The Relationship Between Perceived Spouse Support with Medication Adherence, Diet and Fluid Restriction in Hemodialysis Patients

Yıl 2024, Cilt: 28 Sayı: 2, 102 - 112, 24.08.2024

Gül Temel , Sevda Efil

https://doi.org/10.62111/ybhd.1489292

Öz

Objective: This study aims to investigate the relationship between perceived spouse support, and medication adherence, diet, and fluid restriction as well as the factors influencing this relationship in hemodialysis patients.
Methods: The research was conducted between November 2021, and January 2022 at a university hospital's hemodialysis unit. A total of 271 participants were included in the study. Data were collected using the "Patient Identification Form," "Spouse Support Scale," "Fluid Control Scale in Hemodialysis Patients," "Dialysis Diet, and Fluid Nonadherence Questionnaire,", and "Medication Adherence Report Scale." A total of 271 participants were included in the study.
Results: Participants' mean scores for perceived spouse support, fluid control, dialysis diet, and fluid restriction nonadherence, and medication adherence were 57.64±20.14, 56.82±13.55, 16.91±10.31, and 16.56±6.18 respectively. The relationship between perceived spouse support mean score, and fluid control (r=0.99), and medication adherence (r=0.99) was in the direction positive, while the relationship with dialysis diet, and fluid restriction nonadherence (r=-0.91) was very strong in the direction negative (p<0.01).
Conclusion: Know potential factors influencing perceived spouse support in hemodialysis patients may provide an opportunity to identify appropriate strategies to enhance adherence to medication, fluid control, dialysis diet, and fluid restriction.

Anahtar Kelimeler

Hemodialysis, sopuse, social support, medication adherence

Hemodiyaliz Hastalarında Algılanan Eş Desteği ile İlaç Uyumu, Diyet ve Sıvı Kısıtlaması Arasındaki İlişki

Öz

Amaç: Bu çalışmada hemodiyaliz hastalarında algılanan eş desteği ile ilaç uyumu, diyet ve sıvı kısıtlaması arasındaki ilişki ile etkileyen faktörler incelenmiştir.
Yöntemler: Araştırma Kasım 2021 ile Ocak 2022 tarihleri arasında, bir üniversite hastanesinin hemodiyaliz ünitesinde yürütüldü. Araştırmaya 271 katılımcı dahil edildi. Veriler “Hasta Tanılama Formu”, “Eş Destek Ölçeği”, “Hemodiyaliz Hastalarında Sıvı Kontrol Ölçeği”, “Diyaliz Diyet ve Sıvı Kısıtlamasına Uyumsuzluk Ölçeği” ve “İlaç Uyumunu Bildirim Ölçeği” ile toplandı. Araştırmaya 271 katılımcı dahil edildi.
Bulgular: Katılımcıların algıladıkları eş desteği, sıvı kontrol, diyaliz diyet ve sıvı kısıtlamasına uyumsuzluk ve ilaç uyumu puan ortalamaları sırasıyla 57.64±20.14, 56.82±13.55, 16.91±10.31, 16.56±6.18’di. Algılanan eş desteği puan ortalaması ile sıvı kontrol (r=0.99) ve ilaç uyumu (r=0.99) arasındaki ilişki pozitif yönde, diyaliz diyet ve sıvı kısıtlamasına uyumsuzluk (r=- 0.91) arasındaki ilişki negatif yönde çok güçlü düzeydeydi (p<0.01).
Sonuç: Hemodiyaliz hastalarında algılanan eş desteğini etkileyen potansiyel faktörlerin bilinmesi ilaç uyumu, sıvı kontrolü, diyaliz diyet ve sıvı kısıtlamasına uyumu arttırmaya yönelik uygun stratejilerin belirlenmesi için bir fırsat sağlayabilir.

Anahtar Kelimeler

hemodiyaliz, eş, sosyal destek, ilaç uyumu

Etik Beyan

Veri toplamaya başlamadan önce Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Etik Kurulu’ndan onay alındı (04.10.2021 tarih ve E-84026528-050.01.04-2100184177 sayı). Verilerin toplandığı üniversite hastanesinden kurum izni (03.11.2021 tarih E-60590709-900-210620 sayı) alındı.

Destekleyen Kurum

Araştırmanın finansal desteği bulunmamaktadır.

Teşekkür

Çalışmaya katılan hemodiyaliz hastalarına teşekkür ederiz.

Kaynakça

• 1. Sesso R, Lugon JR. Global dialysis perspective: Brazil. Kidney360, 2020;1(3):216-219.
• 2. T.C. Sağlık Bakanlığı ve Türk Nefroloji Derneği Ortak Raporu. Türkiye’de Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon, 2022. Ankara: TND, 2023. https://nefroloji.org.tr/tr/tnd-kayit-raporlari
• 3. Ozen N, Cinar FI, Askin D et al. Nonadherence in hemodialysis patients and related factors: A multicenter study. J. Nurs. Res., 2019;27(4):36.
• 4. World Health Organization. Adherence to long-term therapies: Evidence for action. (2003). https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/42682/9241545992.pdf?sequence = 1&isAllowed = y
• 5. Ghimire S, Castelino RL, Jose MD, et al. Medication adherence perspectives in haemodialysis patients: A qualitative study. BMC Nephrology, 2017;18:167.
• 6. Akpolat T. Öykü Alma, Kan Basıncı Ölçümü ve Fizik Muayene. Y. Yeniçerioğlu, Ö. Güngör ve M. Arıcı (eds.). içinde Temel Nefroloji Kitabı. Güneş Tıp Kitabevleri: Ankara. 2019:23-32.
• 7. Hamşioğlu N, Uçar İ. “Diyalizde Beslenme”. A. Sezen (ed.). içinde Diyaliz hemşireliği. Nobel Tıp Kitabevleri: İstanbul. 2021:317-333.
• 8. Ahrari S, Moshki M, Bahrami M. The relationship between social support and adherence of dietary and fluids restrictions among hemodialysis patients in Iran. J. Caring Sci., 2014;3(1):11-19.
• 9. Beerendrakumar N, Ramamoorthy L, Haridasan S. Dietary and fluid regime adherence in chronic kidney disease patients. J. Caring Sci., 2018;7(1):17-20.
• 10. Başer E, Mollaoğlu M. The effect of a hemodialysis patient education program on fluid control and dietary compliance. Hemodialysis International, 2019;23(3):392-401.
• 11. Büyükbayram Z, Bıçak AD, Aksoy İD. Hemodiyaliz hastalarında algılanan sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri. Nefroloji Hemşireliği Dergisi, 2021;16(3):134-143.
• 12. Coşar AA, Çınar Pakyüz S. Scale development study: The fluid control in hemodialysis patients. JJNS, 2015;13(1):174-182.
• 13. Duzalan ÖB, Cosar AA, Sarikaya S. Hemodialysis patients' experiences of diet and fluid restriction: A qualitative study. Prog. Nutr, 2021;23:e2021254.
• 14. Güdük Ö, Selimoğlu NS, Tekin BN. Hemodiyaliz tedavisi gören hastaların yakınlarının bakım yükü, stres ve algıladığı sosyal destek ilişkisi: Kesitsel bir çalışma. Turkiye Klinikleri J Health Sci, 2022;7(2):544-553.
• 15. Kaplan A, Karadağ S. The determination of adherence to fluid control and symptoms of patients undergoing hemodialysis. Afr Health Sci, 2022;22(3):359-368.
• 16. Yıldırım İ. Eş destek ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2004;3(22):19-26.
• 17. Vlaminck H, Maes B, Jacobs A, et al. The dialysis diet and fluid non-adherence questionnaire: Validity testing of a self-report instrument for clinical practice. J. Clin. Nurs., 2001;10(5):707-715.
• 18. Kara B. Diyaliz diyet ve sıvı kısıtlamasına uyumsuzluk ölçeği’ nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. ATAUNIHEM, 2009;12(3):20-27.
• 19. Horne R, Weinman J. Self-regulation and selfmanagement in asthma: Exploring the role of illness perceptions and treatment beliefs in explaining non-adherence to preventer medication. Psychol Health, 2002;17(1):17-32.
• 20. Temeloğlu ŞE, Berk SÖ, Sindel D. İlaç uyumunu bildirim ölçeğinin Türkçe uyarlamasının geçerlik ve güvenirlik çalışması. İst Tıp Fak Derg, 2019;82(1):52-61.
• 21. İlter SM, Ovayolu Ö. Hemodiyaliz hastalarının yorgunluk yönetiminde kanıta dayalı integratif yaklaşımlar. HUHEMFAD, 2022;9(1):82-88.
• 22. Yıldız H, Kaya E, Yavuzyiğit S. Hemodiyaliz sürecinde bakım yükü: zor ve uzun bir yolculuk. Sosyal Sağlık Dergisi, 2023;3(2):1-14.
• 23. Jiang H, Wang L, Zhang Q, et al. Family functioning, marital satisfaction and social support in hemodialysis patients and their spouses. Stress Health, 2015;31(2):166-174.
• 24. Acar D. Kronik böbrek yetmezliği olan hastalarda tedaviye uyumla ilişkili faktörler: Anksiyete, depresyon, hastalık algısı. Yüksek Lisans Tezi. 2018. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Aydın.
• 25. Çankaya HA Hemodiyaliz tedavisi uygulanan hastaların hastalığa uyumunun sıvı kontrolüne etkisi. Yüksek Lisans Tezi. 2023. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Muğla.
• 26. Cristóvão AFAJ. Fluid and dietary restriction's efficacy on chronic kidney disease patients in hemodialysis. Rev. Bras. Enferm., 2015;68(6):1154-1162.
• 27. Turan GB, Aksoy M, Çiftçi B. Effect of social support on the treatment adherence of hypertension patients. JVN, 2018;37(1):46-51.
• 28. İçyeroğlu G. Hipertansiyon hastalarının tedaviye uyumu ve yaşam kalitesi. Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. 2012. Elazığ.
• 29. Karatepe HK, Atik D. Stress and adaptation to the illness of women with cardiovascular system illness in covid-19 pandemia. Acta Med. Mediterr., 2021;1309-1316.
• 30. Köseoğlu N, Enç, N. Kronik kalp yetersizliği olan bireylerde ilaç uyumuna engel olan faktörlerin incelenmesi. J Cardiovasc Nurs., 2016;7(14):162-168.
• 31. Karagöz E. Kalp yetersizliği olan hastalarda sosyal desteğin ilaç uyumuna etkisi. Yüksek Lisans Tezi. 2019. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• 32. Halle MP, Nelson M, Kaze FF, et al. Non-adherence to hemodialysis regimens among patients on maintenance hemodialysis in sub-Saharan Africa: an example from Cameroon. Ren. Fail., 2020;42(1):1022-1028.
• 33. Efe D, Kocaöz S. Adherence to diet and fluid restriction of individuals on hemodialysis treatment and affecting factors in Turkey. Jpn J Nurs Sci, 2015;12:113-123.
• 34. Özkan KZ, Ünver S, Çetin B, et al. Hemodiyaliz tedavisi alan hastaların sıvı kontrolüne yönelik uyumlarının belirlenmesi. Nefroloji Hemşireliği, 2019;14(1):10-16.
• 35. Kurbun H. Hemodiyaliz hastalarında öz-bakım gücü ve yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. 2017. Kırklareli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Kırklareli.