An Evaluation on Formulaic Word in Attilâ İlhan's Novel Yaraya Tuz Basmak

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 280 - 295, 25.12.2023

Fatma Yıldız , Necmi Akyalçın

https://doi.org/10.59902/yazit.1390255

Öz

This study is about the formulaic expressions used in Attilâ İlhan's novel Yaraya Tuz Basmak. Turkish vocabulary is formed of idioms, proverbs, reduplications, slang, terms, formulaic expressions, etc. Structures are formed. It is seen that the formulaic expressions within this wide vocabulary of Turkish are just beginning to gain value. Formulaic expressions used in most communication languages are also used in literary works. For this reason, the subject of to what extend and how successfully the formulaic words are handled in Attilâ İlhan's novel Yaraya Tuz Basmak constitutes the universe of this piece. This research was conducted in line with the assumption that the author used formulaic expressions in the Turkish vocabulary in the context of communication language in his work. Formulaic expressions in the work were found by scanning method. It has been observed that 354 formulaic expressions are used in the entire novel. This shows that there is only one formulaic expression per page. Based on this, it can be said that the author successfully uses formulaic words as a means of communication in his novel. With this study, it has been revealed to what extent and in what situations the formulaic expressions, which have an important place in the vocabulary of Turkish, especially in terms of communication language, are used in the novel in question.

Anahtar Kelimeler

Turkish language, vocabulary, formulaic words, Attilâ İlhan, Yaraya Tuz Basmak

Attilâ İlhan’ın Yaraya Tuz Basmak Romanında Kalıp Sözler Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Bu çalışma, Attilâ İlhan’ın Yaraya Tuz Basmak romanında kullanılan kalıp sözler üzerinedir. Türkçenin söz varlığı; deyim, atasözü, ikileme, argo, terim, kalıp sözler vb. yapılardan oluşmaktadır. Türkçenin bu geniş söz varlığı içerisinde yer alan kalıp sözlerin, yeni yeni değer kazanmaya başladığı görülmektedir. Çoğu iletişim dilinde kullanılan kalıp sözler, edebi eserlerde de kullanılmaktadır. Bundan dolayıdır ki Attilâ İlhan’ın Yaraya Tuz Basmak romanında kalıp sözleri ne ölçüde ve ne kadar başarılı kullandığı konusu, bu çalışmanın evrenini oluşturmaktadır. Yazarın, Türkçe söz varlığında bulunan kalıp sözleri eserinde iletişim dili bağlamında kullanmış olma varsayımı doğrultusunda bu araştırmaya yönelinmiştir. Tarama yöntemiyle eserdeki kalıp sözler bulunmuştur. Romanın tamamında, 354 kalıp sözün kullanıldığı görülmüştür. Bu da göstermektedir ki sayfa başına bir kalıp söz düşmektedir. Buradan hareketle yazarın, kalıp sözleri bir iletişim aracı olarak romanında başarılı bir şekilde kullandığı söylenebilir. Bu çalışmayla Türkçenin söz varlığında, özellikle iletişim dili bakımından önemli bir yere sahip olan kalıp sözlerin, söz konusu romanda ne ölçüde ve hangi durumlarda kullanıldığı ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türk dili, söz varlığı, kalıp söz, Attilâ İlhan, Yaraya Tuz Basmak

Kaynakça

• Akyalçın, Necmi (2007). Türkçe İkilemeler Sözlüğü Tanıklı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Akyalçın, Necmi ve Aydoğan, Damla (2019). “Dede Korkut Hikayelerinde Yer Alan Kalıp Sözler Üzerine Bir Değerlendirme”. Homeros Dergisi, 2: 155-164.
• Aksan, Doğan (1993). Türkçenin Gücü. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Aksan, Doğan (1996). Türkçenin Sözvarlığı. Ankara: Engin Yayınevi.
• Aksan, Doğan (2000). Türkçenin Sözvarlığı. Ankara: Engin Yayınevi.
• Aksan, Doğan (2015). Türkçenin Söz Varlığı. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Bulut, Serdar (2012). “Anadolu Ağızlarında Kullanılan Kalıp Sözler ve Bu Kalıp Sözlerin Kullanım Özellikleri. Turkish Studies-İnternational Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic, 7(4): 1117-1155.
• Canbulat, Mehmet ve Dilekçi, Atilla (2013). "Türkçe Ders Kitaplarındaki Kalıp Sözler ve Öğrencilerin Kalıp Sözleri Kullanma Düzeyleri”. Electronic Turkish Studies, 8: 217-232.
• Erol, Çiğdem (2007). Türkiye Türkçesinde Kalıp Sözler Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gökdayı, Hürriyet (2003). “Sözlü İletişimde Kalıp Sözlerin İşlevleri". Anadili Dil ve Eğitim Dergisi, 28: 31-45.
• Gökdayı, Hürriyet (2008). “Türkçede Kalıp Sözler”. Bilig, 44: 89-110.
• Gökdayı, Hürriyet (2020). Türkçede Kalıp Sözler. İstanbul: Kriter Yayınları.
• Hengirmen, Mehmet (2002). Türkçe Dilbilgisi. Ankara: Engin Yayınları.
• Pamuk, Orhan (1979, 18 Şubat). “Köşe Yazısı”. Cumhuriyet Gazetesi, 8.
• Tor, Gülseren (2011). “Mersin’de Birkaç Kalıp Söz (İlişki Sözü) Üzerine”. Prof. Dr. Mine Mengi Adına Türkoloji Sempozyumu. Yay. Haz. Muna Yüceol Özözen ve Huriye Sözer. Adana: Çukurova Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, 766-786.