İHVAN-ı SAFA’NIN MÜZİK RİSALESİNDE MAKAM TERİMİ VAR MIDIR? ELEŞTİREL MÜZİKOLOJİ

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 2, 69 - 94, 31.12.2019

Recep Uslu

Öz

Tarihe katkıda bulunmuş eserlerin tercümeleri bilim tarihine ve bilimsel gelişmeye katkı sağlarlar. İhvan-ı Safa’nın müzik risalesi Owen Wright tarafından İngilizceye çevrilmiştir. Türkiye’de iki Türkçe tercümesi yayınlanmıştır. Her iki Türkçe tercümede sık sık kullanılan makam terimi gibi diğer bazı müzik terimleri vardır. Makam teriminin önemi, müzik teorisinin gelişimine işaret eden özel bir terim olmasındadır. Müzik teorimiz kadar müzik tarihimiz için makam teriminin ortaya çıkış tarihi önemlidir. İhvan-ı Safa müzik risalesinin Türkçe tercümelerinde dikkat çeken terimlerden biri makam kelimesidir. Bu makale makam kelimesi özelinde, İhvan-ı Safa tercümeleri hakkında bir müzikolojik eleştiri makalesidir. Bu eleştirel müzikoloji makalesi, makam kelimesinin Arapça İhvan-ı Safa müzik risalesinde bulunmadığı üzerinden iki Türkçe’ye yapılan çeviride görülen yanlış terim ve cümle çevirilerini de sorgulamayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

İhvan-ı Safa, Makam, Müzik terimleri, Müzik tarihi, Eleştirel müzikoloji

Kaynakça

• Akdoğu, O. (1990). Türk müziği bibliyografyası. İzmir: Ege Üniversitesi yay.
• Arslan, Fazlı. (2015). İslam medeniyetinde müzik. İstanbul: Beyan yay.
• Çetinkaya, Y. (1991). İhvan-ı Safa’da musiki düşüncesi (Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi SBE, İstanbul.
• Çetinkaya, Y. (1995). İhvan-ı Safa’da müzik düşüncesi. İstanbul: İnsan yay.; a.y., Doğudan Batıya Düşüncenin Serüveni, İstanbul İnsan yay., 2015, c. 6, s. 355-392
• Elsner, Jürgen. (1973). Der begriff des maqam in Agypten in neurer Zeith, Leipzig: Deutscher Verlag.
• Ergan, M. S. (1992). Türkiye müzik bibliyografyası, Konya: Kuzucular Ofset.
• Farmer, H.G. (1929). A History of arabian music, London: Luzac and Company.
• Faruqi, L.I. -İsmail Raci. (1981). An Annotated Glossary of Arabic Musical Terms. Westport: Greenwood Press.
• Google translated program used for English translation (online).
• Harizmi. (2009). Harizmi’nin ansiklopedisinde müzik bilimi (R. Uslu, çev.), İstanbul: Çengi yayın.
• İhvan-ı Safa. (2012). İhvan-ı Safa risaleleri (ed. A. Kahraman), c. 1-5, İstanbul: Ayrıntı yay.
• İhvan-ı Safa. (1957). Resailü İhvanu Safa, c. 1-4, Beyrut: Daru Sadır, müzik kısmı, c. 1, s. 183-241
• İhvan-ı Safa. (1992). Mücmelül-hikme: Bahş-ı musiki tercüme-i resail-i İhvan-ı Safa (Se risale-i farisi der musiki içinde, trc. Anonim, ed. Taki Biniş), Tahran: Merkez-i Neşr-i Danişgah.
• İhvan-ı Safa. (1992). Epistles of the Brethren of Purity On Music (ed. ve trans. O. Wright). Oxford University Press. Eserin sonunda yedi yazmasından (s. 2, 6) Arapça edisyon kritik metin 192 sayfa olarak yer almaktadır. İngilizce çevirisi sayfa 73-175 arasındadır.
• Kaya, S. (çev.). (1995). İhvan-ı Safa’nın müzik risalesi tercümesi (Çetinkaya, İhvan-ı Safa’da müzik düşüncesi içinde), İstanbul: İnsan yay.
• Kılıç, M., İhvan-ı Safa’da sanatın ahlaki boyutları: müzik üzerine bir inceleme. Bilimname. sy. 36, 2018, s. 63-90
• Shehadi, F. (1995). Philosophies of music in medieval Islam, Leiden: E.J.Brill.
• Shiloah, A. (1979). The Theory of music in Arabic writings c. 900-1900, München:G.Henle Verlag.
• Tekin, E. (2007). Safedi’nin müzik teorisinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tetik-Işık, S.-Uslu, R. (2013), Music Biblioghraphy: Foreign Books and Articles, İstanbul Pan yay.
• Turabi, A.H. (çev.). (2012). İhvan-ı Safa müzik bölümü tercümesi. İhvan-ı Safa risaleleri (ed. A. Kahraman, c. 1, s.131-160). İstanbul: Ayrıntı yay.
• Turabi, A.H. (çev.). (2003). “Kindi’de müzik terimleri”, MÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 25/2, s. 75-77
• Uslu, R. (2009a). Müzik bibliyografyası -1: Music bibliography-1: books , İstanbul: Çengi yay.
• Uslu, R. (2009b). Müzik bibliyografyası -2: Music bibliography-2: articles, İstanbul: Çengi yay.
• Uslu, R. (2015). Türk müziği tarihinde yeni bir dönemlendirme önerisi. Medeniyet sanat dergisi. (2). 91-109 http://dergipark.gov.tr/download/article-file/150672 (erişim tarihi 15.05.2018)
• Uysal, E. (2000). Ihvan-ı Safa. TDV İslam Ansiklopedisi (c. XXII, ss. 1-6). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı yay.
• Wright, O. (trans.). (2010). Epistles of the Brethren of Purity On Music. Oxford University Press. Eserin sonunda yedi yazmasından (s. 2, 6) Arapça edisyon kritik metin 192 sayfa olarak yer almaktadır. İngilizce çevirisi sayfa 73-175 arasındadır.
• Yusuf Şevki. (1996). Risaletül-Kindi fi hubri sınaatit-te’lif, Kahire: Darülkütüb yay.