SINGER AND INSTRUMENT PLAYER NASIB HANIM

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 153 - 164, 30.06.2021

Mahmut Demirdil

https://doi.org/10.51576/yegah.908104

Öz

This study is an investigative research on Nasib Hanım, the first singer, who is one of the pioneer women in the gramophone record in our country. Nasib Hanım is known as the first female singer who performed a recording on a gramophone record in Turkey among our musicians. She made a distinguished name for herself in the music industry of the period and appeared as an instrument player and singer with her rich voice in another mansion almost every night. Although she got famous in the industry by herself, her name and importance in the world of music have survived until today thanks to the name of his brother Nasibin Mehmet Bey, compared to her counterparts. As a result of our research, it was observed that a detailed and independent study has not been performed on the singer (hanende) and instrument player (sazende) Nasib Hanım. In this study, a literature review was performed on Nasib Hanım and points such as her importance, her contribution to music, her voice, and her instrument were investigated. The documentary research method was used in obtaining the findings. In line with this purpose, the data obtained were evaluated, and the findings were investigated and tried to be gathered. It is believed that this study can make an important contribution to the literature on Nasib Hanım, about whom there is not much information, as well as being an incentive for new studies to be performed on other valuable female musicians.

Anahtar Kelimeler

Gypsy, Record, Singer, Instrument player, Nasib Hanım

HÂNENDE VE SÂZENDE NASİB HANIM

Öz

Bu çalışma, ülkemizde taş plak kaydında öncü kadınlardan olan ilk hânende Nasib Hanım hakkında bir incelemedir. Nasib Hanım, müzisyenlerimiz arasında Türkiye’de taş plağa kaydı alınan ilk kadın hânende olarak bilinmektedir. Kendisi, dönemin piyasa müziğinde adından sıkça bahsettirmiş, hemen hemen her gece bir başka konakta tok sesiyle hânendelik ve sâzendelik icra etmiştir. Piyasada ismini duyursa da emsallerine nazaran musiki dünyasındaki ismini ve önemini; kardeşi olan Nasibin Mehmet Bey’in adıyla günümüze kadar taşımıştır. Araştırmalarımız neticesinde hânende ve sâzende Nasib Hanım hakkında ayrıntılı, müstakil bir çalışmanın yapılmadığı görülmüştür. Bu araştırmada, Nasib Hanım hakkında literatür taraması yapılarak onun önemi, musikiye dair katkısı, sesi, enstrümanı gibi hususlar incelenmiştir. Bulguların elde edilmesinde döküman/belgesel tarama tekniğinden yararlanılmıştır. Bu amaç doğrultusunda elde edilen veriler değerlendirilmiş ve ortaya çıkan bulgular incelenerek bir araya getirilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmanın; hakkında pek bilgi bulunmayan Nasib Hanım ile ilgili literatüre önemli bir katkı sağlayabileceği gibi, diğer değerli kadın musikişinaslar hususunda da yeni çalışmalara teşvik unsuru olabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çingene, Plak, Hanende, Sazende, Nasib Hanım

Kaynakça

• Açıkgöz, M. A. (2018). Rehber-i Âşık ve Salât-ı Nevâfil Adlı Mecmua, Amasya Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Öğrenci Bilim Şöleni, Bildiri, Amasya. 3-13.
• Akçura, G. (2001). Ivır Zıvır Tarihi I “ Unutma Beni”, Om Yayınevi, İstanbul.
• Altınöz, İ. (2005). Osmanlı Toplumunda Çingeneler, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Doktora Tezi, İstanbul.
• Alus, S. M. Kırk Yıl Evvelkiler: Piyasadaki Hanendeler, Akşam, 2 Nisan 1939, s. 8. https://www.gastearsivi.com/gazete/aksam/1939-04-02/8 (Erişim tarihi: 10 Şubat 2021).
• Alus, S. M. Gördüklerim, duyduklarım: Kuşdili kontu, Akşam, 18 Kasım 1942, s. 5. https://www.gastearsivi.com/gazete/aksam/1942-11-18/5 (Erişim tarihi: 9 Mart 2021).
• Borcaklı, A. (1964). Gramofon Plakları (Modern Kütüphanecinin Çetin Sorunu), Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni Cilt: 13, Sayı: 1-2, 43-46.
• Barutcu, T. (2019). Taş Plak Geleneğinde Türk Müziği Kadın Ses Sanatçılarının Müzikal Kimlik ve Rolleri . Afyon Kocatepe Üniversitesi Akademik Müzik Araştırmaları Dergisi, 5 (10), 83-107.
• Cemil, M. (1962). Tanıdığım Musikişinaslar, İstanbul, Kalem - Haftalık Faydalı Bilgiler Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 2.
• Çolakoğlu Sarı, G. (2013). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Kadın Müzisyenler: Taş Plak Geleneğinde Lale ve Nerkis Hanımlar CD’si, İTÜ Türk Musikisi Devlet Konservatuarı Uluslararası Porte Akademik Müzik ve Dans Araştırmaları Dergisi Gender Özel Sayısı, İstanbul, No. 6, 208-216.
• Delen, H. (2020). “Ülkemizdeki İlk Kayıtlardan Günümüze Geleneksel Türk Müziği Topluluklarında Kullanılan Kayıt Yöntemleri”, International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, (Issn:2630-631X) 6(28): 171-181.
• Duygulu, M. (2018). Çingeneler Müzisyenlik ve Değişen Sosyal Koşulların Müzisyen Kimliğine Etkisi, MSGSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (18): 320-326.
• Güntekin, M. (2010). İstanbul’un 100 Musikişinası, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları.
• Hamarat, Z. (2010). Ahmed Rasim’in Eserlerinde İstanbul Folkloru, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Türk Halk Edebiyatı Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• İnal, İ. M. K. (1958). Hoş Sadâ-Son Asır Türk Musikişinasları, İstanbul: Maarif Basımevi.
• Oter, T. (2007). Geçmişten Günümüze Ud Yapımcıları, Ud Yapımında Kullanılan Yöntemler, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzik Anabilim Dalı Türk Sanat Müziği Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Özdemir, S. (2009). Popülerleşme Sürecinde Türk Müziği ve Bu Süreçte Bir Bestekar: Sadettin Kaynak, İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
• Özden, E. (2013). Mûsıkîşinas-ı Şehir Tanbûrî Cemil Bey’in Artistik Plaklarının Husûsî Kataloğu ve Cemil Bey’in Tuttuğu Notlar, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13 (1), 211-227.
• Öztuna, Y. (1987). Dede Efendi, Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• Ünlü, C. (2016). Git Zaman, Gel Zaman Fonograf-Gramafon-Taş Plak, İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Yesari, M. Eskiden yeniden: İstanbul’un bahçeleri, Haber (Akşam Postası), 28 Eylül 1943, s. 4. https://core.ac.uk/download/pdf/38305824.pdf (Erişim tarihi: 26 Ocak 2021).
• Yılgür, E. (2006). İstanbul Çingeneleri: Karşılıksız Bir Aşk Hikayesi. İstanbul Dergisi, Sayı: 57.
• İnternet: Ünlü, C. (b.t). Türk ses kayıt tarihi. Turkish Music Portal. http://www.turkishmusicportal.org/tr/turk-muzigi-tarihi/turk-ses-kayit-tarihi (Erişim tarihi: 06 Ocak 2021).
• İnternet: Sarı. A. (1985). Ud Yapımcısı Temel Şehit Görüşmesi. Musiki Dergisi. http://www.arsiv2007.musikidergisi.net/?p=15 (Erişim tarihi: 9 Ocak 2021).
• İnternet: Özalp, N. (b.t.). Suphi Ziya Özbekkan. Esendere Kültür Sanat Derneği. http://www.eksd.org.tr/suphi-ziya-ozbekkan/ (Erişim tarihi: 9 Şubat 2021).