Ahmet Ümit'in Bir Aşk Masalı Romanında Bulunan Kalıp Sözler Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 306 - 314, 25.12.2023

Dilek Doğru

https://doi.org/10.59902/yazit.1393590

Öz

Kalıp sözler; bir ulusun, toplumun kendi dilsel özelliklerini yansıtan sözleridir. Türkçede, gündelik yaşamda kullandığımız; iyi akşamlar, sağ olun, hoş geldiniz, rica ederim, başın sağ olsun, Allah rahmet eylesin gibi kalıp sözler, söz varlığı içerisinde önemli bir yere sahiptir. Kalıp sözler, kişilerin gündelik ruh halini ifade eder ve bireyler arasındaki iletişimi kolaylaştırır. Kişiler arasındaki iletişimde; sevinç, üzüntü, dua, ilenç vb. durumları açık bir şekilde aktarmayı sağlar. Bu bağlamda, çalışmanın evrenini Ahmet Ümit’in Bir Aşk Masalı adlı romanında yer alan kalıp sözler oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı ve konusu ise, eserde bulunan kalıp sözlerin kullanım sıklığını ortaya koymak ve Türkçede önemli bir yere sahip olan bu yapıların, Ahmet Ümit’in eserine ne ölçüde yansıdığını değerlendirmektir. Yazar, günümüzde çok okunan bir romancı olduğu için, Bir Aşk Masalı adlı romanında, kalıp sözleri sıklıkla kullanabileceği varsayılmıştır. Eserde, gözünüz arkada kalmasın, Tanrılara ant olsun ki, sağlıcakla gidin, tasalanmayın, buyurun gibi birçok kalıp söz saptanmıştır. Yukarıda verilen örnekler, söz konusu romandan seçilmiştir. Bu çalışmanın içeriğini yansıtılan kalıp sözler, tarama ve fişleme yöntemiyle ortaya konmuştur. Ayrıca bu sözler, kullanım sıklığı çerçevesinde de değerlendirilmiştir. Bu çerçevede yazarın romanında kalıp sözleri ne denli kullandığı da belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Ümit, roman, kalıp söz, söz varlığı, Türk dili

Teşekkür

Danışman hocam Dr. Ögr. Üyesi Necmi Akyalçın'a teşekkür ederim.

A Study on Formulaic Phrases Found in Ahmet Ümit's Novel A Love Tale

Öz

Formulaic words; They are words that reflect the linguistic characteristics of a nation or society. In Turkish, we use it in daily life; Phrases such as good evening, thank you, welcome, you are welcome, my condolences, may God rest his soul have an important place in the vocabulary. Formulaic expressions express people's daily moods and facilitate communication between individuals. In communication between people; joy, sadness, prayer, curse etc. It allows to convey situations clearly. In this context, the universe of the study consists of the formulaic words in Ahmet Ümit's novel Bir Aşk Masalı. The purpose and subject of the study is to reveal the frequency of use of formulaic expressions in the work and to evaluate to what extent these structures, which have an important place in Turkish, are reflected in Ahmet Ümit's work. Since the author is a widely read novelist today, it is assumed that he can often use cliché words in his novel Bir Aşk Masalı. Many cliché phrases such as "Don't be left behind", "I swear to God", "go safely", "don't worry", "here you go" are found in the work. The examples given above were selected from the novel in question. The formulaic expressions that reflect the content of this study were revealed by scanning and tagging method. In addition, these words were evaluated within the framework of frequency of use. In this context, it was also determined how much the author used formulaic words in his novel.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Ümit, novel, phraseology, vocabulary, Turkish language

Kaynakça

• Aksan, Doğan (1996). Türkçenin Sözvarlığı. Ankara: Engin Yayınevi.
• Aksan, Doğan (2006). Anadilimizin Söz Denizinde. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Akyalçın, Necmi ve Aydoğan Damla (2019). “Dede Korkut Hikayeleri’nde Yer Alan Kalıp Sözler Üzerine Bir Değerlendirme”. Homeros, 2(4): 155-164.
• Bayraktar, Semra (2019). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Bir Kültür Aktarım Aracı Olarak Kalıp Sözler. Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Bulut, Serdar (2012). “Anadolu Ağızlarında Kullanılan Kalıp Sözler ve Kalıp Sözlerin Kullanım Özellikleri”. Turkish Studies, 7(4): 1117-1155.
• Canbulat, Mehmet ve Dilekçi, Atilla (2013). “Türkçe Ders Kitaplarındaki Kalıp Sözler ve Öğrencilerin Kalıp Sözleri Kullanma Düzeyleri”. Turkish Studies, 8(7): 217-232.
• Erol, Çiğdem (2007). Türkiye Türkçesinde Kalıp Sözler Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gökdayı, Hürriyet (2008). “Türkçede Kalıp Sözler”. Bilig, 44(89): 90-108.
• Gökdayı, Hürriyet (2015). Türkçede Kalıp Sözler. Ankara: Kriter Yayınevi.
• Özdemir, Cafer (2015). “Bir Kültür Unsuru Olarak Aşık Edebiyatında Kalıp Sözler”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(38): 286-294.
• Ümit, Ahmet (2022). Bir Aşk Masalı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Ünsal, Gülhanım, (2013). “Dil Öğretiminde Kalıp Sözler ve Çevirisi”. Turkish Studies, 8(8): 1383-1394.
• Yılmaz, Fatih ve Ertürk, Yasemin (2015). “Yabancılara Türkçe Öğretiminde Kalıp Sözler: Babam ve Oğlum Film Örneği”. The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science, 32: 187-202.
• Zülfikar, Hamza (2015). Söz Varlığı, Yazım ve Anlatım Açısından Türkçedeki Gelişmeler. Ankara: TDK Yayınları.