Yaşar Kemal'in Çıplak Deniz Çıplak Ada Romanındaki Kalıp Sözler Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2023, , 296 - 305, 25.12.2023

Demet Özçalık

https://doi.org/10.59902/yazit.1393577

Öz

Dil, insanlar arasında anlaşmayı sağlayan önemli bir iletişim aracıdır. Yaşamın her alanında, kişiler arası iletişim için son derece önemlidir. Toplumlar, edebiyat ürünlerini de dil aracılığıyla oluşturmaktadır. Edindikleri dilin söz varlığından, ortaya koydukları roman, şiir, öykü ve makale gibi türlerde yararlanırlar. Türkçenin söz varlığı içerisinde, “Affedersiniz, Allah mesut etsin, başım üstüne, güle güle, nazar değmesin, sefalar getirdiniz, yolun açık olsun, maşallah” vb. kalıp sözler de önemli bir yer tutmaktadır. Hürriyet Gökdayı’nın Türkçede Kalıp Sözler adlı eserinde, birçok araştırmacının “Türkçenin söz varlığı, başka bazı dillere (Yunanca, İngilizce, Almanca, vb.) göre daha fazla kalıp söz içerir” ifadesi bulunmaktadır. Bu ifadeye göre denebilir ki kalıp sözler, Dünyanın diğer dillerine oranla Türkçede daha fazladır. Bu bağlamda Yaşar Kemal’in, bugüne kadar ortaya koyduğu edebi eserlerinin birçoğu, yabancılar tarafından ilgi görmüş ve o ülkelerde konuşulan dillere çevrilmiştir. Çalışmanın evrenini, Yaşar Kemal’in Bir Ada Hikayesi Dörtlemesinin son kitabı olan, Çıplak Deniz Çıplak Ada oluşturmaktadır. Bu çerçevede, romandaki kalıp sözler, tarama yöntemi ile saptanmış ve çalışmanın sonuç bölümünde sayısal verileriyle ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

söz varlığı, kalıp sözler, Yaşar Kemal, Çıplak Deniz Çıplak Ada, roman

Teşekkür

Danışman hocam Necmi Akyalçın'a teşekkür ederim.

An Evaluation on the Formulaic Words in Yaşar Kemal’s Novel Çıplak Deniz Çıplak Ada

Öz

Language is an important communication tool that enables understanding between people. It is extremely important for interpersonal communication in all areas of life. Societies also create literary products through language. They benefit from the vocabulary of the language they acquire in genres such as novels, poems, stories and articles. Within the vocabulary of Turkish, "Excuse me, may God make me happy, my blessings, good-bye, no evil eye, you have brought joy, may your path be safe, mashallah" etc. Phrases also have an important place. “The vocabulary of Turkish contains more formulaic words than some other languages (Greek, English, German, etc.)”. In short, there are more formulaic expressions in Turkish than in other languages of the world. In this context, many of Yaşar Kemal's literary works have attracted attention from foreigners and have been translated into the languages spoken in those countries. The universe of the study is Çıplak Deniz, Çıplak Ada, which is the last book of Yaşar Kemal's Bir Ada Hikayesi Dörtlemesi. In this context, the formulaic words in the novel were determined by the scanning method and presented with numerical data in the conclusion of the study.

Anahtar Kelimeler

vocabulary, formulaic words, Yaşar Kemal, Çıplak Deniz Çıplak Ada, novel

Kaynakça

• Aksan, Doğan (2015). Türkçenin Sözvarlığı. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Akyalçın, Necmi ve Aydoğan Damla (2019). “Dede Korkut Hikayeleri’nde Yer Alan Kalıp Sözler Üzerine Bir Değerlendirme”. Homeros, 2(4): 155-164.
• Bilgin, Muhittin (2006). Anlamdan Anlatıma Türkçemiz. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Bulut, Serdar (2012). Anadolu Ağızlarında Kalıp Sözler ve Kullanım Özellikleri. Ordu: Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Coşkun, Cevdet (2021). Cevat Şakir Kabaağaçlı'nın Romanlarında Deyimler, Atasözleri, İkilemeler, Kalıp Sözler ve Argolar Bağlamında Söz Varlığı. Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Erol, Çiğdem (2007). Türkiye Türkçesinde Kalıp Sözler Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Göçer, Ali (2019). “Türkçe Eğitiminde Öğrencilerin Söz Varlığını Geliştirme Etkinlikleri ve Sözlük Kullanımı”. Turkish Studies, 4(4): 1025-1055.
• Gökdayı, Hürriyet (2008). “Türkçede Kalıp Sözler”. Bilig, 44(89): 90-108.
• Gökdayı, Hürriyet (2015). Türkçede Kalıp Sözler. Ankara: Kriter Yayınevi.
• Kemal, Yaşar (2012). Çıplak Deniz Çıplak Ada-Bir Ada Hikayesi 4. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Özdemir, Cafer (2015). “Bir Kültür Unsuru Olarak Aşık Edebiyatında Kalıp Sözler”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(38): 286-294.
• Tor, Gülseren (2011). “Mersin’de Birkaç Kalıp Söz (İlişki Sözü) Üzerine”. Prof. Dr. Mine Mengi Adına Türkoloji Sempozyumu. Adana: (766-786).
• URL-1: “Türk Dil Kurumu”. https://sozluk.gov.tr (Erişim Tarihi: 30.10.2023).
• Zülfikar, Hamza (2015). Söz Varlığı, Yazım ve Anlatım Açısından Türkçedeki Gelişmeler. Ankara: TDK Yayınları.