The Homeland in Mehmet Rauf’s Novel Halâs: Between Love and Protectorate

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 2, 403 - 418, 21.12.2025

Egemen Ozan Sönmez

https://doi.org/10.59902/yazit.1765321

Öz

Mehmet Rauf’s novel Halâs was published in the early years of the Republic of Türkiye, shortly after the Alphabet Reform. It is a novel that narrates the Armistice and National Struggle periods. As Mehmet Rauf’s final work, Halâs belongs to the genre of Armistice/National Struggle novels and was dedicated to Türkiye’s founder, Gazi Mustafa Kemal. This dedication led to the author receiving state support. Halâs is not merely a novel about the path to liberation—it also portrays the shifting attitudes of various ethnic groups within the Ottoman territories toward the unfolding events. It depicts those who welcomed the occupation and those who suffered from it, as well as the brutality of the occupiers, the occupation bureaucracy, and the national enthusiasm. The novel also illustrates the Turkish people’s efforts to contribute to the movement while simultaneously weaving an individual love story around the theme of patriotism. This broad-spectrum novel, open to various interpretations, places the theme of love at the forefront, particularly in the context of the concepts of mandate and protection. This study explores the intertwined love triangle between the main characters—Nihat, Beatriçe and İclâl—alongside other elements, examining them through the lenses of patriotism, love, mandate, and protection.

Anahtar Kelimeler

Halâs , Mehmet Rauf , National Struggle , love , mandate , protectorate

Mehmet Rauf’un Halâs Romanında Vatan: Aşk ve Himaye Arasında

Öz

Mehmet Rauf’un Halâs isimli romanı, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında ve Harf İnkılabı’nın hemen akabinde yayımlanmış; Mütareke ve Millî Mücadele dönemlerini tahkiye eden bir devir/tanıklık romanıdır. Ele aldığı konu itibarıyla Mütareke/Millî Mücadele romanları arasında yer alan ve Mehmet Rauf’un son eseri olan Halâs, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal’e ithaf edilmiş ve bu ithafa karşılık olarak da yazarının devlet desteği almasına vesile olmuştur. Halâs romanı sadece kurtuluşa giden yolu anlatan bir roman değil; dönemin Osmanlı coğrafyasında yaşayan farklı etnik unsurların yaşanan gelişmeler nazarında birbirlerine karşı değişen tutum ve tavırlarını, işgale sevinenleri ve işgalden zarar görenleri, işkenceyi, işgal bürokrasisini ve millî heyecanı bünyesinde taşıyan Türk insanının harekete faydalı olma çabasını anlatırken tüm bunların yanında vatan sevgisi etrafında teşkil eden ferdî aşkı/aşkları anlatan bir romandır. Çeşitli bakış açılarıyla incelenmeye müsait olan bu geniş yelpazeli romanda kendisine ön planda yer bulan aşk teması, manda ve himaye kavramları ışığında da okunabilmektedir. Bu çalışmada romanın başkişileri olan Nihat, Beatriçe ve İclâl arasındaki üçlü aşk sarmalı ve diğer unsurlar vatan ve aşk/manda ve himaye kavramlarıyla okunmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Halâs , Mehmet Rauf , Millî Mücadele , aşk , himaye , manda

Kaynakça

• Atatürk, Mustafa Kemal (2020). Hatıratlarla Karşılaştırmalı Nutuk. İstanbul: İBB Kültür Aş Yayınları.
• Güngör, Bilgin (2018). “Mehmet Rauf’un Halâs Romanında Aşkın Devingenliği”. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi Humanitas, 6(11): 1-10.
• Mehmet Rauf (1927, 21 Şubat). “Mütâreke ve İstiklâl Harbine Dâir Hâtırası Olanlara.” Cumhuriyet, 3.
• Mehmet Rauf (1929). Halâs. İstanbul: M. A. Halit Kitaphanesi.
• Najmabadi, Afsaneh (2013). “Sevgili ve Ana Olarak Erotik Vatan: Sevmek, Sahiplenmek, Korumak”. Vatan, Millet, Kadınlar. Çev. Tansel Güney ve Elçin Gen, Der. Ayşe Gül Altınay. İstanbul: İletişim Yayınları, 129-165.
• Olpak Koç, Canan (2020). “Bireysel Duyarlılıktan Kolektif Disipline: Mehmet Rauf’un Halas Romanı ve Türk Milliyetçisi Nihat”. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi Humanitas, 8(16): 312-331.
• Törenek, Mehmet (1999). Roman ve Hikâyeleriyle Mehmet Rauf. İstanbul: Kitabevi.
• URL-1: Güneş, İhsan (2020). “Mandacılık.” Atatürk Ansiklopedisi. (https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/detay/250/Mandac%C4%B1l%C4%B1k Erişim: 14.08.2025).