Kapadokya’da Çağdaş Sanat Uygulamalarıyla Mekânın Yeniden Kurulumu

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 2, 528 - 551, 21.12.2025

Savaş Kurtuluş Çevik

https://doi.org/10.59902/yazit.1815274

Öz

Türkiye’nin Orta Anadolu bölgesinde yer alan Kapadokya; benzersiz jeolojik formasyonları, çok katmanlı kültürel tarihi ve güçlü mekânsal karakteriyle çağdaş sanat için özgün deneyim alanları sunmaktadır. Bölge, 2000’li yıllardan itibaren arazi sanatı (Land Art), enstalasyon ve kamusal sanat pratiklerinin doğa ile kurduğu ilişki açısından uluslararası ölçekte dikkat çeken bir üretim ekosistemine dönüşmüştür. Andrew Rogers’ın “Rhythms of Life” projesi ile başlayan kalıcı jeoglif uygulamaları, 2010’lu yıllarda Cappadox festivali kapsamında gerçekleştirilen geçici yerleştirmelerle çeşitlenmiş; böylece Kapadokya, turizm, sanat ve doğa ekseninde yeni bir kültürel etkileşim modeli geliştirmiştir. Bu çalışma; Kapadokya’daki çağdaş sanat uygulamalarını belgeleme, kavramsal çözümleme ve kültürel miras politikaları açısından ele almakta; Arazi sanatı ve kamusal sanat örneklerini biçim, bağlam ve sürdürülebilirlik çerçevesinde değerlendirmektedir. Nitel alan çalışması, dokümantasyon analizi ile sanatçı ve müze uzmanı görüşmelerine dayanan araştırmada Rogers’ın kalıcı uygulamalarıyla Cappadox kapsamında üretilmiş geçici yerleştirmeler karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda, Kapadokya’da çağdaş sanat üretimlerinin bölgesel kültürel kimliği dönüştüren, kültürel belleği güncelleyen ve turizm değerini artıran yapısal bir potansiyel taşıdığı; ancak bu üretimlerin envanterleme, koruma, yasal statü ve kurumsal sürdürülebilirlik bağlamlarında sistematik bir modele ihtiyaç duyduğu görülmüştür. Bu bağlamda çalışma, doğal ve kültürel mirasın çağdaş sanat yoluyla sürdürülebilirliğini güçlendirecek, kurumlar arası iş birliği temelli bir envanter ve rotasyon modeli önermektedir. Model, Kapadokya’nın kültürel miras, çağdaş sanat ve yaratıcı turizm ekseninde uluslararası bir referans bölge olarak konumlanmasına katkı sunmayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Kapadokya , Andrew Rogers , arazi sanatı , çağdaş sanat , Cappadox

Reconstructing Space through Contemporary Art Practices in Cappadocia

Öz

Located in Central Anatolia, Türkiye, Cappadocia offers unique experiential grounds for contemporary art through its distinctive geological formations, multilayered cultural history, and strong spatial character. Since the 2000s, the region has evolved into a production ecosystem that has gained international attention for its exploration of the relationship between nature and artistic practices such as Land Art, installation, and public art. Permanent geoglyph applications initiated by Andrew Rogers’ Rhythms of Life project diversified in the 2010s through temporary installations realized within the scope of the Cappadox festival. Thus, Cappadocia has developed a new model of cultural interaction at the intersection of tourism, art, and nature. This study documents and conceptually analyzes contemporary art practices in Cappadocia in relation to cultural heritage policies, evaluating examples of Land Art and public art through the frameworks of form, context, and sustainability. Based on qualitative fieldwork, documentation analysis, and interviews with artists and museum professionals, the research compares Rogers’ permanent works with the temporary installations produced during Cappadox. The findings reveal that contemporary art productions in Cappadocia possess a structural potential to transform regional cultural identity, update collective memory, and enhance the region’s touristic value. However, these practices also demonstrate a need for a systematic model in terms of inventory, preservation, legal status, and institutional sustainability. Accordingly, the study proposes an inter-institutional collaboration model for inventory and rotation that aims to strengthen the sustainability of natural and cultural heritage through contemporary art. The model aspires to position Cappadocia as an international reference region at the intersection of cultural heritage, contemporary art, and creative tourism.

Anahtar Kelimeler

Cappadocia , Andrew Rogers , land art , contemporary art , Cappadox

Kaynakça

• Altıntaş, Osman ve Eliri, İsa (2012). “Birey Toplum İlişkilerinde Kent Kültürü, Kamusal Alan ve Onda Şekillenen Sanat Olgusu”. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 1(5): 61–74.
• Akay, Ali. “Ali Akay 6 Kasım 2006.” Çağdaş Sanat Konuşmaları 3: 90’lı Yıllarda Türkiye’de Çağdaş Sanat. Ed. Levent Çalıkoğlu. İstanbul: YKY Yayınları, 2008. 17-48.
• Antmen, Ahu (2009). 20.Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. İzmir: Sel Yayıncılık.
• Başbuğ, Fırat (2023). “Dil, Uzam, Zaman ve Hareket Üzerine”. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 88: 928–940.
• Başbuğ, Fırat (2022). Yaşayan Dillerin Ölümü I. Ankara: Artsürem Yayınları.
• Albayrak, Yusuf ve Davun, Banu (2021). “Türk İslam Sanatında Suret: Kubad-Abad Sasrayı Siren Tasvirli Çiniler ve Estetiği”. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 52: 197–211.
• Dinç, Mustafa ve Yolcu, Mehmet Ali (2024). “Kentsel Mekânların Folklorik İşlevleri: Çanakkale Örneği”. Folklor Akademi Dergisi. 7(3): 1032-1048.
• Dülger, Murat Volkan (2014). “Kültür Varlıklarının ve Sanat Eserlerinin Hukuki Açıdan Korunması”. İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1: 107-161.
• Erdemci, Fulya (Ed.) (2016). Cappadox 2016: Çağdaş Sanat Programı. İstanbul: Mas Matbaacılık.
• Erdemci, Fulya ve Yıldırım, Mine (Ed:). (2017). Dünyadan Çıkış Yolları: Cappadox 2017 Çağdaş Sanat Programı. İstanbul: Mas Matbaacılık.
• Gezer Oğuz, Özden (2023). “Çağdaş Sanatta Ötekileştirme Göstergesi Olarak Barınak”. İdil, 108: 1058–1068.
• Durukan, Saliha Nesli Gül; Renkçi Taştan, Tuğba ve Önel Kurt, Emine (2017). “İstanbul’da Kamusal Alanda Sergilenmiş Enstalasyonlara İlişkin Envanter Çalışması (1990–2015)”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(8), 39.
• Gülyaz, Murat (2025). Nevşehir Eski Müze Müdürü Arşivi Görsel Koleksiyonu [Yayınlanmamış görsel materyal]. Kişisel arşiv.
• Mutlu, Erol (2004). İletişim Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Özcan, Berna Özlem (2022). “Doğa Sanatı ve Doğanın Sunduklarıyla Doğada Sanat Üreten Sanatçılar”. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 21(3), 1540-1557.
• Parlakkalay, Hülya (2020). “Kamusal Alanda Sanat ve Sanat Eserleri”. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(4): 1157–1172.
• Habermas, Jürgen (2003). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü. Çev. Tanıl Bora ve Mithat Sancar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• URL-1: Alat, Murat (2016, Haziran 30). Gelin bahçemizi ekelim: Cappadox 2016 üzerine notlar. Atopia. https://muratalat.com/2016/06/30/gelin-bahcemizi-ekelim-cappadox-2016-uzerine-notlar/
• URL-2: Cappadox. (2017, May 18–June 11). Cappadox 2017: Contemporary artists, projects & event: https://cappadox.com/festival/cappadox2017?p=contemporary-artists-projects-events
• URL-3: Joseph, H. (2013, February 5). Andrew Rogers’ “Rhythms of Life” project divides admirers and artists [Scholarly blog post]. Earthworks: Grounded in Art. https://artgrounded.blogspot.com/2013/02/scholarly-blog-andrew-rogers-rhythms-of.html
• URL-4: Karakoç, N. (2017, 15 Haziran). Kapadokya’nın “Uzaydan Görülen Heykelleri” Ziyaretçilerini Bekliyor. Arkitera.https://www.arkitera.com/haber/kapadokyanin-uzaydan-gorulen-heykelleri-ziyaretcilerini bekliyor/#goog_rewarded
• URL-5: Rogers, A. (n.d.). Turkey | Land Art Serie: Andrew Rogers Official Website. Retrieved November 12, 2025, from https://www.andrewroger:org/land-art-series/turkey