wiki/Haka_dansı
• URL-32: “Haka Dansı” https://www.youtube.com/watch?v=_NsJ7gR7bcQ
• Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı Fotoğraf Arşivi