İBNÜ-L-KABÂKIBÎ VE KIRÂAT İLMİNE KATKILARI

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 1, 125 - 142, 01.06.2019

İhsan Sütşurup

Öz

İslam dünyasında ve özellikle ülkemizde yapılan şaz kırâatler ile
alakalı çalışmalarda kendisine müracaat edilen kaynakların müellifi
olma vasfını taşıyan Kabâkıbî, bulunduğu toplumun uleması
tarafından, meşhur kırâat âlimi İbnü’l-Cezerî ile kıyas edilerek
daha fasih bulunan, fakat özellikle ülkemizde ismi pek bilinmeyen
bir şahsiyettir. Osmanlıda da belirli bir döneme kadar vaz etmiş
olduğu usul süregelerek okutulan Kabâkıbî, bulunduğu beldede
zamanının kurraları arasında temayüz etmiştir. Bu sebepten şeyhü’l-
kurrâ’lık makamında da bulunan, yüzlerce talebe yetiştiren
ve ömrünün sonuna kadar kırâat tedrisine devam eden bu kıymetli
şahsiyetin tanıtılmasını önemli bir husus olarak görmekteyiz.
Bu çalışmamızda müellifin hayatı, hocaları, ilmî kişiliği ve
kırâat ilmine katkıları bağlamında talebeleri ve telif etmiş olduğu
eserleri incelenmiştir. Bu araştırmanın ülkemizdeki ilmî çalışmalara
katkısı, özellikle Osmanlı’da yüzlerce yıl okutulan Kabâkıbî
tarikinin müessisi ile kırâat ilmine katkılarının açığa çıkarılması
olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, kırâat, mütevâtir kırâat, şâz kırâat, İbnü’l-Kabâkıbî

Ibn al-Kabâkıbî and his Contributions to the Science of Kırâat

Öz

Kabâkıbî is someone who is known for being the author of the
references applied in the Islamic world and especially in the works
related to the shaz kırâats in our country, is compared to the
famous Kıraat scholar İbnü’l-Cezerî by the scholars in the society
in which he lives and is found more fluent, and still not wellknown.
Kabâkıbî, who had been taught until the end of a certain
period with the method he provided in the Ottoman period, came
to the forefront among the kurras of his time. Thus, we consider
the introduction of this precious person who also served in the
position of şeyhü’l-kurrâ, educated hundreds of students and
continued teaching kırâat until the end of his life as an important
issue. In this study, the author’s students and the works he
published were examined in the context of his life, his teachers,
his scientific personality and his contributions to kırâat science.
The contribution of this research to scientific studies in our
country will be to reveal the contributions of the founder of the
Kabâkıbî concept, which had been taught in the Ottoman Empire
for hundreds of years, and his contributions to the kırâat science.

Anahtar Kelimeler

the Quran, qirâat, mutawâtir qirâat, shâz qirâat, Ibnal-Qabâqibî

Kaynakça

• Abdulfettah b. Es-Seyyid Acemî el-Mersafî el-Mısrî eş-Şâfiî, Hidâyetü’l-kârî ilâ tecvidi kelâmi’l-bârî, Mektebetü Tayyibe, Medine trs.
• Abdurrahmân el-Uleymî, Ebü’l-Yümn Mücîrüddîn Abdurrahmân b. Muhammed b. el-Makdisî el-Hanbelî, el-Ünsü’l-celîl bi-târîhi’l-Kudüs ve’l-Halîl, Thk. Adnân Yunus Abdulmecîd, Mektebetü Dandîs, Ammân ts.
• Akdemir, Mustafa Atilla, “Hamid b. Abdulfettah el-Pâlûvi Hayatı İlmi Sahşiyeti Eserleri Zübdetü’l-İrfan Adlı Eserinin Metodololojik Tanımı ve Tahkiki”, Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi, İstanbul 1999.
• Ebû Ubeyd Abdullah b. Abdu’l-Azîz b. Muhammed el-Bekrî el-Endulusî, el- Mesâlik ve’l-memâlik, Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmiyyi, y.y 1992.
• Ebü’l-Felâh Abdülhay b. Ahmed b. Muhammed es-Sâlihî el-Hanbelî, Şezerâtü’z-zeheb fî ahbârin men zeheb, Thk. Mahmud Arnavûd, Dâru İbn-i Kesîr, Beyrut 1986.
• Eroğlu, Muhammed, “İbnü’l-Kabâkıbî” , DİA, , C. XXI, Ankara 2000, s. 97-98.
• Gökdemir, Ahmet, Ali b. Süleyman el-Mansûrî ve meşhur Mısır Tariki Kurrâları, Ravza Yayınları, İstanbul 2018.
• Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed, İnbâu’lğamer bi ebnâi’l-Ömer, Thk. Hasan Habeşi, İhyâü’t-türâsi’l-İslâmiyyi, Mısır 1969.
• İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Şemsüddin Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Alî b. Yûsuf, Gâyetü’n-nihâye fî tabakâti’l-kurrâ, Mektebetü İbni Teymiye, y.y 1351.
• İbnü’l-Kabâkıbî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Halîl b. Ebû Bekir el-Halebî. Mecma‘u’s-sürûr ve matla‘u’ş-Şümûs ve’l-büdûr fî’l-kırââti’lerbai aşera, thk. Mektebetü Kurtuba, Müessesetü Kurtuba, y.y ts.
• İsmâil b. Muhammed Emîn b. Mîr Selim el-Bâbânî el-Bağdâdî, Hediyyetü’lârifîn esmâü’l-müellifîn ve âsârü’l-musannifîn, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l- Arabiyyi, Beyrut ts.
• Kara, Mustafa, “Hocazâde Ahmed Hilmi”, DİA, C. XVIII, İstanbul 1998, s. 207.
• Kâtip Çelebi, Mustafa b. Abdillah el-Konstantiniye, Keşfu’z-zunûn an esêmi’lkütübi ve’l-funûn, Mektebetü’l-Müsennâ, Bağdâd 1941.
• Kılıç, Hulusi. “Bedîiyyât” , DİA, C. V, Ankara 1992, s. 323-324. Muhammed Râğıb et-Tabbâh, b. Mahmûd b. Hâşim b. es-Seyyid Ahmed el- Halebî, İ‘lâmü’n-nübelâ bi-târîhi Halebe’ş-şehbâ, nşr. Muhammed Kemâl, Dâru’l-Kalemi’l-Arabiyyi, Halep 1923.
• Ömer b. Rıza b. Muhammed Râğıb Abdilğınâ Kehhâle ed-Dımeşk, Mu‘cemü’lmüellifîn, Mektebetü’l-Müsennâ, Beyrut ts. Pala, İskender - Kılıç, Filiz, “Musammat” , DİA, C. XXXI, İstanbul 2006, s. 233-235.
• Sehavî, et-Tibrü’l-mesbûk fî zeyli’s-sülûk, Thk. Mustafa Kemal, Dâr-u’l- Kütübi’l-Vesâiki’l-Kavmiyye, Kâhire 2002. ed-Dav’ü’l-lâmi‘ li ehli’l-karni’t-tâsi‘,Dâru Mektebeti’l-Hayat, Beyrut ts.
• Suyûtî, Abdurrahman b. Ebi Bekr Celâleddîn, el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Dâru’t-Turâs Kahire ts.
• Sütşurup, İhsan “İbnü’l-Kabâkıbî ve Mecma‘u’s-sürûr ve Matla‘u’ş-şümûs ve’l-Büdûr Adlı Eserinin İncelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul 2018.
• Şihâbuddîn, Ebû Abdillâh Yâkût b. Abdillâh er-Rûmî el-Hamevî, Mu‘cemü’lbüldân, Dâru Sâdır, Beyrut 1995,
• Zerkeşî, Bedreddin Muhammed b. Abdullah, el-Burhân fî ulûmi’l-Kur’ân, Thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, Dâr-u İhyâi Kütübi’l-Arabiyye, Beyrut, 1376/1957.
• Zirikli, Ebû Gays Muhammed Hayrüddîn b. Mahmûd b. Muhammed b. Alî b. Fâris ed-Dımaşkî, el-A‘lam, Dâru’l-İlmi li’l-Melâyîn, y.y, 2002.