MEASURING THE ACCESSIBILITY OF SOCIAL AND TECHNICAL INFRASTRUCTURE AREAS BY VIA GIS: THE CASE OF IZMIR KARABURUN

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 2, 80 - 90

Can Aydın , Gizem Erdoğan

Öz

The increase in land prices and dense construction conditions leads to a gradual decrease in green areas and social reinforcement areas in the urban built environment in the process of spatial agglomeration. This situation leads to a decrease in the quality of the urban environment. Building Law No. 3194 recognises the necessity of planning the reinforcement areas required by the population in order to create habitable quality environments in built environments. The law emphasises the standards regulating social and technical areas, and the Spatial Plans Construction Regulation sets out the coefficients and accessibility of these standards. The fact that the sizes are determined in the light of the standards increases the quality of life of the urban dwellers by enabling them to use them effectively, but it does not ensure the integrity of the system by constructing more planned urban systems. Accessibility refers to hierarchies related to different scales, such as pedestrian, public transport, transit transport, etc., in line with the hierarchy of plans. However, social and technical infrastructure areas are functional identities that provide basic urban services such as green space, education, health, municipal facilities, etc., which point to housing groups and neighbourhood scale at the lowest level of the hierarchy of urban systems and emphasise pedestrian accessibility. This study is based on the hypothesis that the social and technical infrastructure areas indicated in Building Law No. 3194 can be evaluated together with spatial data and their accessibility adequacy can be evaluated more rationally through geographic information systems. For this purpose, spatial and attribute data on the existing social and technical infrastructure assets of Izmir-Karaburun District will be collected and queried by the spatial analysis method using the open source QuantumGIS. In the results of the study, the social and technical infrastructure adequacy map of Karaburun district will be revealed, and a strategic spatial decision scenario regarding the accessibility of urban services will be created. It is thought that the study will contribute to urban management and urban planning disciplines and provide inventory information about Karaburun district.

Anahtar Kelimeler

Geographical Information Systems, Spatial data, Accessibility, Urban Planning, Karaburun

SOSYAL VE TEKNİK ALTYAPI ALANLARININ ERİŞİLEBİLİRLİĞİNİN CBS İLE ÖLÇÜLMESİ: İZMİR KARABURUN ÖRNEĞİ

Öz

Arazi fiyatlarının artışı ve yoğun yapılaşma koşulları, mekânsal yığılmalar sürecinde kentsel yapılı çevrede yeşil alanlar ve sosyal donatı alanlarının giderek azalmasına yol açmaktadır. Bu durum, kentsel çevrenin niteliğinin düşmesine sebep olmaktadır. 3194 sayılı İmar Kanunu, yapılı çevrelerde yaşanabilir kalitede çevreler oluşturulabilmesi için, nüfusun ihtiyacı olan donatı alanlarının planlanmasını zorunluluk olarak kabul etmektedir. Kanun sosyal ve teknik alanlarını düzenleyen standartlara vurgu yapmakta ve Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği ile de bu standartlara ilişkin katsayıları ve erişilebilirlikleri ortaya koymaktadır. Standartlar ışığında büyüklüklerin belirli olması kentlilerin etkin bir biçimde kullanılabilmesi yaşam kalitesini arttırdığı gibi, daha planlı kentsel sistemlerin kurgulanarak sistem bütünlüğünü de sağlamamaktadır. Erişilebilirlik, planların hiyerarşisi doğrultusunda yaya, toplu taşıma, transit taşıma vb. farklı ölçeklere ilişkin hiyerarşileri ifade etmektedir. Ancak sosyal ve teknik altyapı alanları kentsel sistemlerin hiyerarşisinin en alt basamağında konut gruplarını ve mahalle ölçeğine işaret etmekte ve yaya erişilebilirliğine vurgu yapmakta olan, yeşil alan, eğitim, sağlık, belediye tesisleri gibi temel kent hizmetlerini sunan işlevsel kimliklerdir. Bu çalışma, 3194 sayılı İmar kanununda işaret edilen sosyal ve teknik altyapı alanların mekânsal verilerle beraber değerlendirilerek erişilebilirlik yeterliliklerinin coğrafi bilgi sistemleri aracılığı ile daha rasyonel değerlendirilebileceği hipotezine dayanmaktadır. Bu amaçla, İzmir- Karaburun İlçesi’nin mevcut sosyal ve teknik altyapı donatı varlıklarına ilişkin mekânsal ve öznitelik verileri toplanarak, buffer ve ağ analizi yöntemiyle analiz edilecektir. Çalışmanın bulgularında Karaburun ilçesinin sosyal ve teknik altyapı yeterlilik haritası ortaya konulacak ve kentsel hizmetler erişilebilirliğe ilişkin stratejik mekânsal karar senaryosu oluşturulacaktır. Çalışmanın kent yönetimi ve kent planlama disiplinine katkı sağlayacağı ve Karaburun ilçesine dair envanter bilgi sunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Coğrafi Bilgi Sistemleri, Ağ Analizi, Erişilebilirlik, Kent Planlama, Karaburun

Kaynakça

• Ahmed, S., Ibrahim, R. F., & Hefny, H. A. (2017, July). GIS-based network analysis for the roads network of the Greater Cairo area. In Proc. of 2nd International Conference on Applied Research in Computer Science and Engineering.
• Aksoylu, S., Uyguçgil, H., Altan, M., Tutal, O. (1996), Coğrafi Bilgi Sistemlerini Kullanılarak Sosyal Donatı Alanlarının Sınanması, Coğrafi Bilgi Sistemleri Sempozyumu, İstanbul, 195-201.
• Ayhan Selçuk, İ. (2014), Kısa Dönemli Kentsel, Sosyal ve Teknik Altyapı Alan İhtiyacının Kestiriminde Bir Araç Olarak Ekstrapolasyon Nüfus Projeksiyon Yönteminin Kullanımı: Kütahya Örneği, Uluslararası Hakemli Tasarım ve Mimarlık Dergisi, 2(1): 98-119.
• ÇŞViDB, “Mekânsal Planlar Yapim Yönetmeliği”, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/06/20140614-2.htm. (07.10.2024).
• Dede, O. M., & Şekeroğlu, A. (2020). Türkiye’de kent planlamada mekânsal standartlar üzerine bir değerlendirme. Humanities Sciences, 15(3): 96-110.
• Gümüş, M. G., Çiftçi, H. Ç., & Gümüş, K. Buffer ve Network Analiz Teknikleri Kullanılarak Kentsel Aktif Yeşil Alanlar için Mekânsal Yeterlilik ve Erişilebilirlik Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 26(77): 281-290.
• İV, İzmir Valiliği, http://www.izmir.gov.tr/karaburun, (07.10.2024)
• Kamacı Karahan, E. (2020), Stratejik Planlama Ekseninde Erişilebilirlik: Tampon ve Ağ Analizlerinin Karşilaştirmali Değerlendirilmesi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 9 (1): 335349. DOI: 10.28948/ngumuh.620361.
• Keleş, R. (1990). Housing Policy in Turkey, Housing Policy in Developing Countries, London.
• Küçükyağcı, P. Ö., & Ocakçı, M. (2019). Bulanık Mantık Yönteminin Kentsel Alan Çalışmalarında Kullanımı. Kent Akademisi, 12(2): 299-308.
• Mert, Z. G., Yilmaz, S. (2009). Kocaeli mahalleleri donatı yeterliliğinin bulanık mantık yaklaşımı ile değerlendirilmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 22(3): 167-183.
• Miller, H. J., & Shaw, S. L. (2001). Geographic Information Systems for Transportation: Principles and Applications. Oxford University Press.
• Mitchell, A. (2005). The ESRI Guide to GIS Analysis, Volume 2: Spatial Measurements & Statistics. ESRI Press.
• Okumuş, D. E. (2014). Kentsel dönüşümde sosyal donatı alanlarının değişimi ve kentsel yaşam kalitesine etkisi: Ataşehir Barbaros Mahallesi örneği (Doctoral dissertation, Fen Bilimleri Enstitüsü).
• Osmanlı, N., (2012), İlköğretim Okulu Donatı Erişilebilirliğinin Coğrafi Bilgi Sistemi Platformunda Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı Selcuk Üniversitesi, 2012, s.13.
• Öztürk, M., & Erdoğan, A. (2021). Plan Tutarlılıklarının Testi İçin Bir Yöntem Önerisi: Mekânsal Planlar Değerlendirme Kılavuzu. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(4): 1709-1735.
• Suri, L. (2021). Mevzuatta Tanımlanmayan Donatı Gereksinimi ‘Anne-Çocuk Evi’. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (25): 75-86.
• Tango, S., & Topçu, O. (2021). Access analysis for sustainable urban technical infrastructure management: A GIS-based approach. International Journal of Urban and Regional Research, 45(1): 45-65.
• Vural, E. (2024). Şanlıurfa Merkez İlçelerinde İtfaiye İstasyonlarının Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Erişilebilirlik Analizi. Kent Akademisi, 17(3): 852-866.
• Yasak, Ü. (2021). Sürdürülebilir Kentleşme Bağlamında Kentsel Hizmetlere Erişebilirlik: Eğitim Kurumlarına Erişebilirlik Yönüyle Muğla Kenti Üzerine Bir Analiz. International Journal of Socıal Humanıtıes Scıences Research, 8(74): 2353-2367.
• Yang, H., & Bell, M. G. (1998). Models and algorithms for road network design: A review and some new developments. Transport Reviews, 18(3): 257-278.
• Yenice, M. S. (2012). Kentsel yeşil alanlar için mekânsal yeterlilik ve erişebilirlik analizi; Burdur örneği, Türkiye. Turkish Journal of Forestry, 13(1): 41-47.
• Yigitcanlar, T. (2008). Planning for sustainable urban infrastructure: GIS applications in infrastructure management. Sustainability, 10(4): 124-136.
• Zhan, F. B., & Noon, C. E. (1998). Shortest path algorithms: An evaluation using real road networks. Transportation Science, 32(1): 65-73.