THE ROLE OF THE GANIYA FAMILY IN THE POLITICAL-MILITARY STRUGGLE AGAINST AL-MOWAHDEEN STATE IN MAGHRIB AND ANDALUSIA

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 2, 317 - 346, 01.12.2018

Ali Kanber İlyas

Öz

This paper talks about the rise of Banu Ghanyah family which had

been established by Abu-Zakaryah Yahyah Bin Ali Bin Ghanyah

Al-Sahrawi. He is one of Masufa tribe, the second tribe of the Great

Sunhajyah after the tribe of lamtuna in East Al-Geria in Andalusia

(Island of Mayûrka, Monorka and Yabisa) during the period (520-

633 H / 1126 – 1236 A.D.)

His family reigned and led the revolt against Al-Mowahdeen for one

century and Banu Ghanyah polyed a significant political and military

role in Moghrib and Andalusia by allying with the Arabs of Bani

Hilal and Al-Ghaz of Egypt once and with the Christians against the

Mowhadeen once again.

The most dangerous revolt made by them against Al-Mowahdeen

was invading Africa and getting control over its cities one after the

other and finally fell upon their hands.

The controlled the cities of Bajayah, Kafsa, Kabs Casantina and the

lands of Al-Jareed. They stayed there until they had been dismissed

by the Caliph Yakub Al-Mansur (580-095H/1184–1199A.D).

Al-Mowahdeen recognized non of them but during the reign of the

Caliph Mowohdeened Al-Nasir (595-610H/1199–1213A.D) when

he took over them inside their country in Andalusia the Eastern Islands

in 604H/1207A.D. They kept on this position trying to make

revolts until the last leader of them known Yahyah Bin Eshaq Bin

Ghanyah in 633H/1236A.D. and by his death the role of Banu Ghanyah

ended with their family in which they spent most of their lives

by severe battles with Al-Mowadeen.

Anahtar Kelimeler

"Banu Ghanyah, Al-Mowahdeen, Magharib, Andalusia, Blear Island

Benî Gâniye Ailesinin Mağrib ve Endülüs’te Muvahhidler Devleti’ne Karşi Siyasî-Askerî Mücadeledelesi

Öz

Benı? Gâniyye Ailesinin kökleri, Ebû Zekeriyya Yahya b. Ali b. Gâniyye es-Sahrâvı’ye kadar dayanır. Bu kabilenin bağlı olduğu Mes- sûfe, Lemtûne kabilesinden sonra Berberı es-Sanhâce  kabilesinin en büyük ikinci koludur. Bu aile, Endülüs’ün doğusundaki Mayûrka, Menûrka ve Yâbise (Blear) adalarında  hâkim  olmuştur  (520- 633/1126-1236).

Bu aile, yüzyıl boyunca Muvahhidlere karşı mücadelede liderlik yapmış, Mağrib ve Endülüs’te onlara askerı ve siyası muhalefette rol almışlardır. Muvahhidlere karşı mücadelelerini kimi zaman Benı Hilâl Arapları ve Oğuz Türkleri, kimi zaman da Ispanya Hıristiyanlarıyla işbirliği yaparak sürdürmüştür.

Benı Gâniyye’nin, Ifrikiyye’ye çıkarma yaparak buradaki Bicâye, Kosantın, Kabes ve Kasfa gibi önemli şehirleri ele geçirmeleri Muvahhidlere karşı en büyük darbelerden biri olmuştur. Benı? Gâniye, Mu- vahhidı? halifesi Mansur’un (580-595/1184-1199) onları bölgeden çıkarmasına kadar bir süre buraya hâkim olmuştur. Ancak Muvah- hidlerin onlardan  tamamen kurtulması ancak halife Muhammed en-Nâsır  (595-610/1199-1213) döneminde Doğu Endülüs Adalarındaki  (Blear) varlıklarına son verilmesi ile (604/1208) gerçekleşmiştir. Böylece Muhammed en-Nâsır, Benı? Gâniyye’nin  lojistik yollarını kesmiş olmasına rağmen, onlar son liderleri  olan Yahya

b. Ishak b. Gâniyye’nin 633/1236 senesinde ölümüne kadar isyan- larına devam etmişlerdir. Yahya’nın ölümüyle hayatlarının önemli bir kısmını Muvahhidlerle çetin mücadeleler ile geçirmiş olan Benı Gâniyye ailesinin rolü son bulmuştur.

Anahtar Kelimeler

"Beni Gâniyye, Muvahhidler, Mağrib, Endülüs, Blear Adaları

Kaynakça

• "el-Bağdâdî, Safiyyuddîn Abdulmu’min b. Abdulhakk (ö.739/1338), Merâsıdu’l-Itlâ’ alâ Esmâi’l-Emkineti ve’l-Bikâi ve hüve Muhtasaru li Mu’cemi’l-Buldân liyâkût, yayınlayan: Ali Muhammed el-Becâvî, Dâru’l-Ma’rifeti li’t-Tabâati ve’n-Neşr, Beyrut, 1954.
• el-Beyzak, Ebu Bekir es-Sanhâcî (ölüm tarihi 550/1155’li yıllardan sonradır), Ahbâru’l-Mehdî b. Tûmert ve İbtidâi Devleti’l-Muvahhidîn, yayınlayan: L. Provençal, Rabat, 1938.
• el-Hamevî er-Rûmî el-Bağdâdî, Şehabeddin Ebî Abdillah Yakup b. Abdullah (ö. 626/1229), Mu’cemu’l-Buldân, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî􀆸, Beyrut, tarihsiz.
• el-Himyerî􀆸, Muhammed Abdulmun’im (ö. 900/1494), er-Ravdu’l-Mi’târ fî Haberi’l- Aktâr, yayınlayan: İhsan Abbas, Dâru’l-Kalem, Beyrut, 1975. (Müellifin ölüm tarihi 727/1327 olmalıdır. Çev.)
• İbnu’l-Âbâr, Ebû Abdullah b. Ebî Bekir el-Kadâî (ö. 658/1259), el-Hulletu’s-Sîrâi, yayınlayan: Hüseyin Mu’nis, Matbaatu Licneti’t-Te’lî􀆸f ve’n-Neşr, Kahire, 1963. -------- el-Mu’cem fî Eshâbi’l-Kâdi’l-İmâm Ebî Ali es-Sadefî, Madrid, 1885.
• İbn Ebî Zer’, Ebu’l-Hasan Ali b. Abdullah el-Fâsî (ö. 749/1348), el-Enîsu’l-Mutrip bi Ravdi’l-Kırtâs fî Ahbâri’l-Mulûki’l-Mağrib ve Târîhi’l-Medîneti Fâs, Dâru’l- Mansûr li’t-Tabâati ve’l-Verrâka, Rabat, 1972. --------- ez-Zahîratu’s-Seniyye fî Târihi’d-Devleti’l-Merîniyye, Dâru’l-Mansûr li’t-Tabâati ve’l-Verrâka, Rabat, 1975.
• İbnu’l-Esîr, İzzeddin Ebu’l-Hasan Ali b. Ebî Bekir Ekrem (ö. 630/1232), el-Kâmil fi’t-Târîh, Dâru Sâdır, Beyrut, 1965-1969.
• İbn Haldun, Abdurrahman b. Muhammed (ö. 808/1405), el-İber ve Divânu’l-Mubtedei ve’l-Haber fî Eyyami’l-Arab ve’l-Acem ve’l-Berber men âsarahum min zevi’s-Sultani’l-Ekber, Müessesetu Cemâl li’t-Tabâati ve’n-Neşr, Beyrut, 1979.
• İbn Hallikân, Ebu’l-Abbas Şemsuddin Ahmed b. Muhammed b. Ebî Bekir (ö. 681/1282), Vefeyâtu’l-A’yân ve Enbâi Ebnâi’z-Zamân, yayınlayan: İhsan Abbas, Dâru’s-Sekâfe, Beyrut, tarihsiz.
• İbnu’l-Hatîb, Lisânuddin b. Muhammed b. Abdullah (ö. 776/1374), el-İhâta fî Ahbâri Gırnâta, yayınlayan: Muhammed Abdullah İ􀇚nân, Mektebetu’l-Hancî􀆸, Kahire, 1973.
• İbn İzârî, Ebu’l-Abbâs Ahmed b. Muhammed,(ö.712/1312) el-Beyânu’l-Muğrib, 3. Kısım, Târihu’l-Muvahhidîn, yayınlayan: M. Huveysi Mirand ve Muhammed b. Tâvît, Muhammed İbrahîm el-Kenânî, Dâru Kerîmâdîs li’t-Tabâa, Teturân, 1960
• İbn Kattan, Ali b. Muhammed b. Abdulmelik b. Yahyâ el-Kutâmî el- Fâsî(ö.628/1230), Cüzün min Kitâbi Nazmi’l-Cemân, yayınlayan: Mahmûd Ali Mekkî, el-Matbû’atu’l-Mehdiyye, Menşûrâtu Külliyeti’l-Adâbi’l-İnsâniyye, Câmiatu Muhammed Hâmis Yayını, Rabat, tarihsiz.
• İdrîsî Şerîf, Ebû Abdullah Muhammed b. Muhammed b. Abdullah b. İdrîs el-Hasenî (ö. 560/1164), Nüzhetu’l-Müştâk fî İhtirâki’l-Âfâk, Mektebetu’s-Sekâfeti’d- Dîniyye, Kahire, 1994.