Toronto Yara Semptom Değerlendirme Sistemi ile Yara Bakımının İzlenmesi

Yıl 2023, Cilt: 27 Sayı: 3, 156 - 163, 31.12.2023

Burçak Şahin Köze , Türkan Özbayır

https://doi.org/10.62111/ybhd.1385557

Öz

Amaç: Araştırma Toronto Yara Semptom Değerlendirme Sistemi-TYSDS ile yara bakımının izlenmesi amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Araştırma bir üniversite hastanesinin dahili ve cerrahi kliniklerinde ve yoğun bakımlarında yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemini 92 yarası olan 76 hasta oluşturmuştur. Çalışma verilerinin toplanmasında bilgilendirilmiş onam formu, birey tanıtım formu ve TYSDS kullanılmıştır. Verilerin istatistiksel değerlendirilmesi SPSS (Statistical Package for Social Science) programı kullanılarak sayı yüzde, ortalama (x), standart sapma (Sd), Shapiro Wilk Testi, Mann Whitney U, Spearman Korelasyon Analizi ve Wilcoxon analizleri yapılmıştır.
Bulgular: TYSDS’ne göre yara semptomlarının değerlendirildiği birinci ve yedinci günlerde en yüksek puanı estetik olarak sıkıntının, en düşük puanı ise kaşıntının aldığı saptanmıştır. Hastaların yaşları ile birinci ve yedinci günde TYSDS toplam puanları arasında negatif yönde ilişki olduğu saptanmıştır. Hastaların alkol ve sigara kullanım durumları ile yedinci gün TYSDS toplam puanları açısından aralarında istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu saptanmıştır (p<0.05). Hastaların yara bakımını yapan kişi (hemşire ya da doktor) ile yedinci gün TYSDS toplam puanları açısından aralarında istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu belirlenmiştir (p<0.05).
Sonuç: TYSDS’nin kronik yaraların değerlendirilmesinde; yaraların çoklu semptom denetiminde ve iyileşme sürecinin izlenmesinde kullanılmıştır. TYSDS’nin kronik yaraların değerlendirilmesinde ve semptom yönetiminde alternatif bir değerlendirme aracı olarak kullanılabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yara bakımı, Semptom Değerlendirmesi, Hemşirelik, Toronto Yara Semptom Değerlendirme Sistemi, Yoğun Bakım.

Kaynakça

• 1. Sivrikaya SK, Erdem G. Kronik hastalıklarda yara bakımı. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 2019;8(2), 99-104.
• 2. Dolgun E. Yara iyileşmesi, Ed; Yavuz Van Giersbergen M. Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği, Ankara Nobel Tıp Kitapevleri, 2023.s.79-86, Ankara.
• 3. Clarke HF, Bradley C, Whytock S, Handfield S, Van der wal R, Gundry S. Pressure ulcers: Implementation of evidence-based nursing practice, Journal of Advanced Nursing, 2005;49(6):578-590.
• 4. Deidre D, Williams DA, Rantz MJ, Popejoy LL, Madsen RW, Petrroski GF, Vogelsmeir AA. Nursing home quality and pressure ulcer prevention and management practices, Journal of the American Geriatrics Society 2004;52(4):583-588.
• 5. Uzun Ö. Basınç yaralarının bakımında güncel rehberlerin önerileri, 2. Uluslararası 10. Ulusal Türk Cerrahi ve Ameliyathane Kongre Kitabı. 2017;94-101. https://www.tcahdkongreleri.com/gorseller/files/kongre-kitaplar/2017.pdf Erişim tarihi; Ekim 2023.
• 6. Yavuz M. Yaranın değerlendirilmesinde kullanılan kayıtlar, III. Ulusal Yara Bakımı Kongre Kitabı, 2008. Medway Group, İstanbul, 18-20.
• 7. Güneş ÜY. Kronik yaraların değerlendirilmesi, CÜ Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2007;11(3):38-44.
• 8. McNees P. Skin and wound assessment and care in oncology, Seminars in Oncology Nursing, 2006;22,(3):130-143.
• 9. Kurt Sadırlı S, Ünsar S. Kanserli hastalarda Edmonton semptom tanılama ölçeği (ESTÖ): Türkçe geçerlilik ve güvenirlik çalışması, Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2009;4(11):79-95.
• 10. Maida V, Ennis M, Kuziemsky C. The Toronto symptom assessment system for wounds: A new clinical and research tool, Advances in Skin and Wound Care, 2009;22(10):468-474.
• 11. Karadağ A. Basınç ülserlerinde hemşirelik bakımı, Aştı T, ve Karadağ A, Editör. Klinik Uygulama Becerileri ve Yöntemleri, Nobel Tıp Kitapevi, 2011;431-443, Adana.
• 12. Potter PA, Perry AG. Skin integrity and wound care. Fundamentals of Nursing. 7th ed. 2009. Missouri: Mosby: 1482-1487.
• 13. Frankel H, Sperry J. Factors for pressure ulcer development in a best practice surgical intensive care unit, The American Surgeon, 2007;73(12):1215-1217
• 14. Hug E, Ünalan H, Karaahmetoğlu SS, Tüzün S, Gürgöze M, Tüzün F. Bir eğitim hastanesinde bası yaraları prevelansı ve bası yarası gelişiminde etkili risk faktörleri, Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Dergisi; 2001;47(6):3-11.
• 15. Tel H, Özden D, Güneş Çetin P. Yatağa bağımlı hastalarda basınç yarası gelişme riski ve hemşirelerin bu hastalara uyguladıkları önleyici bakım, Hemşirelikte Araştırma ve Geliştirme Dergisi; 2006;1(2):35-45.
• 16. Kurtuluş Z, Pınar R. Braden skalası ile belirlenen yüksek riskli hasta grubunda albümin düzeyleri ile bası yaraları arasındaki ilişki, C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2003;7(3):1-10.
• 17. Aminah S, Yusuf S, Natzir R, Mukhtar M. Identification candidate for odour assessment and evaluate validity and reliability among wound care nurses. Enfermería Clínica, 2020;30:297-299.
• 18. Özgenel GY.Kronik Yara Etiyolojisi, III. Ulusal Yara Bakımı Kongre Kitabı, 2008. Medway Group, İstanbul, 18-20.
• 19. Aksoy G, Kanan N, Akyolcu N. Yara İyileşmesi ve Hemşirelik Bakımı. Akyolcu N. (ed). Cerrahi hemşireliği I Kitabı. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevleri, 2012.s.79-114.
• 20. Pal B, Raveender N, Sudipta PA. Study on the impact of smoking and alcoholism as determinant factors in the prognosis and outcome of diabetic foot ulcer disease. Int J Res Med Sci, 2016;4(5):1720-1724.
• 21. Álvaro-Afonso FJ, Lázaro-Martínez JL, Papanas N. To smoke or not to smoke: Cigarettes have a negative effect on wound healing of diabetic foot ulcers. The international journal of lower extremity wounds, 2018;17(4):258-260.