BÜYÜKŞEHİR İLÇE BELEDİYELERİNİN İDARİ VE MALİ ÖZERKLİĞİ

Yıl 2013, Sayı: 3, 127 - 152, 28.01.2016

Dr.orhan Alıcı

Öz

Hızlı nüfus artışı ve kentleşme gibi nedenlere bağlı olarak bazı
kentsel alanların olabildiğince büyümesi, bu büyük kentler için ayrı bir
metropol belediye örgütlenmesinin kurulmasını gerektirmiştir. Ayrıca
geçtiğimiz çeyrek yüzyılda yaşanan dönüşüme bağlı olarak yerel yönetim
birimlerinin görev, yetki ve sorumlulukları da artırılmıştır. Böylece
kentleşme ve uluslararası dinamiklerin şekillendirdiği küresel siyaset
gereği büyük kentlerde giderek önemi ve işlerliği artan büyükşehir
belediyeleri ve büyükşehir belediyelerinin sınırları içerisinde yer alan
çeşitli ölçeklere sahip yeni ilçe belediyeleri kurulmuştur. Mekansal
alan ortaklığına bağlı olarak büyükşehir belediyelerinin ilçe belediyeleri
üzerinde bir takım yetkilerle donatılması da gerekmiştir. Dolayısıyla
bu uygulama gerek idari gerekse de mali anlamda ilçe belediyelerinin
özerkliğini olumsuz yönde etkilediği ileri sürülmüştür. Bir diğer
önemli husus ise diğer ilçe belediyelerine nazaran büyükşehir ilçe
belediyelerinin görev, yetki ve sorumluluklar açısından oldukça sınırlandırılmış
olduğudur. Bu makalede de büyükşehir ilçe belediyelerinin
idari ve mali özerkliği hakkında bir değerlendirme yapılması ve diğer
belediyelere nazaran idari ve mali özerklik bakımından ne durumda
olduğunun kıyaslanması, sınırları il mülki sınırı olacak olan büyükşehir
belediye sistemi ile meydana gelebilecek yarar ve sakıncaların büyük-
şehir ilçe belediyeleri açısından değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Büyükşehir Belediyesi, Büyükşehir İlçe Belediyesi, İdari ve Mali Özerklik, Avrupa Yerel Yönetim Özerklik Şartı

Kaynakça

• Alada, Adalet Bayramoğlu (2008), “Türkiye’de Yerel Yönetimleri "Özerklik Mese- lesi" Üzerinden Yeniden Düşünmek”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, TODAİE, Cilt 17, Sayı 4, ss. 5-44.
• Alada, Adalet Bayramoğlu (2008a), “Yerel Yönetim Anlayışındaki Değişimler ve Türkiye’deki Yansımaları, Devlet ve Sermayenin Yeni Biçimleri, Ed: Ramazan Günlü, Anka- ra, Dipnot Yayınları, ss. 269-302.
• Alıcı, Orhan Veli (2010), “Küreselleşmenin Ulus-Devletlerin Düzenleme Gücü Üzerindeki Etkileri”, Ç.Ü. SBE Dergisi, Cilt 19, Sayı 3, ss. 319-330.
• Alıcı, Orhan Veli (2012a), Büyükşehir Belediyesi ile İlçe Belediyeleri Arasındaki İlişkiler: İstanbul Örneği, Beta Yayınları, İstanbul.
• Alıcı, Orhan Veli (2012), “Büyükşehir Belediyesinin İlçe Belediyeleri Üzerindeki Denetim Yetkisinin Kavramsal Açıdan Değerlendirilmesi”, Yerel Politikalar Dergisi, Sayı 2, ss. 38-52.
• Arıkboğa, E., Yılmaz, N., Oktay, T. (2007), Yeniden Yapılanma Sonrasında Bele- diye Meclisleri: İstanbul Örneği, İstanbul, Beta Yayıncılık, No 1804.
• Arıkboğa, Erbay (2012), “Büyükşehir Belediye Modeli ve Reform”, Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı 2, ss. 1-32.
• Atasoy, Veysel (1992), Türkiye’de Mahalli İdarelerin Yapısı ve Yeniden Düzen- lenmesi, İstanbul, TDAV Yay., No 87.
• Bedük, Saffet Arıkan (2012), “Yeni Büyükşehir Belediye Yapılanmasının İl özel İdareleri ve İl İdare Sistemine Etkisi”, Panel Konuşması, İdarecinin Sesi Dergisi, Mayıs- Haziran 2012, ss. 6-10.
• Coşkun, Bayram (1996), “Türkiye'de İdari Vesayet Denetimi ve Yerel Yönetimle- rin Özerkliği”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt 5, Sayı 3, ss. 35-47.
• Çağdaş, Tülin (2011), “Türkiye’de Yerel Yönetimlerde İdari Özerklik”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt XXX, Sayı 1, ss. 391-416.
• Çelik, Vasfiye, Çelik, Fikret, Usta, Sefa (2008), “Yerel Demokrasi ve Yerel Özerklik İlişkisi”, Niğde Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, ss. 87-104.
• Çukurçayır, M. Akif (2012), “Yeni Büyükşehir Belediye Yapılanmasının İl özel İda- releri ve İl İdare Sistemine Etkisi”, Panel Konuşması, İdarecinin Sesi Dergisi, Mayıs-Haziran 2012, ss. 20-23.
• Egeli, Haluk, Diril, Funda (2012), “Türkiye’de Yerel Yönetimlerde Mali Özerklik ve Vergilendirme Yetkisi”, Sayıştay Dergisi, Sayı: 84, ss. 25-44.
• Ereçin, Arif (2005), “Büyükşehirlerde Belediyeler Arası İlişkilerin Yeniden Yapısı”, Mülkiye Dergisi, Cilt: XXIX Sayı: 246, ss. 121-131.
• Güler, Birgül A. (2000),“Yerel Yönetimleri Güçlendirmek mi? Ademi Merkeziyet- çilik mi?” Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt 9, Sayı 2, ss. 14-29. Güner, Ayşe (2006), “Yönetimler Arası Gelir Bölüşümü”, “Mali Yerelleşme”, Ed: Ayşe Güner ve Serdar Yılmaz, İstanbul, Güncel Yay., ss. 61-82.
• İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü (2011), 2010 Yılı Mahalli İdareler Genel Faaliyet Raporu, Ankara.
• İnaç, Hüsamettin, Ünal, Feyzullah (2007), “Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı ve Türkiye’de Belediyeler”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 17, ss.1-24.
• Keleş, Ruşen (1992), “Belediyeciliğimizde Son Gelişmeler ve Yerel Özerklik”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, ss. 9-14.
• Keleş, Ruşen (1995), “Yerel Yönetimler Özerklik Şartı Karşısında Avrupa ve Tür- kiye”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt 4, Sayı 6, ss. 3-19.
• Keleş, Ruşen (2000), Yerinden Yönetim ve Siyaset, İstanbul, Cem Yayınevi.
• Kent, Bülent (2008), “Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması Hakkında Kanunun Değerlendirilmesi”,E.Ü.H.F.D., Sayı 1-2, ss. 31-49.
• Meriç, Osman (1987), “Büyükşehir Belediyeleriyle Diğer Belediyeler Arasında Görev, Yetki ve Teşkilat Farkları”, İller ve Belediyeler Dergisi, Sayı 496, ss. 62-68.
• Ökmen, Mustafa (2011), “Yerel Yönetimlerde Yeniden Düzenleme Çabaları ve Büyük- şehir Belediyeleri”, Kamu Yönetimi Üzerine İncelemeler, Ed: Nagehan Talat Arslan, Alfa Aktüel Yay, ss. 151-174.
• Özgür, Hüseyin (2008), “Yerel Siyaset Perspektifinden Bakışla Büyükşehir Bele- diyelerinde Kentsel Alan Yönetim Uygulamaları”, Yerel Siyaset, Ed: Hulusi Şentürk, Okutan Yayıncılık, ss. 125-166.
• Pektaş, Ethem Kadri, Akın, Fehmi (2010), “Avrupa Kentsel Şartları Perspektifinde Bir Kentli Hakkı Olarak “Katılım Hakkı” ve Türkiye”, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt XII, Sayı II, ss. 23-49.
• Ulusoy, Ahmet, Akdemir, Tekin (2009), “Yerel Yönetimler ve Mali Özerklik: Tür- kiye ve OECD Ülkelerinin Karşılaştırmalı Analizi”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 12, Sayı 21, ss. 259-287.
• Yerel Yönetim Araştırma Yardım ve Eğitim Derneği, “Büyükşehir-Bütünşehir Ta- sarısı Hakkında YAYED Görüşü”, 11 Ekim 2012, http://www.yayed.org/uploads/ yuklemeler/BSB-YAYEDGörüsü.pdf
• Zorluoğlu, Murat (2011), “Yerel Yönetim Mevzuatı ve Avrupa Yerel Yönetim Özerklik Şartı”, İdarecinin Sesi Dergisi, Temmuz-Ağustos 2011, ss. 47-49.