Ergenler İçin “Gelecek Beklentisi Farkındalık Eğitimi” Programının Etkinliğinin Sınanması

Yıl 2018, Cilt: 13 Sayı: 1, 69 - 84, 30.01.2018

Ayşe Didem Konate Derya Atalan Ergin

Öz

Ergenlerin gelecek beklentileri oluşturmaları onların pek çok gelişim alanını

destekleyici bir değişken olarak belirtilebilir. Bu çalışmada ergenlerin gelecek

beklentilerini artırmak amacıyla tasarlanmış bir farkındalık programının etkililiğini

değerlendirmek amaçlanmıştır. Çalışmanın alt amaçlarından biri olarak ise

programın umutsuzluk düzeyini düşürmedeki etkililiği değerlendirilmiştir. Programın

tüm oturumları yaratıcı drama yöntem ve teknikleri kullanılarak tasarlanmıştır.

Araştırmanın çalışma grubu Ankara ili Çankaya ilçesinde bulunan bir Mesleki ve

Teknik Anadolu Lisesi öğrencilerinden 10. sınıfa devam eden ve katılıma gönüllü

olan 32 (nkız=16, nerkek=16) öğrenciden oluşmaktadır. Çalışmada ön test son test

kontrol gruplu desen kullanılmıştır. Veri toplama araçları “Kişisel Bilgi Formu”,

“Geleceğe Yönelik Tutum Ölçeği” ve “Beck Umutsuzluk Ölçeği”dir. Aynı zamanda

etkinlikler süresince kullanılan formlar nitel analiz ile değerlendirilmiştir. Sonuçlar

deney grubunun geleceğe yönelik tutumlarının programdan sonra arttığını ve

umutsuzluk düzeylerinin ise azaldığını göstermiştir. Kontrol grubunda ise puanlar

arasında anlamlı bir fark belirlenmemiştir. Nitel analiz sonuçlarına göre, öğrencilerin

gelecekten en çok bir meslek sahibi olmayı bekledikleri, gelecekleri için ailelerinden

ve arkadaşlarından gelen çabayı ve desteği önemsedikleri, internetin ve yaşadıkları

çevrenin gelecekleri konusunda etkisinin olduğunu düşündükleri görülmüştür.

Uygulanan programın ergenlerin gelecek beklentilerini ve umut düzeylerini artırmada

etkili olduğu belirtilebilir.

Anahtar Kelimeler

Gelecek beklentisi, Umutsuzluk, Yaratıcı drama, Lise öğrencileri

Kaynakça

• Abramson, L. Y., Matelsky, G. L. ve Alloy, L. B. (1989). Hopelessness depression: A- theory based subtype of depression. Psychological Review, 96, 358-372.
• Adıgüzel, H. Ö. (2006). Yaratıcı drama kavramı, bileşenleri ve aşamaları, Yaratıcı Drama Dergisi, Sayı 1(1).
• Akfırat, F. (2006) Sosyal yeterlilik, sosyal beceri ve yaratıcı drama. Yaratıcı Drama Dergisi, 1(1).
• Argarvval, A., Tripathi, K. K. ve Srivastava, M. (1983). Social roots and psychological implications of time perspective. International Journal of Psychology, 18, 367-380.
• Artar, M. (2003). Depremi yaşayan ergenlerin gelecek beklentilerinin içeriği. Kriz Dergisi, 11(3), 21-27.
• Aylar, E. (2012). Bir örnek olay incelemesi: Sosyo-Kültürel teori bağlamında geleceğe yönelik hedefler ve özdüzenleme. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(3), 767-782.
• Batıgün, D. A. ve Kılıç, N. (2011). İnternet bağımlılığı ile kişilik özellikleri, sosyal destek, psikolojik belirtiler ve bazı demografik değişkenler arasındaki ilişkiler. Türk Psikoloji Dergisi, 26(67), 1-10.
• Bayoğlu, A. S., Purutçuoğlu, E. (2010). Yetiştirme yurdunda kalan ergenlerin gelecek beklentileri ve sosyal destek algıları. Kriz Dergisi, 18(1), 27-39.
• Buyruk, M. (2009). Ailelerin sosyo ekonomik yapısının meslek lisesi öğrencilerinin gelecek beklentisine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Catalano, R. F., Berglund, M. L., Ryan, J. A., Lonczak, H. S. ve Hawkins, J. D. (2004). Positive youth development in the united states: research findings on evaluations of positive youth development programs. The annals of the American Academy of Political and Social Science, 591(1), 98-124.
• Chardie, L. Baird, S. W. ve Burge, J. R. R. (2008). Absurdly ambitious? Teenagers’ expectations for the future and the realities of social structure. Sociology Compass 2(3), 944–962.
• Çokluk, Ö. (2000). Örğütlerde tükenmişlik: Yönetimde çağdaş yaklaşımlar. (Edit: Cevat Elma ve Kamile Demir). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Confolonieri, E. (2002). A narratıve perspectıve on the future Transıtıon to adulthood (İçinde) Adolescents’ Future Onentatıon Theory and Research (Eds). Trempala, T., Malmberg, L. E. Frankfurt: Peter Lang.
• Derman, O. (2008). Ergenlerde psikososyal gelişim. İ. Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Sempozyum Dizisi, 68, 19–21.
• Dilbaz, N. ve Seber, G., (1993). Umutsuzluk kavramı: Depresyon ve intiharda önemi. Kriz Dergisi, 1(3), 134-
• Dinçel, E. (2006). Ergenlik dönemi gelişimsel ödevleri ve psikolojik problemler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dodge, K. A. (1986). Social competence in children. Monographs of the society for research in child development, 1-80.
• Döğer, D. ve Kılıç, I. (2015). Güzel sanatlar lisesi müzik bölümü öğrencilerinin çalgı başarıları ile umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. E-International Journal of Educational Research, 6(3), 1-22.
• Ekşi, A. (1999). Adolesanın ruhsal gelişim dönemleri ve döneme özgü sorunlar, A. Ekşi (Ed.), Ben Hasta Değilim. Ankara: Nobel Tıp Kitapevleri.
• Erikson, E.H. (1968). Identity: Youth and Crisis. New York, NY: Norton.
• Eryılmaz, A. (2011). Ergen öznel iyi oluşu ile olumlu gelecek beklentisi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 24, 209-215.
• Fischhoff, B., Parker, A. M. B., Downs, J., Palmgren, C., Dawes, R. ve Manski, C. F. (2000). Teen expectatıons for significant life events. Public Opinion Quarterly, 64, 189-205.
• Givyin, K. B. (2001). Goal orientations of adolescents, coaches and parents: ıs there a convergence of beliefs? Journal of early adolescence, 21(2), 228-248.
• Gjesme, T. (1979). Future time orientation as a function of achievement motives, ability, delay of gratification, and sex. The Journal of Psychology, 101, 173-188.
• Gönüllü, M. (2003). Lise öğrencilerinin bulunduklari liseye göre gösterdikleri toplumsal farklılıklar: Sivas ili merkez ilçe örneği. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyoloji Tartışmaları Dergisi, 1, 28-50.
• Greene, A. L. (1990). Great expectations: Constructions of the life course during adolescence. Journal of Youth And Adolescence, 19, 289-306.
• Guarino, A., De Pascalis, V. ve DiChiacchio, C. (1999). Breast can cerprevention, time perspective, and trait anxiety. Unpublished Manuscript, University of Rome.
• Güleri, M. (1994 ). Üniversiteli ve işçi gençliğin gelecek beklentileri ve kötümserlik- iyimserlik düzeyleri. Kriz Dergisi, 6(1), 55-65.
• Heubner, E. S. (1991). Correlates of life satisfaction in children. School Psychology Quarterly, 6, 103 -111.
• Hokoda, A. ve Fincham, F. D. (1995). Origins of children’s helpless and mastery achievement patterns in the family. Journal of educational psychology, 87, 375-385.
• Hurn, C. J. (1993). The limits and possibilities of schooling: An introduction to the sociology of education (3rd ed.). Boston: Allyn and Bacon.
• Izgar, H., Gürsel, M., Kesici, Ş. ve Negiş, A. (2004). Önder davranışların problem çözme becerisine etkisi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı.
• İkizoğlu, M., Önal-Dölek, B. ve Gökçearslan-Çiftçi, E. (2007). Çalışan çocukların sorunları ve geleceğe ilişkin beklentileri. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 18(2), 21-36.
• İmamoğlu, O.E. ve Edwards, G. A. (2007). Geleceğe ilişkin yönelimlerde benlik tipine bağlı farklılıklar. Türk Psikoloji Dergisi 2007, 22(60), 115-132.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1973). Gençlerin tutumları Kültürlerarası Bir Karşılaştırma. Ankara: ODTÜ.
• Kazakina, E. (1999). Time perspective of older adults: relationships to attachment style, psychological well-being and psychological distress. Unpublished Doctoral Dissertation, Columbia University.
• Kelleci, M. (2008). İnternet, cep telefonu, bilgisayar oyunlarının çocuk ve gençlerin ruh sağlığına etkileri. TAF Preventive Medicine Bulletin, 7 (3), 253–256.
• Kuebli, J., Reddy, R. ve Gibbons, J. L. (1998). Perceptions of others in self descriptions of children and adolescence in India. The Journal of Comparative Social Science, 32, 217-240.
• Lanz, M. R. (2002) Adolescents’ and young adulls’ constructıon of the future effects of family relations, self-esteem, and sense of coherence (İçinde) Adolescents› Future Onentatıon Theory and Research (Eds) Trempala, T., Malmberg, L. E. Frankfurt: Peter Lang.
• Ling-Ling, Z. ve Wen-Xin, Z. (2008). Personal future planning in middle and late adolescence and its relation to adolescents’ communication with parents and friends. Acta Psychologica Sinica, 40(5), 583-592.
• McCabe, C., Kristen, D., Barnett, A., Douglas, S. (2000). First comes work, then comes marriage: future orientation among african american young adolescents. Family relations, 49, Issue 1.
• McWhirter, E. H. ve McWhirter, B. T. (2008). Adolescent future expectations of work, education, family and community development of a new measure. Youth Society,40(2), 182-202.
• Meece, J. (1991). The classroom context and students’ motivational goals. M. Maehr, P. Pintrich (Ed), Advances in motivation and achievement, 7, 261- 285. Greenwich, CT: JAI.
• Mello, Z. R. (2008). Gender variation in developmental trajectories of educational and occupational expectations and attainment from adolescencet adulthood. Development Psychology, 44(4), 1069-1080.
• Nurmi, J. E. (1991). How do adolescents see their future? A Review of the development of future orientation and planning. Developmental Review,11,159-170.
• Nurmi, J.E. (2001). Navigating through adolescence introduction (İçinde) Navigating through adolescence (Ed) Nurmi, J. E., New York: European Perspectives, Routledge.
• Offer, D., Schonert-Reichl, K. A. ve Boxer, A. M. (1996). Normal adolescent development: empirical research findings, (Ed M. LEWIS). Child and adolescent psychiatry, A comprehensive textbook. Baltimore: Williams and Wilkins.
• Onur ,B. (1982). Ergenlik psikolojisinde kuramlar. Ankara Üniversitesi Dergisi.
• Owen K. F., Karaırmak Ö. ve Owen D. W. (2013). Okul psikolojik danışmanları için el kitabı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Önder, A. (2002). Yaşayarak öğrenme için yaratıcı drama. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Özmen, D., Dündar, E. P., Çetinkaya, A., Taşkın, O. ve Özmen, E. (2008). Lise öğrencilerinde umutsuzluk ve umutsuzluk düzeyini etkileyen etkenler. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 9, 8-15.
• Pekrun, R., Götz, T., Titz, W. ve Perry, R. P. (2002). Academic emotions in students‟ self-regulated learning and achievement: A program of qualitative research. Educational Psychologist, 37, 91-106.
• Phinnev, J.S., Baumann, K. ve Blanton, S. (2001). Life goals and attributions for expected outcomes among adolescents from five ethnic groups. Hispanic Journal of Behavioral Sciences, 23(4), 363-377.
• Raffaelli, M. ve Koller, S.H. (2005). Future expectations of Brasilian street youth. Journal of Adolescence, (2), 249–262.
• Salmela-Aro, K. (2001). Personal goals during the transition to young adulthood (içinde) Navigating through adolescence (Ed) Nurmi, J.E. New York: European Perspectives, Routledge.
• San, İ. (1996). Yaratıcılığı geliştiren bir yöntem ve yaratıcı bireyi yetiştiren bir disiplin: Eğitsel yaratıcı drama. Yeni Türkiye Dergisi, 2(7), 148-160.
• Seigner, R. (1992). Future orientation: Age related differences among adolescent females. Journal of Youth and Adolescence, 21, 421-437.
• Smith, T. B. ve Stones, C. R. (1999). Identities and racial attitudes of south african and american adolescents: A cross-cultural examination. South African journal of psychology,29, 23-29.
• Spielberg, C. D. ve Vagg, P. R. (1995). Test anxiety: Theory, assessment and treatment. Washington, DC: Taylor & Francis.
• Stoddard, S. A., Varela, J. J. ve Zimmerman, M. A. (2015). Future expectation, attitude toward violence, and bullying perpetration during early adolescence. Nursing Research, 64(6), 422-433.
• Şahin Ş., Özçelik Ç.(2016). Ergenlik dönemi ve sosyalleşme. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi, 5(1):42-49
• Şimşek H.(2011). Güneydoğu Anadolu bölgesindeki lise öğrencilerinin gelecek beklentileri ve gelecek beklentilerini etkileyen faktörler. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(1), 90-109.
• Tatar, M. (2005). Öğretmen beklentisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Elektronik Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2).
• Tokuç, B., Turunç, Y. ve Ekuklu, G. (2009). Edirne’de ambulans çalışanlarının anksiyete, depresyon ve işe bağlı gerginlik düzeyleri. Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 42, 39-44.
• Tuncer M. (2011). Yükseköğretim gençliğinin gelecek beklentileri üzerine bir araştırma. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6(2), 935-948.
• Turcios-Cotto, V. ve Milan, S., (2013). Racial/ ethnic differences in the educational expectations of adolescents: does pursuıng higher education mean some thing different to latino students comparedto white and black students?, Journal of Youth & Adolescence, 42 (9).
• Uluçay, T., Özpolat, A. R., İşgör, İ. Y. ve Taşkesen, O. (2014). Lise öğrencilerinin gelecek beklentileri üzerine bir araştırma. NWSA- Education Sciences, 9(2), 234-247.
• Üstündağ, T. (2002). Yaratıcılığa yolculuk. Ankara: Pegem Akademik Yayıncılık.
• Wikipedia (2016) Https://tr.wikipedia.org/wiki/Ludwig van Beethoven. E. T. 08.10.2016. internet sitesinden 03.2016 tarhinde edinilmiştir.
• Yavuzer H., Demir İ., Meşeci F., Sertelin Ç.(2005). Günümüz gençliğinin gelecek beklentileri. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 93-103.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.