Âşık Rûzî’ye Ait Yeni Bir Şiir

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 203 - 211, 20.12.2022

Hülya Uğurlu Semerci , Erol Aksoy

https://doi.org/10.29228/yazitdergisi.15

Öz

İçinde halk bilgisi ürünlerine çokça rastlanılan ve birçok âşığın şiirini barındıran cönkler, folklor araştırmacılarına kaynaklık etmesi bakımından önemlidir. Bu metinler folklorik bilgilerin geçmişten günümüze aktarılmasında önemli bir yere sahiptir. Cönklerde yer alan metinler sözlü kültür ortamının yazıya aktarılmış hâlidir. Bu sebeple sınırları olmayan bir muhteva zenginliğine sahiptir. Cönklerde şiir, türkü, mani, dua, destan, hikâye, fıkra gibi manzum ve mensur metinlere rastlanılabilir. Ayrıca halk hekimliğinde kullanılan ilaç tarifleri, nasihat niteliği taşıyan metinler, sosyal hayatta iz bırakan olaylar ve cönk müstensihinin hayatında önemli yere sahip bilgiler cönklerde kayıt altına alınmıştır. İşte bu önemli kaynak eserlerde âşık tarzı şiir geleneğine ait ürünlere de sıkça rastlamak mümkündür. Bugün Karacaoğlan, Pir Sultan Abdal, Köroğlu vd. gibi âşıkların şiirlerinin hemen hepsine ve bu âşıkların hayat hikâyelerinden izlere cönkler vasıtasıyla ulaşılabilmektedir. İşte bu çalışmada Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu’nda kayıtlı olan 06 Mil Yz 75 numaralı cönkte yer alan ve Kayserili Âşık Rûzî’ye ait daha önce yayımlanmamış bir şiirin tanıtılması amaçlanmıştır. Rûzî, Kayseri’nin zengin kültürel yapısı içinde yetişen önemli âşıklardan biridir. Çalışmada ele alınan şiirde Rûzî’nin kalendermeşrep kişiliğinin özellikleri görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

âşık, Rûzî, Kayseri, halk edebiyatı, cönk

A New Poem of Turkish Minstrel Rûzî

Öz

A written sources of the poems of many minstrels which are called cönk are among the important documents of folk literature. Cönks contain many folklore products and the poems of many minstrels. Thus they are important in terms of being a source for folklore researchers. These texts have an important place in transferring folkloric information from past to present. The texts in the cönks are the written form of the oral culture environment. For this reason, it has an unlimited content richness. In cönks, verse and prose texts such as poems, folk songs, poems, prayers, epics, stories and anecdotes can be found. In addition, drug recipes used in folk medicine, texts bearing the quality of advice, events that left traces in social life and information that have an important place in the life of the cönk copyist were recorded in the cönks. In these important source works, it is possible to frequently come across products belonging to the tradition of minstrel poetry. Traces of life stories of important minstrels and their poems including Karacaoğlan, Pir Sultan Abdal, Köroğlu et al. can be reached through cönks. In this study, it is aimed to introduce a previously unpublished poem by Âşık Rûzî from Kayseri, located in the cönk number 06 Mil Yz 75, which is registered in the National Library Manuscripts Collection. Rûzî is one of the important minstrels who grew up in the rich cultural structure of Kayseri. The characteristics of Rûzî's philosophic personality may easily be examined in the poem discussed in the study.

Anahtar Kelimeler

Rûzî, Kayseri, folk literature, minstrel, cönk

Kaynakça

• Balkaya, Adem (2012). “Âşık Tarzı Şiir Geleneğinde Kalenderî Türü”. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 48: 117-132.
• Cebecioğlu, Ethem (1997). Tasavvuf Terimleri ve Deyimler Sözlüğü. Ankara: Rehber Yayınları.
• Çapraz, Erhan (2020). Âşık Rûzî ve Şiiri Sosyo- Kültürel Bir İnceleme. Kayseri: Dün Bugün Yarın Yayınları.
• Pakalın, M. Zeki (2008). “Rûzî Baba (Çubukçu Hacı Rûzî Baba)” Sicill-i Osmanî Zeyli: Son Devir Osmanlı Meşhurları Ansiklopedisi, C.15. Haz. Ayhan Öztürk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Türkeş Günay, Umay (2015). Türkiye’de Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• URL-1: “TDK Büyük Türkçe Sözlük”. http://tdkterim.gov.tr/ bts/ (Erişim: 03.05. 2022).