Halk İnanışında Büyü ve Tedavi Usulü Olarak Muskanın Tarihi Seyri Üzerine İnceleme

Yıl 2024, , 64 - 72, 30.06.2024

Hasan Ali Şahin Veysel Sarı

https://doi.org/10.59902/yazit.1417020

Öz

Muska, günümüzde boyna asılan üçgen şekilde katlanmış veya insanların üzerinde taşıdığı yazılı kâğıt şeklinde olabilmektedir. İnsanların muska uygulamasına önem göstermelerinin birçok farklı nedeni bulunmaktadır. Bunlardan en önemlileri gizemli olan şeylere merak duymak, karşılaşılan bazı zorluklarda çözüm bulamamak, insanların bu konularda birbirine anlattıkları, etkilendikleri birçok gerçek dışı konular olabilmektedir. Ancak önemli nedenlerinden biride, kişinin inandığı şeylere dokunma, görme gibi duyu organlarıyla algılama isteğindendir. Bilinçli olarak hazırladıkları muskalar genellikle tedavi amaçlı olarak bir hastalıktan korunmak maksadıyla kullanılmaktadır. Muskanın ilk kullanımlarına Sümerler gibi bu günkü Mezopotamya bölgesinde yaşamış eski kavimlerden tutun ki Kuzey Afrika’da yaşamış olan Eski Mısır kavimlerinde de rastlanmaktadır. Muskaların metalden yapılmış ya da deriyle sarılmış kılıflara konulan şekillerine rastlamak mümkündür. Geçmişten günümüze yaygın bir halk inancı ve uygulaması olan muska kimi zamanda büyü gibi kötü amaçlar için kullanılmıştır. Bazı toplumlarda dini bir kisveye büründüğü ve dini inançların izin verdiği bir uygulama şeklini aldığı da görülmüştür. Bu araştırmamızda muskanın tarihi seyri ve uygulama alanları hakkında bilgi vermeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

muska, tedavi, büyü, halk inancı, din

A Study on the Historical Course of the Amulet as a Method of Magic and Therapeutic in Folk Belief

Öz

The amulet can be folded into a triangle that hangs on the neck today, or it can be in the form of written paper that people carry on it. It is generally used for therapeutic purposes and to prevent a disease. The first uses of the amulet can be found among the ancient tribes that lived in today's Mesopotamia, such as the Sumerians, and also in the Ancient Egyptians who lived in North Africa. It is possible to come across forms of amulets that are made of metal or placed in sheaths wrapped in leather. The amulet, which has been a common folk belief and practice from past to present, has sometimes been used for evil purposes such as magic. It has also been seen that in some societies it takes on a religious guise and takes the form of a practice allowed by religious beliefs. In this research, we will try to give information about the historical course of the amulet and its application areas.

Anahtar Kelimeler

amulet, cure, magic, folk faith, religion

Kaynakça

• Araz, Rıfat (1995). Harputta Eski Türk İnançları ve Halk Hekimliği. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Başol, Serkan (2014). Hititlerde Büyü ve Büyü Malzemeleri. Doktora Tezi. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Black, Jeremy & Green, Anthony (2003). Mezopotamya Mitolojisi Sözlüğü Tanrılar İfritler Semboller. İstanbul: Aram Yayıncılık.
• Chevalier, Jean & Gheerbrant, Alain (2009). Dictionnaire des symboles : mythes, rêves, coutumes. Tahran: Ceyhun Yayınevi.
• Çıblak, Nilgün (2004). “Halk Kültüründe Nazar, Nazarlık İnancı ve Bunlara Bağlı Uygulamalar”. Türklük Bilimi Araştırmaları, 15: 103-125.
• Çığ, Muazzes İlmiye (2012). Uygarlığın Kökeni Sumerliler II. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Demirci, K. (2006). “Muska”. İslam Ansiklopedisi, C.31. Ankara: İsam Yayınları, 265-267.
• Demren, Özlem (2018). “Türk Kültüründe Bir Korku Kültü Olarak Sivas’ta Alkarısı ve Albasması İnanışı”. Antropoloji, 36: 1-27.
• Eker, Ahmet (2000). Kayseri ve Çevresinde Nazar İnanç ve Uygulamaları. Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eliade, Mircea (2013). Şamanizm: Arkaik Vecd Teknikleri. Tahran: Din Yayınları.
• İreç, Muammer (2021). “Anadolu’nun Uzak Geçmişinde Büyücülük ve Falcılık”. Arkeo Duvar, 5: 90-98.
• Muscarella, O. W. (2011). The Elghth Campaign of Sargon II. Çev. Samad Elliyoun. Tebriz: Akhtar Yayınevi.
• Öcalan, Fatma Zeynep (2010). Günümüzde Nazarlık: Formları, Kullanım Alanları ve İşlevleri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Örnek, Sedat Veyis (2017). Sivas ve Çevresinde Hayatın Çeşitli Safhalarıyla İlgili Batıl İnançların ve Büyüsel İşlemlerin Etnolojik Tetkiki. Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
• Polat, İrfan (2020). “Kurşun Dökme Geleneği ve Ateş Kültü İlişkisi”. Akademik MATBUAT,4(1): 11-26.
• Tanyu, Hikmet (1992). “Büyü”. TDV İslam Ansiklopedisi, C.6. İstanbul: Türk Diyanet Vakfı Yayınları, 503-504.
• Yalçın, Hatice (2011). Anne Adaylarına Verilen Eğitimin (ASBEP) Gebelik, Doğum, Lohusalık ve Bebek Bakımına İlişkin Fonksiyonel Olmayan Uygulamalara Etkisi (Karaman İli Örneği). Doktora Tezi: Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yeşil, Yılmaz (2015). “Muskanın Tarihsel ve İşlevsel Açıdan Değerlendirilmesi ve Bu Bağlamda Zeyneddin Baba Örneklemi”. Türkbilig, 30: 49-58.
• Elektronik Kaynaklar URL-1: “Nazar”. https://islamansiklopedisi.org.tr/nazar--goz-degmesi (Erişim: 02.06.2022).
• URL-2: “Muska”. https://islamansiklopedisi.org.tr/muska (Erişim: 06.01.2022).
• URL-3: (2022, 06 03). “Bakışın İçindeki Muazzam Gizem Nazar”. https://www.fikriyat.com/kultur-sanat/2019/08/01/bakisin-icindeki-muazzam-gizem-nazar (Erişim: 06.03.2022).
• URL-4: “Anadolu’nun Uzak Geçmişinde Büyücülük ve Falcılık”. https://www.gazeteduvar.com.tr/anadolunun-uzak-gecmisinde-buyuculuk-ve-falcilik-haber-1560974 (Erişim: 06.01.2022).
• URL-5: “Büyünün Tarihi ve Sanat Üzerindeki Etkisi”. https://arkeopolis.com/buyunun-tarihi-ve-sanat-uzerindeki-etkisi/ (Erişim: 31.05.2022).
• URL-6: “Mısır Tanrıları: Bes”. http://www.tarihpedia.com/misir_tanrilar_bes/ (Erişim: 23.05.2022).