Hesse ve Tanpınar Romanlarında Müziğin Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 174 - 194, 25.12.2023

Ekin Çoraklı Kahraman

https://doi.org/10.59902/yazit.1316982

Öz

Müziğin felsefi ve kültürel yanları ile ilgili farklı kapsam ve boyutlarda fikir edinebilmek için edebî eserlerin önemli bir kaynak olduğu düşünülmektedir. Romanlarında müzik kavramına detaylı olarak yer vermiş olan Hermann Hesse ve Ahmet Hamdi Tanpınar’ın bu ortak özelliği göz önüne alınarak karşılaştırmalı bir araştırma yapma fikri doğmuştur. Bu düşünceden yola çıkılarak araştırmanın amacı Hermann Hesse ve Ahmet Hamdi Tanpınar romanlarında yer alan müzik kavramına dair çıkarımları ortak ve farklı yanları ile incelemek olarak belirlenmiştir. Bu amaç ışığında, yazarların tüm kitaplarındaki müziğe dair çıkarımlar felsefi ve kültürel olmak üzere iki ana başlık üzerinden sınıflandırılmış, çeşitli alt başlıklarla detaylandırılarak açıklanmış ve karşılaştırılmıştır. Sonuçlar yazarların romanlarındaki müziğe dair felsefi çıkarımların müziğin mistik ve ilahi gücüne ilişkin olarak birbirine büyük oranda benzediğini, müziğin kişiye mutluluk verme ve insanları birleştirme gücü özelliği açısından ise ortak ve farklı yanlar açısından birbirlerini dengelediklerini göstermiştir. Yazarların müziğe dair kültürel çıkarımlarının ise müzikte yozlaşma ve müzik ile eğitim arasındaki ilişki açısından büyük oranda birbirine benzediği ancak müzikte doğu-batı, eski-yeni ve taşra-kent ayrımı konusunda benzerlikler taşımasına rağmen büyük oranda birbirinden ayrılmakta olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Hesse, Tanpınar, Hesse ve Tanpınar’da müzik, müzik ve roman, müzik ve edebiyat

Comparative Study of Music in Hesse and Tanpınar Novels

Öz

Literary works are thought to be an important source in order to get an idea about the philosophical and cultural aspects of music in different scopes and dimensions. Considering this common feature of Hermann Hesse and Ahmet Hamdi Tanpınar, who have included the concept music in their novels in detail, the idea of conducting a comparative research was born. Based on this idea, the aim of this research was determined as to examine the inferences about music in the novels of Hermann Hesse and Ahmet Hamdi Tanpınar with their common and different aspects. In the light of this aim, the musical inferences in all the authors’ books have been classified under two main headings as philosophical and cultural, which are explained and compared in detail with various sub-titles. The results revealed that philosophical inferences for music in the novels of the writers are substantially similar regarding to mystical and spiritual power of music, while their common and different aspects balance each other in terms of the ability of music to bring happiness and unite people. It has also been seen that the cultural inferences of the writers about music are substantially similar regarding to corruption in music and the relationship between music and education, despite being highly different in terms of the distinction between east-west, old-new and rural-urban in music though having some similarities.

Anahtar Kelimeler

Hesse, Tanpınar, music and literature in Hesse and Tanpınar, music and novel, music and literature

Kaynakça

• Abacı, Tahir (2013). Yahya Kemal ve Ahmet Hamdi Tanpınar’da Müzik. İstanbul: İkaros Yayınları. Bayrak Akyıldız, Hülya (2009). “Tanpınar’da Roman Tekniği Açısından Rüya ve Müzik”. Milli Eğitim Dergisi, 39(184): 141-150.
• Britten, Fatoş Işıl (2018). “Bitkin Ruhuma Biraz Müzik Fısılda: Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Huzur Adlı Romanında Müziğin İşlevi”. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (IBAD), 3(2): 577-585.
• Bruhn, Siglind (2022). “Music as Content, Form, And Metaphor in Hermann Hesse’s Castalian Utopia”. The Routledge Companion to Music and Modern Literature. Eds. Racher Durkin, Peter Dayan, Axel Englund, Katharina Clausius. London: Routledge, 292-302.
• Cengiz, Erdal (2007). “Ahmet Hamdi Tanpınar ve Gündelik Yaşamın Estetiği”. Felsefe Dünyası, 46: 84-94.
• Elliott, David James & Silverman, Marissa (2012). “Why Music Matters: Philosophical and Cultural Foundations”. Music, Health, and Wellbeing. Eds. Raymond Alfredo Rossi MacDonald, Gunter Kreutz, and Laura Mitchell. USA: Oxford University Press, 25-39.
• Field, George Wallis (1955). “Music and Morality in Thomas Mann and Hermann Hesse”. University of Toronto Quarterly, 2(2): 175-190.
• Hesse, Hermann (1992). Peter Camenzid. Çev. Kâmuran Şipal. İstanbul: Afa Yayınları.
• Hesse, Hermann (1999). İnanç da Sevgi de Aklın Yolunu İzlemez. Çev. Kâmuran Şipal. İstanbul: Afa Yayınları.
• Hesse, Hermann (2013a). Boncuk Oyunu. Çev. Kâmuran Şipal. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Hesse, Hermann (2013b). Rosshalde. Çev. Kâmuran Şipal. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Hesse, Hermann (2013c). Narziss ve Goldmund. Çev. Kâmuran Şipal. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Hesse, Hermann (2015). Siddhartha. Çev. Kâmuran Şipal. İstanbul: Can Yayınları.
• Hesse, Hermann (2016a). Bozkırkurdu. Çev. Kâmuran Şipal. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Hesse, Hermann (2016b). Öldürmeyeceksin. Çev. Kâmuran Şipal. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Hesse, Hermann (2017a). Demian. Çev. Kâmuran Şipal. İstanbul: Can Yayınları.
• Hesse, Hermann (2017b). Gertrud. Çev. Kâmuran Şipal. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Hesse, Hermann (2019). Doğu Yolculuğu. Çev. Kâmuran Şipal. İstanbul: Can Yayınları.
• Hesse, Hermann (2020). Çarklar Arasında. Çev. Kâmuran Şipal. İstanbul: Can Yayınları.
• Hesse, Hermann (2022). Klingsor’un Son Yazı. Çev. Kâmuran Şipal. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Işın, Ekrem (2003). A’dan Z’ye Ahmet Hamdi Tanpınar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Michels, Volker & Carlsson, Anni (2017). Mektuplar: Hermann Hesse-Thomas Mann. Çev. Nuriye Gülmen. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Mileck, Joseph (1958). Hermann Hesse and His Critics: The Criticism and Bibliography of Half a Century. USA: University of North Carolina Press.
• Pavlyshyn, Marko (1979). “Music in Hermann Hesse's der Steppenwolf and das Glasperlenspiel”. Seminar: A Journal of Germanic Studies, 15(1): 39-55.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2008). Saatleri Ayarlama Enstitüsü. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2010). Mahur Beste. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2011). Sahnenin Dışındakiler. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2016a). Huzur. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2016b). Aydaki Kadın. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2020).Yaşadığım Gibi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• URL-1: “Roman”. https://sozluk.gov.tr/ (Erişim: 03.01.2023).
• Zeller, Bernhard (2011). Hermann Hesse. Çev. Kâmuran Şipal. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.