Yeni Platoncu Işıkta Raffaello’nun Atina Okulu

Yıl 2022, Sayı: 28, 181 - 190, 28.07.2022

Jale Asya Kahraman Özyılmaz

https://doi.org/10.17484/yedi.1025790

Öz

Raffaello’nun Atina’sı, sanatçının yapıtında belirgin olan Yeni-Platoncu felsefenin ışığında ele alınmıştır. Makale, Atina Okulu’nun tarihsel süreç içinde, özellikle Yeni-Platonculuğun etki alanı dâhilinde olması, yine bu düşünüm içinde yapıtın kendisini bu denli dikkate değer kılan unsurların neler olabileceği üzerinde durmuş, Atina Okulu’nun kendisini oluşturan görsel göstergelerin birbiriyle ilişkilenme hallerinin felsefi bağlamda olası karşılığı gibi anlamlarda yoğunlaşmaktadır. Böylesi bir odaklanmayı belirleyen durum, yapıtın Yeni-Platonculukta görülen eklektik/uzlaşımsal anlayışına paralel bir şekilde anlamını yaratmış olmasıdır. Metinde bu anlayış açımlanırken Yeni-Platonculuğun düşünürü Plotinos özellikle vurgulanmaktadır. Plotinos’un özgün yaklaşımları Yeni-Platonculuğun neredeyse kendisine koşut bir vurgu ile anılmasını sağlamaktadır. Bu kavrayış eşliğinde, eserdeki felsefi göstergeleri destekleyen mimari, renk, perspektif kullanımı gibi unsurlara da ayrıca yer verilmiştir. Makale yapıtı bugüne değin görünür kılan şeyleri açığa çıkarması açısından, sanat tarihinde süregelen kritiklerle beraber büyük etki yaratmış olan mimari unsurlara değinilmiştir. Gerek tersten perspektif gibi kullanımlar gerekse sanatçının renk olgusunu dönemi açısından olağanüstü bir çeşitlilikle kullanıp, mimari gibi ögelerle de ustalıkla örtüştürmesi, geleneksel kavrayışın çok ötesinde bir irade yaratmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Raffaello, Atina Okulu, Yeni Platoncu Felsefe, Plotinos.

The School of Athens in the Light of Neoplatonism

Öz

In this text, the School of Athens by Raffaello is examined in the light of Neoplatonism, apparent in the artist’s work. The analyses presented in the article draws on the historical characteristics of the School of Athens by focusing on what was known as the influence of Neoplatonism. This approach examines the visual signs and associations organizing the work. What legitimizes this approach is the fact that the meaning of the work is created in parallel with the eclectic/conventional conception seen in Neoplatonism. While exploring this unique conception, of Neoplatonism, Plotinos is deliberately emphasized in the text. This distinctive approach ensures that Neoplatonism is referred to with almost equivalent parallel emphasis. Guided by this conception, the text also covers various elements that support the philosophical signs in the work, such as architecture, colors, and perspective. The artist's use of reverse perspective and the novel approach to the extraordinary variety of colors especially when considering the era; combined with the skillful overlap of the major elements such as the architecture creates a body of work far beyond traditional understanding.

Anahtar Kelimeler

Raffaello, The School of Athens, Neoplatonic philosophy, Plotinos

Kaynakça

• Arslan, A. (2016). İlkçağ felsefe tarihi 5. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Aydın, H. (2021, 13 Şubat). Hasan Aydın; Platon, hayatı, eserleri ve felsefi düşüncesinin temelleri [Video]. https://www.youtube.com/watch?v=-EV2QI0p3Ic
• Bal, M. (2009). Roma’da Yeni Platonculuğun kurucusu Plotinos ve öğretisi. Doğu Batı Düşünce Dergisi, 50, 87-97.
• Brinkman, J. (2019). Flying like earthly mercuries: Renaissance platonism in Raphael’s Stanza Della Segnatura [Master Thesis]. Faculty of California State University Dominguez Hills.
• Buck, S. & Hohenstatt, P. (1998). Raphael Masters of Italian art. Konemann.
• Burckhardt, J. (1974). İtalya’da Rönesans kültürü I. (B.S. Baykal Çev.) Devlet Kitapları. (Orijinal eser 1869’da basılmıştır)
• Çakır, T. (2012). Rönesans resminde mimarinin kullanılışı (Tez no. 328713) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Florenski, P. (2007). Tersten perspektif (Y. Tükel Çev.). Metis Yayınları.
• Gombrich, E. H. (1999). Sanatın öyküsü (E. Erduran, Ö. Erduran Çev.). Remzi Kitapevi.
• Gündoğan, M. (2019). Düşüncenin resmi: Raffaello’nun Atina Okulu freskinin felsefi tahlili (Tez no. 581855) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hall, M. (1997). Raphael's school of Athens. Cambridge University Press.
• İpşir, M. Ş. (1973). Rönesans sanatı. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Krause, A. C. (2005). Rönesanstan günümüze resim sanatının öyküsü (D. Zaptçıoğlu Çev.). Literatür Yayınları.
• Kurtoğlu, Z. (2020, 19 Eylül). [Dokuz Eylül Üniversitesi Felsefe Bölümü]. Plotinos’un Platon okuması-Prof. Dr. Zerrin Kurtoğlu (Platon okumaları), 1. Kısım [Video]. https://www.youtube.com/watch?v=c0gpGJy4dMs
• Molacı, M. (2018). Aristoteles’in etik görüşü. Medeniyet ve Toplum Dergisi, 2(1), 37-57. https://dergipark.org.tr/tr/pub/metder/issue/40858/425204
• Özkan, C. İ. (2015, 15 Haziran). Platon okumaları I-Timaeus diyaloğu, Sunum-Yrd. Doç. Dr. Cengiz İskender Özkan [Video]. https://www.youtube.com/watch?v=zMx_gQp6E_w
• Özyılmaz, J. A. (2018). İmge perdesinde Lacanyen nosyonlar. Değişen paradigmalar ve sanatta sınır deneyimler Hacettepe Üniversitesi güzel sanatlar fakültesi 12. ulusal sanat sempozyumu bildiriler kitabı içinde. (s. 233-239), 26-27 Nisan 2018, Ankara.
• Pelvanoğlu, B. (2005). Antik düşünce ve sanatın 15.-16. yüzyıl Batı resim sanatı üzerindeki yansımaları (Tez no. 188332) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Plotinos (2008). Enneadlar (H. Özden Çev.). Ruh ve Madde Yayınları.
• Santi, R. (1509-1511). The school of Athens [Fresk]. Vatican Museums. https://www.museivaticani.va/content/museivaticani/en/collezioni/musei/stanze-di-raffaello/stanza-della-segnatura/scuola-di-atene.html
• Söğüt, B. ve Duman Ercan, Y. (2011). Raffaello Santi’nin “The fire in the Borgo” adlı freskinde betimlenen mimari unsurlar üzerine bir değerlendirme. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8, 35-45. https://dergipark.org.tr/en/pub/pausbed/issue/34720/383858
• Turani, A. (2011). Dünya sanat tarihi. Remzi Kitapevi.
• Venturi, L. (1954). Giotto'dan Chagall'a kadar bir resme nasıl bakmalı. Doğuş Matbaası.