Elbise-i Osmaniye – 1873 Viyana Sergisi – Kıyafet Albümleri

Yıl 2022, Sayı: 28, 169 - 179, 28.07.2022

Fatma Filiz Özsuca

https://doi.org/10.17484/yedi.957616

Cited By: 1

Öz

Osmanlı resim sanatlarının saray ve çarşı ressamları tarafından gerçekleştirilen eserleri arasında önemli yer teşkil eden ‘kıyafet albümleri’, 1873 Viyana Dünya Sergisi katılımı için özel hazırlanan ‘Elbise-i Osmaniye’ kavramsal olarak benzerlik göstermekte ancak yapılış amacı ve kullanılan teknikler açısından birbirlerinden ayrılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, 1873 Viyana sergisi, Elbise-i Osmaniye ve kıyafet albümleri geleneğinin incelenmesi ve karşılaştırma yapılmasıdır. Kıyafet albümlerinin günümüze ulaşan örnekleri ve Elbise-i Osmaniye ile ilgili yazılan değerlendirmeler araştırılmıştır. Osmanlı sanatı çerçevesinde 16. yüzyıldan başlayarak gelişen kıyafet albümleri ile 1873 Viyana Sergisi için özel olarak hazırlanan Elbise-i Osmaniye karşılaştırıldığında kavramsal temelde benzerlikler gözlenmektedir. Osmanlı resim sanatının önemli bir dönemine ışık tutan Kıyafet albümleri hem resim sanatının gelişimini hem de Osmanlı İmparatorluğu sınırlarında yaşayan insanların yapısını yansıtmaları açısından önemli yere sahiptir. İlki 1851 yılanda Londra’da düzenlenen Dünya Sergilerinin temel amacı dünyadaki farklı ülkelerin üretim olanaklarının, kültürel yapılarının ve sosyal yaşamlarının tanıtımı ve bilgi alışverişine olanak sağlamaktır. 1873 Viyana Sergisi için hazırlanan Elbise-i Osmaniye bu temelden yola çıkılarak hazırlanmış ve Osmanlı ahalisini bölgelere, etnik kökenlerine, cinsiyete, mesleklere göre ayrıntılı sınıflandırma yaparak fotoğraf ile belgelemiştir.

Anahtar Kelimeler

kıyafet albümleri, elbise-i osmaniye, 1873 Viyana sergisi

Elbise-i Osmaniye – 1873 Vienna World’s Fair - Dress Albums

Öz

‘Dress albums’, which have an important place among the works of Ottoman Painting Arts produced by Palace and Bazaar Painters, and ‘Elbise-i Osmaniye’, which was specially prepared for the participation of the 1873 Vienna World’s Fair, are conceptually similar, but differ from each other in terms of the purpose of production and the techniques used. The aim of this study is to examine and compare 1873 Vienna World’s Fair, Elbise-i Osmaniye and the tradition of Dress Albums. The surviving examples of Dress Albums and the evaluations on the Elbise-i Osmaniye were researched. When the Dress albums that developed within the framework of Ottoman art starting from the 16th century are compared with the Elbise-i Osmaniye, which was specially prepared for the 1873 Vienna Fair, conceptual similarities are observed. Dress albums, which guides an important period of the Ottoman pictorial / painting art, have an important place in terms of reflecting both the development of the art of painting and the structure of the people living in the borders of the Ottoman Empire. The main purpose of the World Fairs, the first of which was held in London in 1851, is to promote the production possibilities, cultural structures and social lives of different countries in the world and to provide an opportunity for information exchange. Elbise-i Osmaniye, which was prepared for the 1873 Vienna Fair, was prepared on this basis and documented the Ottoman people with photographs by making detailed classifications according to regions, ethnic origins, gender and occupations. 

Anahtar Kelimeler

Dress albums, Elbise-i Osmaniye, 1873 Vienna Fair.

Kaynakça

• Akçura, G. (2009). Türkiye sergicilik ve fuarcılık tarihi. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Bağcı, S., Çağman, F., Renda, G. ve Tanındı, Z. (2006). Osmanlı resim sanatı. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Çelik, Z. (2004). Şark’ın sergilenişi: 19. yüzyıl Dünya fuarlarında İslam mimarisi. Tarih Vakfı.
• Değirmenci, T. (2018). Metin And ve Çarşı ressamlarının serencamı. M. And, Osmanlı tasvir sanatları 2: Çarşı ressamları içinde (s. 11-43). Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
• Eldem, E. (2014a). Elbise-i Osmaniye’yi tekrar ele almak. Toplumsal Tarih Dergisi, 248, 26-35.
• Eldem, E. (2014b). Elbise-i Osmaniye’yi tekrar ele almak-2. Toplumsal Tarih Dergisi, 250, 46-51.
• Eldem, E. (2014c). Elbise-i Osmaniye’yi tekrar ele almak-3. Toplumsal Tarih Dergisi, 252, 72-77.
• Eldem, E. (2014d). Elbise-i Osmaniye’yi tekrar ele almak-4. Toplumsal Tarih Dergisi, 252, 42-53.
• Ersoy, A. A. (1999). Tanzimat merceğinden Osmanlı ahalisinin resmi: Elbise-i Osmaniyye. Osman Hamdi Bey ve Launay, M., 1873 yılında Türkiye’de halk giysileri – Elbise-i Osmaniyye içinde (s. 3-4). Sabancı Üniversitesi Yayınları.
• Göğüş, C. (2016). Viyana gazetelerinde 1873 Dünya sergisine Osmanlı İmparatorluğu’nun Katılımı. G. Çelik (Ed.), Geç Osmanlı döneminde sanat mimarlık ve kültür karşılaşmaları içinde (s. 245-262). İş Bankası Kültür Yayınları.
• Himam, F. D. (2013). 16. yüzyıl giysi tarihi yazımı üzerine: Giysilerde doğu-batı etkileşimi, egzotizm ve güç. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29, 91-116.
• Kahraman, M. E. ve Gülaçtı, İ. E. (2016). Elbise-İ Osmaniye: 1873 Viyana uluslararası sergisinde bir yaratıcı endüstri örneği. Beykoz Akademi Dergisi, 4(2), 20-42.
• Küçükhasköylü, N. (2010). Osmanlı kıyafet albümleri (1770-1810) (Tez No. 265302) [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• L’Esposizione Universale di Vieanna Del 1873 Illustrata. (2021, 11 Haziran). https://archive.org/details/lesposizioneuniv02unse/page/n4/mode/1up
• Mimarizm: Mimarlık ve Tasarım Yayın Platformu (2018, Mart). Yerelliğin pazarlanması: Osmanlılar 1873 Viyana Dünya Sergisi’nde. https://www.mimarizm.com/etkinlikler/toplantilar/yerelligin-pazarlanmasi-osmanlilar-1873-viyana-dunya-sergisi-nde_129085.
• Osman Hamdi Bey ve Launay, M. (1999). 1873 yılında Türkiye’de halk giysileri – Elbise-i Osmaniyye. Sabancı Üniversitesi Yayınları.
• Özsuca, F.F. (2019). Yerli mallar sergileri – Erken Türkiye Cumhuriyeti uygulamaları (Tez No. 553632) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.