Ma'mer bin. Raşidin Camiinde Yer alan Mevkuf İbn Mesud Rivayetlerinin Kütübi Sitte ile Karşılaştırılması

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 2, 135 - 155, 30.12.2017

Nilüfer Kalkan

Öz

Hicri II. asır hadis kitaplarının günümüze ulaştığı dönemdir. Ma’mer b. Râşid’in el-Câmi’i isimli yapıtı da hem bu türde günümüze ulaşan ilk kaynak olması hem de eserde hadislerin tasnif edilip bablar halinde sunulması açısından oldukça önem arz etmektedir. Bu kaynakta yer alan rivayetlerin tasnifin altın çağı olarak kabul edilen Hicri III. Asır eserlerine intikali meselesi de hadis rivayetindeki silsilelerin ve ilmi birikimin sonraki dönemlere nasıl yansıdığının görülmesi açısından oldukça önemlidir. Özellikle oryantalistlerin hadislerin sonradan uydurulduğu ve Hz. Peygamber’e izafe edildiği yönündeki çalışmalarının yanı sıra klasik dönem eserlerinde de yer alan önemli problemlerden biri de bir hadisin hem mevkuf hem de merfû olarak nakledilmesi meselesidir. Nitekim bir rivayetin Hz. Peygamber’in sünneti olarak mı yoksa sahabi sözü olarak mı değerlendirileceği hususu aynı zamanda rivayetin ahkamda delil olarak kullanılması ve bunun üzerine hüküm bina edilmesini de etkileyecek bir durumdur. Ayrıca hadis ilminin en önemli araştırma alanlarından olan sened tahlillerinde yer alan bu tür problemlerin tespitinin yapılarak sebeplerinin araştırılması da eldeki malzemeye güvenilmesi sonucunu da beraberinde getirecektir. Nitekim ülkemizde son dönemlerde yapılan araştırmalar da bu meselenin varlığına değinmekte ancak boyutunun anlaşılabilmesi için pratikteki yansımalarının oranının çıkarılması gerektiğine vurgu yapmaktadırlar. Buradan hareketle çalışmamızda günümüze ulaşan ilk tasnif sistemine sahip eser olması açısından Ma’mer b. Râşid’in el-Câmi isimli kaynakta yer alan İbn Mes’ûd’dan mevkuf bir şekilde nakledilen rivayetler örneklem olarak seçilmiştir. İkinci aşamada ise daha sonraki dönem olan Hicri III. Asır Kütüb-i Sitte kaynaklarında bu rivayetlerin sahabi ravisi İbn Mes’ûd olmak üzere merfû’ nakillerinin olup olmadığı araştırılmıştır. Böylece ref’ problemi meselesinin pratikteki yansımasına bir eser ve bir sahabi üzerinden bir katkı yapılması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

"Ma’mer b. Râşid, Mevkuf, İbn Mes’ûd, Merfu, Kütübi sitte

The Comparison of The Mauquf Narratives Conveyed via Ibn Mas'ûd in al-Jâmi of Ma'mer B. Al-Râshed with Kutub Al-Sittah

Öz

Hegira  II.  century  is  the  period  when  the  books  of prophet Mohammed’s deeds (hadiths) date back, al-Jâmi’i of Ma- mer b. al-Rashed is of great importance because of both being the first resource reaching today and the hadiths being classified and presented as parts. Referring these hadiths to the Hegira III. Century is recognized as the golden age of classification of this source which is vital to see how the strains and scholarly accumulation in hadith stories reflect on the next period.

Along with especially the studies of the orientalists, stating that the hadiths are later fabricated/made up and they are not roughly the deeds or words of the prophet but attributed to the proph- et Mohammed, another significant issue in the classical period works is that a hadith is conveyed as both marfu and mauquf. As a matter of fact, whether a narrative is agreed to be the Sunnah of prophet Mohammed or a deed of his companions affects the availability of the narrative in terms of uttering it as evidence for providing judgements and giving verdicts according to it.

Besides, spotting such problems in the  transmission  analysis, one of the most important fields of hadith discipline, and study- ing their causes will undoubtedly lead to establishing trust in the current material. Thus, the studies in Turkey in the recent years also point out this issue. Yet, it is emphasized that this issue’s reflection on the practice must be rated in order to really comprehend the depths of the issue. From this point of view, the narratives conveyed in al-Jâmi of Mamer b. al-Rashed, mauquf from İbn Mas’ud are chosen as the sample since this is the first study with a classification system reaching the modern day. In the second phase, it was aimed at research whether these are conveyed as marfu by Ibn Mas’ud who was stated as the owner of these narratives in the Hegira III. Century Kutub al-Sittah resources and those who have seen the companions of the prophet Mohammed.

Thus, the ultimate objective was to contribute to the practical reflection of the raf’ problem through a case of work and a person who had seen the companions of the prophet Mohammed.

Anahtar Kelimeler

"Ma’mer b. al-Râsheds, Mauquf, Ibn Mas’ûd, Kutub al-Sittah

Kaynakça

• "A‘zamî, “Müstesrik Schacht ve Nebevî Sünnet”, Oryantalist Yaklasıma İtirazlar, trns. M. Emin Özafşar, Arastırma Press, Ankara, 1999."
• "Abdurrezzak, Musannef, Beyrut, Mektebetu’l-İslami, 1403. Ahmed b. Hanbel, Müsned, Beyrut, Müessesetu’r-risale, 2001. Bezzâr, Müsned, Medine, Mektebetu’l-ulum, 1988."
• "Buhârî, Sahih, Daru Tavku’n-necat, 1422."
• "Erul Bünyamin, “Hicri İkinci Asırda Rivayet Uslubu Rivayet Açısından Maՙmer b. Râşid’in el-Câmi’i”, Journal of Ankara University Faculty of Theology, c. 43, s. 1, 2002."
• "Tsiligkir Chamnti, Hadis Rivayetinde Fakih Ravinin Rolü, (Master Thesis), danş. Prof. Dr. Ali Akyüz, Marmara University Institute of Social Sciences, 2008."
• "Dârekutnî, el-İlel, Riyad, Daru’t-tayyibe,1985."
• "Ebû Dâvud et-Tayalisi, Müsned, Mısır, Dâru’l-hicr, 1999."
• "Ebû Dâvud Süleyman b. Eşas, Sünen, Beyrut, Mektebetu’l-asriyye, ty. G.H.A.Juynboll, Hadis Tarihinin Yeniden İnşası, trns. Salih Özer, Ankara Okulu Press, Ankara, 2002."
• "İbn Ebi Seybe, el-Musannef, Riyad, Mektebetu’r-rüşd, 1409. İbn Hacer, Fethu’l-Bârî, Beyrut, Dâru’l-marife, 1379."
• "İbn Hacer, Tabakâtu’l-müdellisin, Amman, Mektebetu’l-menar, 1983."
• "İbn Hacer, Tehzîbu’t-Tehzib, Hind, Matbaatu Dâiratu’l-mearif en-Nizamiyye, 1326. İbn Mâce, Sünen, Halep, Dâru İhyâi’l-kütübi’l-arabiyye, ty."
• "İbn Sad, Tabakâtu’l-Kübra, Beyrut, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1990. İbn Salah, Mukaddime, Beyrut, Daru’l-fikr, nd."
• "Mamer b. Râsid, el-Câmi, Beyrut, el-Mektebetu’l-islami, 1403."
• "Tokpınar Mirza, “Ma’mer b. Râşid’in el-Câmi’i Sanılan İki Yazma Hakkında Tespit- ler”, Dokuz Eylül Üniversitesi Journal of Ankara University Faculty of Theo- logy, 2002."
• "Mizzî, Tehzîbu’l-Kemâl, Beyrut: Müessetu’r-risâle, 1980."
• "Müslim b. el-Hacâc, Sahîhu’l-Müslim, Beyrut: Dâru İhyâu’t-turâsi’l-arabî, nd. Nesâî, Sünen, Halep, Mektebetu’l-matbuatu’l-islamiyye, 1986."
• "Kalkan Yorulmaz Nilüfer, İmam Muhammed’in Kitâbu’l-âsâr’ı ve Rivayetlerinin Küttüb-i Sitte ile Karşılaştırılması, (Master Thesis), adv. Prof. Dr. Ahmet Yücel, Marmara University Institute of Social Sciences, 2011."
• "Pezdevî, Usûlu’l-Pezdevî, Beyrut, Dâru’l-kütübi’l-arabiyye, 1997."
• "Cap Sabri, Hadis İlminde Merfu Mevkuf İlişkisi, (Phd Thesis), adv. Prof. Dr. İbrahim Hatiboğlu, Uludağ University Institute of Social Sciences, 2008."
• "Schacht Joseph, The Origins of Muhammadan Jurisprudence, London, Oxford Uni- versity Press, 1967."
• "Suyutî, Esmâu’l-müdellisîn, Beyrut, Dâru’l-cil, ty."
• "Taberânî, el-Mucemu’l-kebir, thk. Hamdi b. Abdi’l-mecid es-Selefi, Kahire, Mekte- betu İbn Teymiyye, 1994."
• "Tirmizî, Sünen, Mısır, Mektebetu Mustafa, nd."
• "Suiçmez Yusuf, Hadiste Ref’ Problemi (Mevkuf ve Maktu Rivayetlerin Hz. Peygamber’e İzafesi, (Phd Thesis), adv. Prof. Dr. Hayri Kırbaşoğlu, Ankara Univer- sity Institute of Social Sciences, 2005."
• "Suiçmez, Yusuf “Ref Problemi”, İslamiyat, c. 10, s. 2, 2007."
• "Zehebî, Mizânu’l-i’tidâl, thk. Ali Muhammed el-Becavî, Beyrut: Dâru’l-ma’rife, 1963."
• "Zehebî, Mucemu Şuyûhi’l-kebîr, Suudi Arabistan, Mektebetu’sadîk, 1988."
• "Zehebî, Siyeru a’lâmi’n-nubelâ, Beyrut: Müessetu’r-risâle, 1985."