Yavaş Modada Tekstil Mirası Yaklaşımlarına Örnek: Kumaş ve Giysi Tasarımında Halı Uygulamaları

Yıl 2022, Sayı: 28, 83 - 98, 28.07.2022

Seher Elbeyoğlu , Sedef Acar

https://doi.org/10.17484/yedi.932227

Cited By: 1

Öz

20. yüzyılın son çeyreğinde, geniş kitlelerin tüketimini hedefleyen moda endüstrisinin üretim/tüketim stratejilerine bir tepkiyle yavaş moda kavramı doğmuştur. Moda trendlerinin yönlendirmesinden uzak bir şekilde, el işçiliğiyle üretilen, nesilden nesile aktarılacak kadar kaliteli malzemeye sahip zamansız tekstiller yavaş modanın çalışma alanıdır. Bu kapsamda, yavaş moda üzerine yeni tasarım önerileri getirmek için halılar çalışmanın vaka konusu olarak seçilmiştir. Türkler için özel bir yere sahip olan el dokuması halının geleneksel üretim tekniğine ve karakteristik özelliklerine bağlı kalınarak giysilik kumaş dokusuna dönüştürülmesiyle, giysi tasarımında insana dayalı, emek odaklı ve çevreci bir yaklaşım geliştirilerek yavaş modanın alanına katkı sağlanması amaçlanmıştır. Emek yoğun bu geleneksel tekstil formunun giysi tasarımlarına dönüştürülmesiyle yavaş moda kapsamında sürdürülebilirliği destekleyen, tüketim hızını sorgulayan, insana ve doğaya saygı gösteren, moda kavramından bağımsız olan, zamansız giysiler bir öneri olarak sunulmuştur. Bu çalışma Halı Dokuma Tekniğiyle Kumaş Tasarımı/Üretimi ve Giysi Önerileri başlıklı yüksek lisans tezinden uyarlanmıştır. Öncelikli olarak halının tarihçesinden başlayarak Selçuklu halıları hakkında ayrıntılı literatür taraması yapılmıştır. Ardından bir tema belirlenmiş ve Selçuklu halılarından esinlenilerek bilgisayar ortamında çağdaş tasarımlar yapılmıştır. Giysilik kumaş uygulama parametrelerini belirlemek için farklı iplik numaraları, çözgü kalınlığı ve sıklıkları ile küçük boyutlarda ön çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Üretim sürecinin tamamının sürdürülebilir ve geleneksel yöntemlere uyumlu olmasını sağlamak için, dokumalarda kullanılacak renk paleti doğal boyama reçeteleri ile oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yavaş Moda, Halı, Doğal Boya, Sürdürülebilir Tasarım, El Dokuma

An Example of Textile Heritage Approaches in Slow Fashion: Carpet Applications in Fabric and Garment Design

Öz

In the last quarter of the 20th century, the concept of slow fashion was born as a reaction to the production/consumption strategies of the fashion industry, which aimed at mass consumption. Timeless textiles with quality materials that are produced by handcraft, far from the direction of fashion trends, are the working area of slow fashion. In this context, carpets were chosen as the case subject of the study in order to bring new design proposals on slow fashion. It is aimed to transform the hand woven carpet, which has a special place for the Turks, into clothing fabric texture by adhering to the traditional production technique and characteristics, and to contribute to the field of slow fashion by developing a human-based, labor-oriented and environmentalist approach in clothing design. With the trans-formation of this labor-intensive traditional textile form into clothing designs, timeless clothes that support sustainability within the scope of slow fashion, question the speed of consumption, respect human and nature, and independent of the fashion concept, have been presented as a proposal. This study has been adapted from the master's thesis titled Fabric Design/ Production with Carpet Weaving Technique and Dressing Proposals. First of all, a detailed literature review has been made on Seljuk carpets, starting with the history of the carpet. Then, a theme was determined and contemporary designs were made in computer environment, inspired by Seljuk carpets. Preliminary studies have been carried out in small sizes with different yarn counts, warp thickness and densities in order to determine the apparel fabric application parameters. In order to ensure that the entire production process is sustainable and compatible with traditional methods, the color palette to be used in weaving has been created with natural dyeing recipes.

Anahtar Kelimeler

Slow fashion, carpet, hand weaving, natural dyeing, sustainable design

Kaynakça

• Acar, S. ve Tosun, E. (2017). Anadolu havlı yer yaygılarının yapısal açıdan dünyadaki benzerleriyle birlikte incelenmesi ve bir sınıflandırma önerisi. Yedi: Sanat Tasarım ve Bilim Dergisi, 18, 61-73.
• Aslanapa, O. (1987). Türk halı sanatının bin yılı. Eren Yayınları.
• Ateş, T., Asma, A. ve Süel, B. (2020). Sürdürülebilir moda üretiminde tasarımcının rolü. İstanbul Aydın Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi,12(6), 99-111.
• Atalay, D. (2020). Yavaş modada zanaatın izleri: tasarımcı ve zanaatkâr birliktelikleri. Kipöz, Ş. (Ed.), Modada Yavaşlık içinde (s. 85-97). Yeni İnsan Yayınları.
• Azerbaijanrugs. (t.y.). Anadolu Selçuklu halısı 1 [Fotoğraf]. http://www.azerbaijanrugs.com/seljuk/tiem_seljuk_rug_fragment_XIII_century_alaaddin_mosque_konya.htm
• Azerbaijanrugs. (t.y.). Anadolu Selçuklu halısı 3 [Fotoğraf]. http://www.azerbaijanrugs.com/seljuk/seljuk_rug_fragment_turk_islam_eserleri_museum.htm,
• Azerbaijanrugs. (t.y.). Anadolu Selçuklu halısı 4 [Fotoğraf]. http://www.azerbaijanrugs.com/seljuk/seljuk_rug_alaeddin_keykubad_mosque_turk_islam_eserleri_museum.htm
• Azerbaijanrugs. (t.y.). Anadolu Selçuklu halısı 6 [Fotoğraf]. http://www.azerbaijanrugs.com/seljuk/saljuk_rug_fragment_turk_islam_eserleri_museum.htm
• Baudrillard, J. (1997). Tüketim toplumu-söylenceleri yapıları (Çev. F. Keskin ve N. Tutal). Ayrıntı Yayınları.
• Çelik, A. (2010). Anadolu, İran ve Kafkasya halı etkileşimi. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi , 0 (5) https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunigsed/issue/2567/33059
• Chloé, (t.y.). Red Bouclé-jacquard coat. [Pinterest post]. https://tr.pinterest.com/pin/45458277468364513/.
• Deniz, B. (2000). Türk dünyasında halı ve düz dokuma yaygılar. Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• Erdmann, K. (1957). 15. Asır Türk halısı (Çev. H. Taner). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Figaro, M. [Madame]. (t.y.). Défilé Antonio Marras automne-hiver 2013-2014 prêt-à-porter. [Pinterest post]. https://tr.pinterest.com/pin/329748003938441560/
• Fletcher, K. (2010). Slow fashion: An invitation for system change. Fashion Practise. 2 (2), 259-265, DOI: 10.2752/175693810X12774625387594.
• Fogg, M. (2014). Modanın tüm öyküsü (E. Gözgü, Çev.). Hayalperest Yayınevi.
• Fuad-Luke, A. (2020). Yavaşülke’yi yeniden düşünmek. Kipöz, Ş. (Ed.), Modada yavaşlık içinde (s.23-37). Yeni İnsan Yayınevi.
• Givenchy, (t.y.). 2015-16 F/W Collection. [Pinterest post]. https://tr.pinterest.com/pin/418623727856108401/
• Gündoğdu, H. (2002). Tarihi Türk halıcılığı. Güzel, H.C., Çiçek, K., Koca, S. (Ed.), Türkler (8) içinde (s.185-195). Yeni Türkiye Yayınları.
• Hilton, K. (2015). Sorumlu giysi tüketimi için bireysel kimlik yaklaşımı. Kipöz, Ş. (Ed.), Sürdürülebilir moda içinde (s.124-139). Yeni İnsan Yayınevi.
• Kipöz, Ş. (2015). Kuşaklararası sürdürülebilirlik ve dişil bilgeliğin aktarımı. Kipöz, Ş. (Ed.), Sürdürülebilir moda içinde (s. 113-123). Yeni İnsan Yayınevi.
• Odabaşı, S. ve Şahin, Y. (2019). Moda tasarımı eğitiminde sürdürülebilirlik üzerine yaklaşımlar. SDÜ Art-e Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, 23 (12), 1-25.
• Öney, G. (1978). Anadolu Selçuklu mimarisinde süsleme ve el sanatları. İş Bankası Kültür Yayınları.
• Rasonyi, L. (1971). Türklerde halıcılık terimleri ve halıcılığın menşei. Türk Edebiyat Dergisi, 103 (9), 610-623.
• Ritzer, G. (1996). Toplumun McDonaldlaştırılması (Ş.S. Kaya, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Tarih ve Arkeoloji, (2017, Eylül 22) https://tarihvearkeoloji.blogspot.com.tr/2015/04/avrupa-resim-sanatinda-turk-halilari.html.
• Turkish Carpets (1996). Turkish carpets from the 13th-18th centuries. Ertug, A. (Ed.). In Vakıflar Carpet Museum , İstanbul, p. 5.
• Türk İslam Eserleri Müzesi. (2017). Anadolu Selçuklu halısı 2 [Fotoğraf].
• Yetkin, Ş. (1991). Türk halı sanatı. İş Bankası Yayınları.