YOĞUN BAKIM HEMŞİRELERİNDE TÜKENMİŞLİĞİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER: SİSTEMATİK DERLEME

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: 1, 25 - 36, 29.06.2018

Cevriye Yüksel Kaçan , Özlem Örsal

Öz

Bu çalışma dünyada yoğun bakım hemşirelerinin
tükenmişliği konusunda 2011-2016 yılları arasında yayınlanmış çalışmaların
gözden geçirilmesi ve çalışmalardan elde edilen verilerin sistematik biçimde
incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Konuyla ilgili 43 ulusal ve
uluslararası yayına ulaşılmış olup araştırmaya dahil edilme kriterlerine uygun
olarak 18 yayın çalışma kapsamına alınmıştır. Tüm yayınlar çalışma yöntemleri
ve bulguları açısından sistematize edilerek incelenmiştir. İncelenen
çalışmalar; yoğun bakım hemşirelerinde tükenmişliği etkileyen faktörler
bakımından; “psikososyal faktörler”, “mesleki ve çalışma ortamı ile ilgili
faktörler” ve “organizasyonel faktörler” olmak üzere üç başlık altında incelenmiştir.
İncelenen çalışmalara bakıldığında, çalışamaların 10 tanesinde mesleki ve
çalışma ortamı ile ilgili faktörler, tükenmişliği etkileyen faktörler
bakımından ilk sırada yer almaktadır [10(%50)]. İncelenen çalışmalarda,
tükenmenin en fazla duyarsızlaşma boyutunda yaşandığı ve yoğun bakım
hemşirelerinin genel olarak orta-yüksek düzeyde tükenmişlik yaşadığı
görülmüştür.

        This
study was carried out in order to examine the published studies on the burnout
of intensive care nurses in the world between 2011-2016 and to examine
systematically the data obtained from the studies. 43 national and
international publications have been reached and 18 publications have been
included in the study in accordance with the inclusion criteria. All
publications have been examined systematically in terms of their working
methods and findings. Studies examined; in terms of factors affecting burnout
in intensive care nurses; "Psychosocial factors", "professional
and working environment related factors" and "organizational
factors". Looking at the studies examined, the factors related to
occupational and working environment in 10 of the studies are the first in
terms of the factors affecting burnout [10 (50%)]. In the studies investigated,
it was observed that the consuming was in the most desensitization dimension
and the ICU nurses generally experienced moderate-high burnout.

Anahtar Kelimeler

Hemşire, tükenmişlik, yoğun bakım ünitesi

Kaynakça

• 1. Arı G, Bal E. Tükenmislik Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi 2008; 15(1):131-148.
• 2. Budak G, Sürgevil O. Tükenmişlik ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörlerin Analizine İlişkin Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 2005; 20(2): 95-108.
• 3. Maslach C, Jackson SE. Patterns of Burnout Among A National Sample of Public Contact Workers. Journal of Health and Human Resource Administration 1984; 7: 189-212.
• 4. Maslach C, Schaufeli WB, Leiter MP. Job Burnout. Annual Rev Psycholgy 2001; 52: 397- 422.
• 5. Maslach C, Zimbardo PG. Burnout TheCost of Caring. Prentice-Hall, Inc.,Englewood Cliffs, New Jersey;1982.
• 6. Teixeira C, Ribeiro O, Fonseca AM, Carvalho AS. Burnout in İntensive Care Units – A Consideration of the Possible Prevalence and Frequency of New Risk Factors: A Descriptive Correlational Multicentre Study. BMC Anesthesiology 2013; 13: 38. doi: 10.1186/1471-2253-13-38.
• 7. Zhang X, Huang D, Guan P. Job Burnout Among Critical Care Nurses From 14 Adult İntensive Care Units in North-Eastern China: a cross-sectional survey. BMJ Open 2014; 4(6): e004813.
• 8. Tunçel Yİ, Kaya, M, Kuru RN, Menteş S, Ünver S. Onkoloji Hastanesi Yoğun Bakım Ünitesinde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik Sendromu. Turk J Intense Care 2014; 12: 57-62.
• 9. Profit J, Sharek PJ, Amspoker AB, Kowalkowski MA, Nisbet CC, Thomas EJ, et al. Burnout in the NICU Setting And Its Relation To Safety Culture. BMJ Qual Saf 2014; 23(10): 806-813.
• 10. Kaya N, Kaya H, Ayık S, Uygur E. Bir Devlet Hastanesinde Çalışan Hemşirelerde Tükenmişlik. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 2010; 7(1): 401-419.
• 11. Altay B, Gönener D, Demirkıran C. Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyleri ve Aile Desteğinin Etkisi. Fırat Tıp Dergisi 2010; 15(1): 10-16.
• 12. Şentürk S. Yoğun Bakım Hemşirelerinin Tükenmişlik Düzeyleri İle Uyku Kalitesi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Bozok Tıp Derg 2014; 4(3): 48-56.
• 13. Epp K. Burnout in Critical Care Nurses: A Literature Review. Dynamics 2012; 23(4): 25e31.
• 14. Verdon M, Merlani P, Perneger T, Ricou B. Burnout in a surgical ICU team. Intensive Care Med 2008; 34:152e156.
• 15. Li L, Ruan H, Yuan WJ. The Relationship Between Social Support and Burnout Among ICU Nurses in Shanghai: A cross-sectional study. Chinese Nursing Research 2015; 2: 45e50.
• 16. Özden D, Karagözoğlu Ş, Yıldırım G. Intensive Care Nurses’ Perception of Futility: Job Satisfaction and Burnout Dimensions. Nursing Ethics 2013; 20(4): 436–447.
• 17. Bakker A, Le Blanc MP, Schaufeli BW. Burnout Contagion Among İntensive Care Nurses. J Adv Nurs 2005; 51: 276-287.
• 18. Poncet MC, Toullic P, Papazlan L. Burnout Syndrome in Critical Care Nursing Staff. Am J Respir Crit Care Med 2007; 175(7): 698-704.
• 19. Van Mol MM, Kompanje EJ, Benoit DD, Bakker J, Nijkamp MD. The Prevalence of Compassion Fatigue and Burnout among Healthcare Professionals in Intensive Care Units: A Systematic Review. PLoS One 2015; 10(8): e0136955.
• 20. Polit DF, Beck CT. Literature reviews: finding and reviewing research evidence. In: Polit DF, Tatano BC, eds. Essentails of Nursing Research: Appraising Evidence for Nursing Practice. 7th ed. Philadelphia: 2009. p.169-93.
• 21. Van Bogaert P, Kowalski C, Weeks SM, Van Heusden D, Clarke SP. The Relationship Between Nurse Practice Environment, Nurse Work Characteristics, Burnout and Job Outcome and Quality Of Nursing Care: A Cross-Sectional Survey. Int J Nurs Stud 2013; 50(12): 1667–1677.
• 22. Chitura D, Chitura M. Burnout Syndrome in Intensive Care Unit Nurses in Zimbabwe. European Scientific Journal 2014; Special Edition ISSN: 1857 – 7881.
• 23. Burla F, Murgano A, Bruschini M, Cinti ME. Burnout And Its Components: A Comparison Of Critical Care Unit Nursing And Ward Nursing. P&R Scientific 2013; 3: 225-238.
• 24. Guntupalli KK, Wachtel S, Mallampalli A, Surani S. Burnout in the Intensive Care Unit Professionals. Indian J Crit Care Med 2014; 18(3): 139-143.
• 25. Karanikola MNK, Papathanassoglou EDE, Mpouzika M, Lemonidou C. Burnout Syndrome Indices in Greek Intensive Care Nursing Personnel. Dimen Crit Care Nurs 2012; 31(2): 94-101.
• 26. Silva JL, Soares RS, Costa FS, Ramos DS, Lima FB, Teixeira LR. Psychosocial Factors and Prevalence of Burnout Syndrome Among Nursing Workers in İntensive Care Units. Rev Bras Ter Intensiva 2015; 27(2): 125-133.
• 27. Ayala E, Carnero A. Determinants of Burnout in Acute and Critical Care Military Nursing Personnel: A Cross-Sectional Study from Peru. PloS One 2013; 8: e54408.
• 28. Liu Y, While A, Li SJ, Ye WQ. Job Satisfaction And Work Related Variables in Chinese Cardiac Critical Care Nurses. J Nurs Manag 2015; 23(4): 487–497.
• 29. Shamali M, Shahriari M, Babaii A, Abbasinia B. Comparative Study of Job Burnout Among Critical Care Nurses With Fixed and Rotating Shift Schedules. Nurs Midwifery Stud 2015; 4: e27766.
• 30. Klopper HC, Siedine KC, Pretorius R, Bester P. Practice Environment, Job Satisfaction and Burnout of Critical Care Nurses in South Africa. J Nurs Manag 2012; 20(5): 685–695.
• 31. Saini R, Kaur S, Das K. Assessment of Stress and Burnout Among İntensive Care Nurses At A Tertiary Care Hospital. Journal of Mental Health and Human Behaviour 2011; 16(1): 43-48.
• 32. Neamatollahi R, Jalali R. The Relationship Between Organizational Commitment and Burnout Among Nurses in Intensive Care Units. Int J Rev Life Sci 2015; 5: 253-258.
• 33. Akpınar H, Ünsal Barlas G. Yoğun Bakım Servislerinde Çalışan Hemşirelere Uygulanan Sorun Çözme Eğitiminin Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeylerine Etkisi. Van Tıp Dergisi 2015; 22(4): 278-284.
• 34. Barutçu E, Serinkan C. Günümüzün Önemli Sorunlarından Biri Olarak Tükenmişlik Sendromu: Denizli’de Yapılan Bir Araştırma. Ege Akademik Bakış Dergisi 2008; 8(2): 541-561.
• 35. Ertürk E, Keçecioğlu T. Çalışanların İş Doyumları İle Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkiler: Öğretmenler Üzerine Örnek Bir Uygulama. Ege Akademik Bakış Dergisi 2012; 12(1): 39-52.
• 36. Ardıç K, Polatcı S. Tükenmişlik Sendromu ve Madalyonun Öbür Yüzü: İşle Bütünleşme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 2009; 32: 21-46.
• 37. Metin Ö, Özer FG. Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyinin Belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2007; 10(1): 58-66.
• 38. Sayıl I, Haran S, Ölmez Ş. Ankara Üniversitesi Hastaneleri’nde Çalışan Doktor ve Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyleri. Kriz Dergisi 1997; 5(2): 71-77.
• 39. Al-Turki H, Al-Turki R, Al-Dardas D. Burnout Syndrom Among Multinational Nurses Working in Saudi Arabia. Ann Afr Med. 2010; 9(4): 226-229.
• 40. Kebapcı A, Akyolcu N. Acil Birimlerde Çalışan Hemşirelerde Çalışma Ortamının Tükenmişlik Düzeylerine Etkisi. Türkiye Acil Tıp Dergisi 2011; 11(2): 59-67.
• 41. Yıldırım A, Hacıhasanoğlu R. Sağlık Çalışanlarında Yaşam Kalitesi ve Etkileyen Değişkenler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2011; 2(2): 61-68.
• 42. Polikandrioti M. Burnout syndrome. Health Science Journal 2009; 3(4): 195-196.
• 43. Günüşen N, Üstün B. Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyi ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008; 11(4): 48-59.