Alevis vs. Alawites in Turkey: From the General to the Spesific (Based on Field Studies in the Town of Hacıbektaş and Hatay Province)

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 159 - 170, 30.06.2024

Daria Zhigulskaya Çevirmen: Barış Demirkaya

https://doi.org/10.59902/yazit.1471399

Öz

In view of its geographical location and the ethnic, religious and cultural heterogeneity of its population, modern Turkey is of special interest both to orientalists and to a wide range of people interested in global political and social affairs. In this context, the subject of Turkish Alevism and Turkish Alevis has acquired particular relevance in recent years. However, Turkey’s Alevis are often confused with the ‘Alawites (Nusayrîs) of Syria, leading to a gross distortion of the concept of Turkish Alevism. The ‘Alawites (Nusayrîs) are concentrated mainly in Syria, where they constitute around 12% of the country’s population, though there is a small community of approximately 350,000 people in Turkey. They live predominantly in the southern provinces of Hatay, Adana and Mersin, and are ethnic Arabs. This paper is based on the findings of field studies carried out in the town of Hacıbektaş and in Hatay province and aims to highlight the regional aspects of the Alevi and ‘Alawite (Nusayrî) communities in Turkey (the ‘Alawites of Syria are not reviewed here). The focus is on the characteristics of the two faiths, their forms of worship and the traditions of social organization within the two communities. The similarities between the two faiths are summarized and their distinctive features are highlighted.

Anahtar Kelimeler

Alevis, Alawites (Nusayrîs), Islam, Shiism, sufism, Türkiye

Genelden Özele Türkiye'de Aleviler ve Nusayriler (Hatay Bölgesi ve Hacıbektaş Kasabasında Yapılan Saha Çalışmaları Bağlamında)

Öz

Coğrafi konumu; etnik, dini ve kültürel heterojenliği göz önüne alındığında modern Türkiye hem oryantalistlerin hem de küresel anlamda siyasi ve toplumsal meselelerle ilgilenen geniş bir kitlenin özel olarak ilgisini çekmektedir. Bu bağlamda, Türk Aleviliği ve Türk Alevileri konusu son yıllarda hususi bir ilgi görmektedir. Ancak Türkiye Alevilerinin sıklıkla Suriye Nusayrîleri ile karıştırılmaları, Türk Aleviliği kavramının ciddi anlamda tahrifata uğramasına neden olmaktadır. Ağırlıklı olarak ülke nüfusunun %12’sini teşkil ettikleri Suriye’de varlık gösteren Nusayrîler, buna karşın Türkiye’de yaklaşık 350.000 kişilik bir cemaattir. Çoğunlukla Hatay, Adana ve Mersin’in güney bölgelerinde yaşarlar ve etnik bakımdan Arap’tırlar. Bu makale, Hatay bölgesi ve Hacıbektaş kasabasında yürütülen saha çalışmalarındaki bulgulara dayanmakta ve Türkiye’deki Alevi ve Nusayrî cemaatlerinin bölgesel görünümlerine dikkat çekmeyi amaçlamaktadır. Bu çalışmada her iki inancın karakteristik özellikleri, iki toplumdaki toplumsal örgütlenme gelenekleri ve ibadet biçimleri üzerinde durulmuştur. İki inanç arasındaki benzerlikler özetlenmiş ve ayırt edici özellikler vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Alevilik, Nusayriler, İslam, Şiilik, sufizm, Türkiye

Teşekkür

Sn. Darya Zhıgulskaya'ya makalesinin çevrilmesi sürecindeki izni ve desteği için teşekkür ederim.

Kaynakça

• Averyanov, Yuri Anatolyeviç (2011). Haji Bektash Veli and the Sufi Brotherhood of Bektashiya. Moscow: Mardjani Publishing House.
• Çamuroğlu, Reha. (2008). Değişen Koşullarda Alevîlik. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Dressler, Markus (2013). Writing Religion. Oxford: Oxford University Press.
• Eskiocak, Nasreddin (1998). Yaratıcının Azameti ve Kur’ân’daki Reenkarnasyon. İstanbul: Kayhan Matbaacılık.
• Et-Tavil, M. E. G. (2000). Arap Alevîlerinin Tarihi, Nusayrîler. Çev. İsmail Özdemir, İstanbul: Çivi Yazıları.
• Güler, İbrahim (1994). “Türkiyeli Arap Alevîleri”. Kervan, 42: 16-19.
• Keser, İnan (2002). Gelenek, Aile, Etnik Köken, Tarih ve Din Açısından Nusayrîler. İstanbul: Çivi Yazıları.
• Massignon, Louis (1981). Les Origines des Nousairis, in L'Elaboration de l'islam. Paris.
• Melikoff, Irene (1998). Hadji Bektach: un mythe et ses avatars. Genese et evolution du soufisme populaire en Turquie. Leiden. Ocak, Ahmet Yaşar (2010). Alevi ve Bektaşi İnançlarının İslam Öncesi Temelleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Petrushevsky, Ilya Pavlovich (2007). Islam in Iran in the 7th-15th Centuries. SPb.
• Prozorov, Stanislav Mihailoviç (2004). Islam kak Ideologiçeskaya Sistema. Moscow: Vostoçnaniya Literature.
• Rende, Ccevdet (1994). “Türkiyeli Arap Alevîleri”. Kervan, 42: 17-19.
• Sönmez, Selim (1994). “Türkiyeli Arap Alevîleri”. Kervan, 42: 16-17.
• Subaşı, Necdet (2010). Alevi Modernleşmesi Sırrı Faş Eylemek. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Türk, Hüseyin (2013). Nusayrîlik: Anadolu’nun Gizli İnancı. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Türkdoğan, Orhan (2006). Alevi-Bektaşi Kimliği. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Zelyut Rıza (2011). Anadolu Aleviliğinin Kültürel Kökeni: Türk Aleviliği. Ankara: Kripto Yayınları.