Vâhid Paşa Yazma Eserler Kütüphanesi’nde Kayıtlı 3336 Numaralı Mecmu‘â Örneğinin Tanıtılması

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 1, 51 - 57, 30.06.2025

Şeyma Aydın , Erdal Aday

https://doi.org/10.59902/yazit.1700779

Öz

Türk Halk Edebiyatı alanında yapılan çalışmalara önemli ölçüde kaynaklık eden eserlerden biri de mecmuadır. İçerik olarak oldukça zengin bir türdür ve tabiî buna bağlı olarak da kültürel anlamda oldukça zengin bir konu yelpazesine sahiptir. Hâliyle işte bu edebî ve kadîm eserlerdeki tür ve konu çeşitliliğine malzeme olan ve üzerinde farklı araştırmalar yapılmasına zemin hazırlayan bir tür de Manzûm Dinî Hikâyelerdir. İlk olarak İslam dininin oluşturduğu medeniyetle İslamiyetin doğduğu coğrafya ve kültürden beslenen, asıl ve nihai amacı müslüman birey ve toplumlara ahlaki bir meziyet kazandırmak olan bu Manzum Dinî Hikâye türü zamanla İslam’ın yayıldığı diğer coğrafya ve kültürlerde de kendine özgü misyonuyla yer edinmeyi başarabilmiştir. Türklerin İslamlaşması çalışmalarında da mürşid, şeyh, fakih, derviş, meddah gibi kendi devrinin misyonerleri sayılabilecek toplumu etkileme gücü olan insanlar, bu eserlerin tercüme ve adaptasyon yoluyla edebiyata kazandırılmasını sağlamışlardır. Her ne kadar Arap ve Fars temelli olsalar da müellif ve müstensihlerin maharetleriyle daha millî ve kültürel kimlik kazandırılmak suretiyle orijinal bir hal almışlardır. Kütahya Germiyan Beyliği döneminde oluşturduğu yüksek kültür seviyesini, Osmanlı Devleti döneminde de devam ettirmiş, Divan şiiri, Tekke şiiri ve Halk şiirinin önemli isimlerini yetiştirmiştir. Yunus Emre’nin Risâletü’n Nushiyye adlı eserinin en eski nüshasının Kütahya Vahit Paşa Kütüphanesi’nde bulunması bunun delillerindendir. Bu çalışmada aynı kütüphanede yer alan 3336 numaralı mecmua içerik yönünden bilim dünyasına tanıtılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk halk edebiyatı , folklor , mecmua , manzum dinî hikâye , Kütahya

Etik Beyan

Bu çalışma için etik kurul belgesi gerekmemektedir.

Destekleyen Kurum

Bu çalışma için herhangi bir kurum ve kuruluştan destek alınmamıştır.

Teşekkür

Yazarlar tarafından çalışmayla ilgili herhangi bir destek veya teşekkür beyanında bulunulmamıştır.

Introduction of the Mecmu‘â Sample Numbered 3336 Registered in Vahid Paşa Manuscript Library

Öz

One of the works that has been a significant source for studies in the field of Turkish Folk Literature is the mecmu‘â. It is a very rich genre in terms of content and naturally has a culturally satisfying range of subjects. Naturally, a genre that provides material for the variety of genres and subjects in these literary and ancient works and prepares the ground for different researches on them is the Poetic Religious Stories. This Poetic Religious Story genre, which was first nourished by the civilization formed by the Islamic religion and the geography and culture where Islam was born, and whose main and ultimate aim is to provide moral virtue to Muslim individuals and societies, has managed to gain a place in other geographies and cultures where Islam has spread over time with its own unique mission. In the studies on the Islamization of the Turks, people who can be considered as missionaries of their time such as mentors, sheikhs, jurists, dervishes, and storytellers, who have the power to influence the society, have ensured that these works are brought to literature through translation and adaptation. Although they are of Arabic and Persian origin, they have become original by being given a more national and cultural identity through the skill of the authors and copyists. Kütahya maintained the high level of culture it established during the Germiyan Principality period during the Ottoman Empire and raised important names of Divan poetry, Tekke poetry and folk poetry. The presence of the oldest copy of Yunus Emre's Risâlet'n Nushiye in Kütahya Vahit Paşa Library is one of the proofs of this. In this study, the mecmu’a numbered 3336 in the same library is introduced to the world of science in terms of content.

Anahtar Kelimeler

Turkish folk literature , folklore magazine , religious story in verse , Kütahya

Etik Beyan

Ethics committee approval is not required for this study.

Destekleyen Kurum

No support was received from any institution or organization for this study.

Teşekkür

No statement of support or acknowledgement was made by the authors regarding the study.

Kaynakça

• Aslan, Namık (2006). “Manzum Dinî Hikâyeler ve Kirdeci Ali’ye Ait Olduğu Söylenen İki Hikâye Metni (Güvercin ve Geyik Destanları)“. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(20): 189-207.
• Çavuşoğlu, Mehmet (1982). “Fatih Sultan Mehmed Devrine Kadar Osmanlı – Türk Edebî Mahsullerinde Muhtevânın Tekâmülü”. Kubbealtı Akademi Mecmuası, 11: 31-43.
• Çelebioğlu, Amil (1999). Türk Edebiyatında Mesnevi 15. Yüzyıla Kadar. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Dinç, Mustafa (2022). “Dini-Tasavvufi Halk Edebiyatı”. Türk Halk Edebiyatı El Kitabı. Ed. Mehmet Ali Yolcu. Çanakkale: Paradigma Akademi Yayınları, 519-601.
• Kaya, Doğan (2021). Kültürümüzde Dinî ve Cengî Hikâyeler. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayını.
• Kumartaşlıoğlu, Satı (2017). Manzum Dinî Hikâyeler-Bir Mecmu‘a Örneğinde. Konya: Palet Yayınları.
• Kumartaşlıoğlu, Satı (2019). “Anadolu Türkçesinin İlk Yazılı Örneklerinden Manzum Dini Hikâyeler Bir Örnek: Hikâyet-i Habbal”. Yeni Türkiye, 25(106): 583-597.
• Uzun, Mustafa İsmet (2003). “Mecmua”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 28. Ankara: İSAM Yayınları, 265-268.