SOUND SYSTEM OF ASHYG MUSIC IN THE CONTEXT OF U. HAJYBAYLI’S MODE THEORY

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 21, 01.06.2018

Köçerli İrade Kocharli İrada Tofig Kızı

Öz

Ashyg music has a distinct sound system. Upon research, this problem was investigated from a different angle, and the author concluded that the structure of ashyg melodies is connected with diatonic scale of frets and traditional structure (kyok) of saz. This has further been compared with U. Hajibayli’s scientific concepts, and, therefore, new conclusions have been made, including the sound system of ashyg music according to the context of U. Hajybayli’s mode theory. The identification of mode system of ashyg music greatly aids the studies of the music of composers of ancient times, as well as the scientific analysis of professional composers on this matter. Moreover, the professional composers can implement such ashyg principles, as rich and modern accord system, understanding of national tonic, availability of polymode elements, melodic and rhythmic traits, mode theory features, and, thus, greatly benefit from them. Main fret structure (“bash parda kyoku”) corresponds to the mode of “Segah”, fret structure “shah” (“Shah parda kyoku”) – “Shur”, middle fret structure (“orta parda kyoku”) – “Rast”. The author for the first time presents harmonic and melodic scales of three ashyg frets (kök)

Anahtar Kelimeler

The mode system, ashyg, diatonic scale, mode theory, saz

AŞIK MUSİKİSİNİN SES-MAKAM SİSTEMİ ÜZERİNE

Öz

Aşık musikisi özel ses-makam sistemi ile ayrılmaktadır. Makalemizde ilk defa olarakyeni bakış açısından gözdən geçirilmektedir, sazın akorlama sistemi esasında yaranan harmonik ve melodik makamların kuruluş prensipleri tahlil objektine çevrilir. Ü.Hacıbeyli”nin ilmi konsepsiyası (görüşler sistemi) ile mükayeseler yapılır ve bununla bağlı, ilk defa olarak yeni fikirler ileri sürülür ve paraleller yüze çıkarılır. Aşık musikisinin melodik makamlarının ses sıraları belli ediliyor ve taktim edilir. Ses sıralarında tonik ve esas ton münasibetlerine açıklık getirilir. Kaydolunur ki, aşık musikisinin ses-makam sisteminin öğrenilmesi ve muayenleştirilmesi çağdaş musiki yaratıcılığına ait olan halk musiki örnekleri, ayni zamanda, profesyonel bestekar eserlerinin elmi analixini düzgün istikametlendirmeğe yardım edecektir ve yeni sonuçlarn elde edilmesini hızlandıracaktır. Ayni zamanda, profesyonel bestecilerin yeni yaranacak eserlerinde aşık musikisi prensiplerinden – zengin, çağdaş seslenmeye sahip akort sistemi, milli tonik tefekkür anlamı, poli=makam ünsürlerin mevçutluğu, melodik ve ritmik özellikler, makam sistemi hususiyetlerinden faydalanmak imkanı yaratacaktır

Anahtar Kelimeler

Ü. Hacıbeyli, aşık, səs-makam sistemi, poli-makamlar

Kaynakça

• V.Əbdülqasımov. Azərbaycan tarı, Bakı, s.1989, 36-37
• Ü.Hacıbəyli. Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları. Bakı,1945
• T.Məmmədov. Azərbaycan aşıqlarının ənənəvi havaları. Bakı, 1988
• R.Zöhrabov. Azərbaycan təsnifləri. Moskva, 1983 (rus dilində)
• T.Məmmədov. Azərbaycan klassik aşıq havaları. Bakı, 2009
• Musiqi Ensiklopedik lüğəti. Moskva, 1990