Yetişkinlerde Öznel İyi Oluş Düzeyini Artırmaya Yönelik Hazırlanan Yaratıcı Drama Temelli Eğitim Programının Etkililiğinin Sınanması

Yıl 2020, Cilt: 15 Sayı: 1, 19 - 34, 01.12.2020

Naime Eren Derya Atalan Ergin Cemre Tatlı

Öz

Yaşamı mutlu bir şekilde geçirmek insanların önemli isteklerinden bir tanesidir. Psikolojide mutluluk öznel iyi oluş kavramı ile ele alınmaktadır. Öznel iyi oluş, bireyin kendi yaşamını değerlendirerek bir yargı bildirmesi anlamına gelmektedir ve olumlu duygulanım, olumsuz duygulanım ve yaşam doyumu boyutlarını içermektedir. Öznel iyi oluş, bireylerin yaşamlarına olumlu katkıları olduğu için üzerinde durulan bir kavramdır. Çalışmalarda yüksek düzey öznel iyi oluşun ilişkili olduğu değişkenler; stresle daha olumlu baş etme gibi kişisel çıktılardan daha iyi bir vatandaş olmak gibi daha genel sonuçlara uzanan geniş bir yelpazede gösterilmiştir. Bu araştırmanın temel amacı, “Öznel İyi Oluş Eğitim Programı”nın yetişkinlerin öznel iyi oluş düzeyleri üzerindeki etkisini incelemektir. Bu amaçla Elektrik Mühendisleri Odası çalışanlarından katılıma gönüllü olan toplam 32 kişiden oluşan bir çalışma grubu belirlenmiştir. Çalışmanın veri toplama aracı olarak “Öznel İyi Oluş Ölçeği” kullanılmış ve uygulanan programın etkililiği söz konusu ölçme aracı ile değerlendirilmiştir. Deney ve kontrol grupları rastlantısal atama yoluyla oluşturulmuştur. İki grubun ön test ölçek puanlarının farklılaşmadığı görülmüştür. Ardından deney grubuna yaratıcı drama uygulamaları ve bilişsel davranışçı yaklaşım temelinde, her biri 180 dakika süren 6 haftalık program uygulanmıştır. Son oturumda son test verileri alınmıştır. Veriler, nonparametrik testlerden Mann Whitney U ve Wilcoxon işaretli sıralar analizi testleri ile değerlendirilmiştir. Bulgular deney grubunun son test puanlarının ön test puanlarından yüksek olduğunu gösterirken, kontrol grubunda herhangi bir farklılaşma gözlenmemiştir. Deney ve kontrol grubu son test puanları ise deney grubu lehine farklılaşmaktadır. Sonuçlar yaratıcı drama temelli öznel iyi oluş eğitim programının yetişkinlerin öznel iyi oluş düzeylerini artırmada etkililiğini kanıtlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Öznel iyi oluş, Yetişkin eğitim programı, Yaratıcı drama, Akılcı duygusal davranışçı yaklaşım

Kaynakça

• Altınova, H. H., ve Adıgüzel, Ö. (2012). Yaratıcı drama yönteminin kadınların özsaygı düzeyine etkililiği. Effect of creatıve drama method to self-esteem level. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi. 1(3), 145-164.
• Ataman, M. (2010). Türkçe derslerinde kullanılabilecek yaratıcı etkinlikler ve yaratıcı yazma örnekleri:(Yaratıcı drama yöntemiyle). Kök Yayıncılık, Ankara.
• Aytaş, G. (2013). Eğitim ve öğretimde alternatif bir yöntem: Yaratıcı drama. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (12), 35-54.
• Bradburn, N. M. (1969). The Structure of Psychological Well-Being. Chicago: Aldine Publications.
• Büyüköztürk, Ş.(2001). Deneysel Desenler: Öntest-Sontest Kontrol Grubu Desen ve Veri Analizi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Csikszentmihayli, M. (1999). A Creative Dialog-Mihayli Csikszentmihayli and Robert Epstein Discuss Creativity. Psychology Today, Summer Issue, Sussex Publishers Inc, 5-7.
• Diener, E. (1984). Subjective well being. Psychological Bulletin, 95, 542-575.
• Diener, E. (2001) Subjective well-being: The science of happiness and a proposal for a national index. American Psychologist, 55, 34-43.
• Diener, E.,& Seligman, M.E. P. (2002).Very happy people. Psychological Science, 13, 80–83.
• Diener, E., & Seligman, M. E. P. (2004). Beyond money: Toward an economy of wellbeing. Psychological Science in the Public Interest, 5, 1–31.
• Diener, E., Smith, H., ve Fujita, F. (1995). The personality structure of affect. Journal of Personality and Social Psychology, 69(1), 130-141.
• Doğan, S. (1995). Akılcı-Duygusal Terapi: Kuramsal Bir İnceleme. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2 (6), 29-36.
• Dost, Meliha Tuzgöl, 2005. “Öznel İyi Oluş Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Geçerlik Güvenirlik Çalışması”, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(23),103–110.
• Dursun, A. (2015). Anne babası boşanmış ergenlerin öznel iyi oluşunu arttırma programının etkililiğinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Eryılmaz, A., & Ercan, L. (2011). Öznel iyi oluşun cinsiyet, yaş grupları ve kişilik özellikleri açısından incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(36), 139-149.
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (1996). How to design and evaluate research (3. baskı). New York: Mc Graww-Hill.
• Fredrickson, B. L. (2003). The value of positive emotions: The emerging science of positive psychology is coming to understand why it’s good to feel good. American scientist, 91(4), 330-335.
• Fredrickson, B. L., & Joiner, T. E. Jr., (2002). Positive emotions trigger upward spirals toward emotional well-being. Psychological Science, 13(2), 172–175.
• Gable, L.S., Reis, H.T., Asher, E.R., & Impett, E.A. (2004). What do you do when things go right?: The intrapersonal and interpersonal benefits of sharing positive events. Journal of Personality and Social Psychology, 87, 228-245.
• Genç, H. N. (2003). Eğitimde yaratıcı dramanın alımlanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(24),196-205.
• Gökçakan, Z. (2008). Akılcı duygusal davranış terapisine dayalı grupla psikolojik danışmanın üniversite öğrencilerinin yetkinlik inançlarını yükseltmedeki etkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17 (2), 191-204.
• Hybron, D.(2000). Two philosophical problems in the study of happiness. Journal of Happiness Studies,1:207-225.
• King, L.A. (2001). The health benefits of writing about life goals. Personality and Social Psychology Bulletin, 27, 798-807.
• Kuzucu, Y. (2006). Duyguları fark etmeye ve ifade etmeye yönelik bir psiko eğitim programının, üniversite öğrencilerinin duygusal farkındalık düzeylerine, duyguları ifade etme eğilimlerine, psikolojik ve öznel iyi oluşlarına etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Lyubomirsky, S., Sheldon, K. M., & Schkade, D. (2005). Pursuing happiness: The architecture of sustainable change. Review of General Psychology, 9, 111-131.
• Lyubomirsky, S., King, L. & Diener, E. (2005). The benefits of frequent positive affect: Does happiness lead to success? Psychological Bulletin, 131, 803-855.
• Malkoç, A. (2011). Öznel iyi oluş müdahale programının üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluş düzeylerine etkisi. TC, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Psikolojik Danışma ve Rehberlik Bilim Dalı, Doktora Tezi, İstanbul.
• Pennebaker, J. W. (1997). Writing about emotional experiences as a therapeutic process. Psychological Science, 8, 162-166.
• Sağkal, A. S., & Türnüklü, A. (2017). Barış eğitimi programının lise öğrencilerinin öznel iyi oluş ve umut düzeyleri üzerindeki etkileri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 7(47), 69-85.
• Schwartz, C.E., & Sendor, M. (1999). Helping others helps oneself: Response shift effects in peer support. Social Science and Medicine, 48, 1563-1575. Seligman, M. E. (2002). Positive psychology, positive prevention, and positive therapy. Handbook of positive psychology, 2, 3-12.
• Seligman, M. E., Steen, T. A., Park, N., and Peterson, C. (2005). Positive psychology progress. American psychologist, 60(5), 410-421.
• Somers, J. (2008). Drama ve iyi oluş: anlatı kuram ve ruh sağlığı bilincini arttırmada interaktif tiyatronun kullanımı, Yaratıcı Drama Dergisi, 1 (5), 115-141.
• Yavuzer, Y., Gündoğdu, R., & Dikici, A. (2010). Yaratıcı drama temelli grup rehberliği ve bilişsel-davranışçı yaklaşıma dayalı grupla psikolojik danışmanın ergenlerin kaygı düzeylerine etkileri. e-Journal of New World Sciences Academy, 5(3), 1026-1040.
• Üstündağ, T. (1988). Dramatizasyon Ağırlıklı Yöntemin Etkililiği. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara.
• Üstündağ, T. (1998). Yaratıcı drama eğitim programının öğeleri. Eğitim ve Bilim, 22(107), 28-35.
• Vaillant, G.E. (2003). Mental health. Am J Psychiatry, 160:1373-1384.