GAGAUZ ÇALGILARINDAN KAUŞ

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 26 - 36, 30.06.2021

Atakan Deligöz

https://doi.org/10.51576/yegah.946398

Öz

Bu makalede; Balkanlarda yaşayan Gagauzların kullandığı müzik aletlerinden biri olan kauş çalgısı ele alınmıştır. Üç telli olan ve icrası bir yay vasıtasıyla yapılan bu çalgı, fiziki yapı bakımından küçük ebatlı olmakla birlikte armudi şekillidir.
Kauş çalgısının genel durumunu tespit etmek için, 2012 yılında Moldova’nın Gagauz Özerk Yeri’nde saha çalışması yapılmış ve bu kapsamda farklı alanlardaki uzmanlar ve müzisyenler ile görüşülmüştür. Öte yandan müzelerde ve şahıslarda bulunan kauş çalgıları detaylı olarak incelenmiştir. Tespit edilen çalgıların üretiminde kullanılan malzemeleri, ebatları, formları ve icra biçimleri hakkında bilgiler edinilmiştir. Ayrıca elde edilen bilgiler doğrultusunda bu çalgının iki boyutlu genel teknik çizimi yapılmıştır. Böylece çalışmada kauşun ifade edilen bölümlerinin daha rahat anlaşılması sağlanmıştır.
Çalışmada, kauş çalgısının geçmişte yaygın olarak icra edildiği, 20. yüzyılda kullanımının giderek azaldığı ve günümüzde ise kaybolmaya yüz tuttuğu anlaşılmıştır. Öte yandan bu çalgının çoğunlukla müzelerde yer aldığı görülmüştür. Böylece tarihsel ve kültürel açıdan ele alınarak incelenen kauş, yapısal özellikleri ve icra tarzı açısından belgelenmeye çalışılmıştır. Ayrıca çalgının yeniden kullanılır hale getirilmesi ve yaygınlaştırılması hususanda somut öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Gagauz, Kauş, Gagauz Çalgıları

KAUSH FROM GAGAUZ MUSICAL INSTRUMENTS

Öz

In this article; Kaush, one of the musical instruments used by the Gagauz people living in the Balkans, is discussed. This three-stringed instrument, played by a bow, is small in size and pear-shaped in terms of physical structure.
In order to determine the general condition of the kaush instrument, fieldwork was carried out in the Gagauz Autonomous Region of Moldova in 2012 and experts and musicians from different fields were interviewed. On the other hand, the kaush instruments found in museums and private individuals were examined in detail. Information was obtained about the materials used, sizes, forms and performances of the detected musical instruments. In addition, in line with the information obtained, a two-dimensional general technical drawing of this instrument was made. Thus, in the study, it was ensured that the expressed parts of the rubber were more easily understood.
In the study, it has been understood that the kaush instrument was widely performed in the past, its use gradually decreased in the 20th century and it is on the verge of disappearing today. On the other hand, it has been seen that this instrument is mostly found in museums. Thus, the kaush instrument, which has been examined from a historical and cultural point of view, has been tried to be documented in terms of its structural features and playing style. In addition, concrete suggestions have been put forward in terms of making the instrument usable again and making it widespread.

Anahtar Kelimeler

Kaush, Gagauz musical instruments, Gagauz

Kaynakça

• Bulgar, S. (2004). Veysel Arseven (Vasili Öküzcü) 1919-1977 Biyografisi, Makaleleri ve Müzik Eserleri, Türksoy Yay:22, Ankara.
• Çakır, M. (2007). Gagauzlar: İstoriya, Adetler, Dil hem Din, Kişinev 2007.
• Gazimihal, M. R. (1958). Asya ve Anadolu Kaynaklarında Iklığı, Ses ve Tel Yay. Ankara.
• Gürdal, İ. (2009). “Kopuz ve Türk Dünyası Halk Çalgıları”, Musiki Dergisi, Şubat 2009, Erişim Adresi: www.musikidergisi.net Erişim Tarihi: 12.05.2016.
• Karanfil, G. (2010). “Gagauzların Çalgı Adlarına Dair Bir Araştırma”, TURAN-SAM, C: 2, S: 8, Sonbahar.
• Moşkov, V. (2004). Gagauzı Benderskogo uyezda, Kişinev.
• Stamatoglu, G. (2002). Gagauzların Altın Kitabı, Komrat.
• Gagauz Maddesi, Erişim Adresi:http://tr.wikipedia.org/wiki/Gagauzlar Erişim Tarihi: 05.25.2021.