Birth Traditions in Yukarıköy and Çamkalabak Villages of Ayvacık, Çanakkale

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 260 - 270, 20.12.2024

Berkcan Çakır

https://doi.org/10.59902/yazit.1573743

Öz

The first of the transition periods, birth, is regarded as the initial threshold of human life. As the starting point of reproduction and the continuation of lineage, birth is not only a joyous event for the mother and father but also for the family and the wider community. Therefore, every society has developed unique beliefs and traditions that include various rituals and practices reflecting cultural values to celebrate the birth of a child and ensure their healthy growth. However, in today's rapidly globalizing world, it is observed that many traditions in our country are on the verge of being forgotten. For this reason, documenting and recording the continuation of transition period rituals and practices in our country is of great importance. Considering that the Yörük communities in Yukarıköy and Çamkalabak villages continue to preserve their traditional lifestyles and cultural heritage, it has been determined that rituals and practices related to birth remain significantly important today. These rituals and practices have been found to constitute an essential part of their lives. Furthermore, the rituals and practices related to birth identified in this study were compared with those of the Turkish World’s transition period traditions. The results of these comparisons have been analyzed and presented to highlight similarities and differences.

Anahtar Kelimeler

transition period, Turkic World, birth, ritual, culture

Etik Beyan

The field research of this study was conducted with the approval of the Ethics Committee of Çanakkale Onsekiz Mart University Graduate Education Institute Ethics Committee dated 16.02.2023 and numbered 02/19.

Çanakkale Ayvacık'a Bağlı Yukarıköy ve Çamkalabak Köylerinde Doğum Gelenekleri

Öz

Geçiş dönemlerinin ilki olan doğum, insan hayatının ilk eşiği olarak kabul edilir. Üreme ve soyu sürdürmenin başlangıcı olan doğum, yalnızca anne ve baba için değil, aile ve toplum için de sevindirici bir olaydır. Bu nedenle, her toplum, çocuğun dünyaya gelmesi, sağlıklı bir şekilde büyümesi ve kültürel değerleri yansıtan çeşitli ritüel ve uygulamaları temel alarak farklı inanışlar ve gelenekler geliştirmiştir. Ancak günümüzde hızla gerçekleşen küreselleşme sonucunda, birçok geleneğin ülkemizde unutulmaya yüz tuttuğu gözlemlenmektedir. Bu nedenle, geçiş dönemi ritüel ve uygulamalarının kayıt altına alınması ve yazılı hale getirilmesi büyük bir önem taşımaktadır. İnceleme alanımız olan Yukarıköy ve Çamkalabak köylerinde yaşayan Yörüklerin, geleneksel yaşam tarzlarını ve kültürel miraslarını sürdürdükleri dikkate alındığında, doğum ile ilgili ritüel ve uygulamaların günümüzde hâlâ canlı bir şekilde devam ettiği tespit edilmiştir. Bu ritüellerin ve uygulamaların, Yörük topluluklarının hayatlarının vazgeçilmez bir parçası olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, tespit edilen doğumla ilgili ritüel ve uygulamalar, Türk Dünyası'ndaki geçiş dönemi ritüel ve uygulamaları ile karşılaştırılmış; yapılan incelemeler sonucunda bu benzerlikler ve farklılıklar açıklanarak ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

geçiş dönemi, Türk Dünyası, doğum, ritüel, kültür

Etik Beyan

Bu çalışmanın saha araştırmaları Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Etik Kurulu’nun 16.02.2023 tarih ve 02/19 sayılı Etik Kurul Onayı ile gerçekleştirilmiştir.

Kaynakça

• Aça, Mehmet ve Yolcu, Mehmet Ali (2021). “Halk Bilgisi İnanış Temelli Temsilleri.” Halk Bilimi El Kitabı. Ed. Mustafa Aça. Ankara: Nobel Akademik Yayınları, 345-439.
• Çoruhlu, Yaşar (2002). Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Eroğlu, Ahmet Hikmet (2017). “Geçiş Dönemleri ile İlgili İnanışlar”. Halk İnanışları El Kitabı. Ed. Durmuş Arık ve Ahmet Hikmet Eroğlu. Ankara: Grafiker Yayınları, 255-282.
• Gökyay, Orhan Şaik (1976). Dede Korkut Hikâyeleri. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Örnek, Sedat Veyis (1977). Türk Halk Bilimi. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Özözen Kahraman, Selver vd. (2012). “Kültürel Coğrafya Açısından Bir Saha Araştırması: Yukarıköy”. Kazdağları III. Ulusal Sempozyumu (Balıkesir, 24-26 Mayıs 2012). Balıkesir: Dileksan Kâğıtçılık, 103-107.
• Sever, Mustafa (2016). Mersin ve Yakın Çevresinde Halk İnançları ve Halk Hekimliği. Ankara: Barış Kitap.
• Sevil, Ümran vd. (2014). “Günümüzde Lohusalıkta Devam Eden Albasması ve Kırklama Uygulamaları”. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 30(1): 111-126.
• Ünalan, Özlem (2023) “Anadolu Türk Folklorunda Ayakkabı”. Avrasya Uluslarası Araştırma Dergisi, 11(34): 299-324.
• van Gennep, Arnold (2022). Geçiş Ritleri. Çev. Oylum Bülbül Beşler. İstanbul: Nora Kirap.
• Yeşil, Yılmaz (2012). Türk Dünyasında Geçiş Dönemi Ritüelleri ve Bu Ritüellerde İcra Edilen Türler. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• K.K-1: Adını vermek istemeyen kişi, Çamkalabak köyü, 1956, Okuma-Yazma var, (Görüşme: 11.09.2023).
• KK-2: Ali Kemal Vural, Çamkalabak köyü, 1951, İlkokul Mezunu, (Görüşme: 03.09.2023).
• KK-3: Dudu Yılmaz, Yukarıköy, 1950, Okuma-Yazma var, (Görüşme: 23.08.2023).
• KK-4: Fatma Palaoğlu, Çamkalabak köyü, 1964, İlkokul Mezunu, (Görüşme: 11.09.2023).
• KK-5: Hamide Çolak, Yukarıköy, 1962, İlkokul Mezunu, (Görüşme: 25.08.2023).
• KK-6: Hanife Vural, Çamkalabak köyü, 1954, Okuma-Yazma var, (Görüşme: 03.09.2023).
• KK-7: Hüseyin Yılmaz, Yukarıköy, 1954, İlkokul Mezunu, (Görüşme: 23.08.2023).
• KK-8: Mevlide Tekin, Yukarıköy, 1959, İlkokul Mezunu, (Görüşme: 25.08.2023).
• KK-9: Muzaffer Yılmaz, Yukarıköy, 1952, İlkokul Mezunu, (Görüşme: 23.08.2023).
• KK-10: Neslihan Kuru, Çamkalabak köyü, 1979, Ortaokul Mezunu, (Görüşme: 11.09.2023).
• KK-11: Rabia Ercan, Çamkalabak köyü, 1961, İlkokul Mezunu, (Görüşme: 03.09.2023).
• KK-12: Sevcan Demir, Yukarıköy, 1993, Ortaokul Mezunu, (Görüşme: 25.08.2023).
• KK-13: Ünzile Polat, Yukarıköy, 1968, İlkokul Mezunu, (Görüşme: 25.08.2023).
• KK-14: Ünzile Demirbaş, Yukarıköy, 1978, İlkokul Mezunu, (Görüşme: 25.08.2023).
• KK-15: Hamide Yılmaz, Yukarıköy, Ortaokul Mezunu (Görüşme: 24.10.2024).