Konstantinos Psahos’un 1908’de Bizans Notasyonunda Çeçen Kızı Notalaması

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 9 - 41, 30.06.2020

Öz

Çeçen Kızı, kentsel Osmanlı müziğinin repertuarındaki en popüler oyun havalarından biridir. Tanburi Cemil Bey'in eserinin kaydı, Çeçen Kızı’nın geniş bir dinleyici kitlesi tarafından kabul görmesine olanak sağladı. İlginç bir şekilde Midilli adasında ve Preveze'de (Batı Yunanistan anakarasında) çeşitli Çeçen Kızı versiyonları bulunmaktadır . Bu çalışma, Cemil Bey'in kaydından önce, daha 1908 yılında, Atina'da yayınlanan Asias Lyra koleksiyonunda yer alan, Konstantinos Psahos'un Bizans notasyon sisteminde yazdığı, Çeçen Kızı'nın daha önce bilinmeyen bir notalaması üzerine odaklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türk Sanat Müziği, Tanburi Cemil Bey, Çeçen Kızı, Müzikoloji

Kaynakça

• Anastasellis, S. (1981). “Kai dihgontas ta” in: Agiasos, 5, Athens
• Andrikos, N. (2018). “Heirographes sylloges-Arheia mousikon tis Lesvou, (periehomeno-zitoumeno epistimonikis diaheirisis)”, Epistimoniki Himerida: Mousika tekmiria tou Plomariou, 12/8/2018, Leshi Plomariou “Veniamin o Lesvios”
• Ayangil, R. (2016). 100. ölüm yıldönümünde "Üstâd-ı Cihân" Tanbûrî Cemil Bey'e armağan, ed. Ruhi Ayangil, Istanbul: İstanbul Βüyükşehir Belediyesi
• Balageorgos, D. (2013). “I didaktiki drastiriotita tou Konstantinou Psahou stin sholi byzantinis mousikis tou Odeiou Athinon”, in: Konstantinos Psahos, o mousikos, o logios -praktika himeridas-, p. 79-100 , Athens: Academy of Athens
• Bara, K. E, Zadurian, O. (1919). Tanburi Cemil Bey, Istanbul
• Chaldaiaki, E. (2018). O K. A. Psahos kai i symvoli tou stin karagrafi kai meleti hellinikon dhmotikon tragoudion, Odeion Athinon, Athens: Edition ORPHEUS
• Chaldaiakis, A. (2013). “O K. A. Psahos os melopoios”, in: Konstantinos Psahos, o mousikos, o logios -praktika himeridas-, p. 185-216 , Athens: Academy of Athens
• Dionysopoulos, N. (1997). Lesvos Aiolis: Tragoudia kai Horoi tis Lesvou, Irakleio: University of Crete Press
• Güray, C.-Levenoğlu Öner, Ο. (2017).“Cemil: Bin Yıllık Sesin Hafızası”, in: Tanburi Cemil Bey -Sempozyum Bildirileri-, ed. Hasan Baran Fırat-Zeynep Yıldız Abbasoğlu, p. 101-115, Istanbul: Küre Yayınları
• Hatzivasileiou, G. (1985). “Ena polithrio tou 1879” in: Agiasos, 30, Athens
• Himerologion 2016. (2016). “Mousikon Himerologion Konstantinou Psahou (1896)”, Athens: School of Philosophy, Department of Music Studies-National and Kapodistrian University of Athens
• İnal, İ. M. K. (1958). Hoş Sâda: Son Asır Türk Mûsıkîsinaşları, İstanbul: Maarif Basımevi
• İskender, Ş. Kazmanı Zade (t.y). Külliyat-Merhum Tamburi Cemil bey, 2nd edition, İstanbul: Galata, Feniks Maatbaası
• Kallimopoulou, E. (2017). “Measuring Intervals between European and ‘Eastern’ Musics in the 1920s: The Curious Case of the Panharmonion or ‘Greek Organ’”, in: Theory and Practice in the Music of the Islamic World: Essays in Honour of Owen Wright, edited by Rachel Harris and Martin Stokes, p. 144-168, London and New York: Routledge
• Karahasanoğlu, S.-Çolakoğlu Sarı, G. (2016). “Geleneğin dönüşümde yerel icranın etkisi: Tanburi Cemil Bey”, in: 100. ölüm yıldönümünde "Üstâd-ı Cihân" Tanbûrî Cemil Bey'e armağan, ed. Ruhi Ayangil, p. 55-66, Istanbul: İstanbul Βüyükşehir Belediyesi Karakaya, F. (2017). “Kovanlar ve Tanburi Cemil Bey”, in: Tanburi Cemil Bey-Sempozyum Bildirileri-, ed. Hasan Baran Fırat-Zeynep Yıldız Abbasoğlu, p. 23-27, Istanbul: Küre Yayınları
• Katsiklis, P. (2008). “Asias Lyra”-Perigraphiki kai ermineutiki proseggisi, School of Art Studies, Department of Popular and Traditional Music, Technical Insitute of Epirus, Arta
• Kolaxizellis, S. (1950). Thrylos kai historia ths Agiasou ths nisou Lesvou, vol: 4, Μitilini
• League, P. (2012). “Çeçen Kızı: Tracing a Tune Through the Ottoman Ecumene”, in: Portfolio of the Department of Musicology and Ethnomusicology at Boston University, Boston University Department, of Musicology and Ethnomusicology, Volume 1. Boston
• League, P. (2017). Echoes of the Great Catastrophe: Re-Sounding Anatolian Greekness in Diaspora, Ph. D. Dissertation, Harvard University, School of Arts and Sciences, Department of Music, Cambridge, Massachusetts
• Mes’ ud Cemil. (2012). Tanburî Cemil’ in hayâtı, 3rd ed. Istanbul: Kubbealtı
• Mousiki apo to Voreioanatoliko Aigaio-Mousikos Hartis tou Hellinismou, (2009), ed. Theofanis Soulakellis, Athens: The Hellenic Parliament Foundation
• Nikolakakis, G. (2000). “Prosopografies ‘Laikon’ Mousikon” in: Mousika Stavrodromia sto Aigaio: Lesvos (19-20 aionas), ed. Sotiris Htouris, Ministry of Aegean-University of Aegean, p. 243-310, Athens: Exantas
• Özden, E. (2013). Mûsıkîşinas-ı Şehir Tanbûrî Cemil Bey’in Artistik Plaklarının Husûsî Kataloğu ve Cemil Bey’in Tuttuğu Notlar, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13 (1) 211-227
• Öztüna, Y. (2006). Türk Musikisi Ansiklopedisi, Ankara: Orient Yayınları
• Öztürk, O. M. (2017). “Tanburi Cemil Bey’in ‘Medeniyet Ufku’nu Halk Musikisiyle Olan Bağı Üzerinden Anlamaya Çalışmak”, in: Tanburi Cemil Bey -Sempozyum Bildirileri-, ed. Hasan Baran Fırat-Zeynep Yıldız Abbasoğlu, p. 63-99, Istanbul: Küre Yayınları
• Papageorgiou, D. (2000). “I mousikes praktikes”in: Mousika Stavrodromia sto Aigaio: Lesvos (19-20 aionas), ed. Sotiris Htouris, Ministry of Aegean-University of Aegean, p. 103-172, Athens: Exantas Pappas, M. (2017). “Tanburi Cemil Bey ve Rum Müzisyenlerin Karşılıklı Etkileşimleri”, in: Tanburi Cemil Bey -Sempozyum Bildirileri-, ed. Hasan Baran Fırat-Zeynep Yıldız Abbasoğlu, p. 117-129, Istanbul: Küre Yayınları
• Plemmenos, I. (2013). “I thelxithumos mousa tis Anatolis. I Asias Lyra tou Konstantinou Psahou kai to koinoniko-ideologiko tis plaisio”, in: Konstantinos Psahos, o mousikos, o logios -praktika himeridas-, p. 101-134, Athens: Academy of Athens
• Polymerou-Kamilaki, A. (2013). “Stoixeia gia tis katagrafes dimotikon tragoudion apo ton Konstantino Psaho sto Arheio tou Kentrou Herevnis tis Hellinikis Laographias”, in: Konstantinos Psahos, o mousikos, o logios -praktika himeridas-, p. 11-28, Athens: Academy of Athens
• Poulos, P. (2006). Inheriting innovation: a study of taksim within a 20th Century lineage of Turkish tanbur players. Department for Music Studies School of Oriental and African Studies. Ph. D. Dissertation University of London
• Pratsos, P. (1963). Mousiko Tetradio, -handwritten collection including Charilaos Rodanos’ transcriptions-, Agiasos: Archive of Anagnostirio of Agiasos
• Psahos, K. (1908). Asias Lyra, itoi Syllogi diaforon melon tis Asiatikis mousikis, Athens: ek tou Typografeiou Spyridonos Kousoulinou
• Seltuğ, D. (2017). “Cemil Bey Tanıklığında Türk Müziğindeki Sosyokültürel Dönüşümler ve Taş Plak”, in: Tanburi Cemil Bey -Sempozyum Bildirileri-, ed. Hasan Baran Fırat-Zeynep Yıldız Abbasoğlu, p. 177-191, Istanbul: Küre Yayınları
• Sousamlis, P. (1904). Tetradion-Mathimata Evropaikis Mousikis, -handwritten collection-, Agiasos: Archive of Anagnostio of Agiasos
• Strötbaum, H. (2016). “Tanburi Cemil Bey’in dünyasına hoş geldiniz”, in: Tanburi Cemil Bey Külliyatı, ed. Cemal Ünlü-Şenol Filiz, p. 66-94, Istanbul: KALAN
• Tanburi Cemil Bey'in Hazinesi. (2017), ed. Mehmet Bitmez, Istanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Kültür A.Ş
• Ünlü, C. (2016). “Külliyatta yer alan plaklar”, in: Tanburi Cemil Bey Külliyatı, ed. Cemal Ünlü-Şenol Filiz, p. 20-41, Istanbul: KALAN
• Ünlü, C. (2016). “Yüzüncü yıl 1914-2014/Tanburi Cemil Bey Orfeon Record Kayıtları”, in: Tanburi Cemil Bey Külliyatı, ed. Cemal Ünlü-Şenol Filiz, p. 6-19, Istanbul: KALAN
• Yüz yıllık metinlerle Tanburi Cemil Bey (2017). ed. Hüseyin Kıyak, İstanbul: Kubbealtı