KÖLELİK YASAĞININ TARİHSEL GELİŞİMİ

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 60 - 81, 31.01.2022

Muzaffer Karaaslan

Öz

Kölelik insanlık tarihinde önemli yer tutan bir kurum olarak karşımıza çıkmaktadır. Eski medeniyetlerin neredeyse tamamında görülen ve hayatın ilerleyişinde çok önemli işlevleri olan kölelik kabul ediliyor ve hukuk düzenleri içerisinde kendisine yer buluyordu. Her ne kadar doğal hukuk gereği insanların eşit olduğu düşüncesi kabul görse de ekonomik menfaatler köleliğin kaldırılmasına izin vermiyordu. Ancak gelişen insan hakları düşüncesi ile birlikte köleliğin yasaklanması gerektiği inancı yaygınlaşmış ve köleliğin yasaklanması süreci başlamıştır. Bu çalışmada kölelik yasağı süreci incelenecek olup, günümüz hukukunda köleliğe bakış ve kölelik yasağı ile ilgili düzenlemeler üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Köle, Kölelik Yasağı, Doğal Hukuk, İnsan Hakları

THE HISTORICAL DEVELOPMENT OF SLAVERY PROHIBITION

Öz

Slavery is an important institution in human history. Slavery, which was seen in almost all ancient civilizations and had very important functions in the progression of life, was also accepted by the legal orders. However, with the developing notion of human rights, the idea of prohibiting slavery became widespread and the process of prohibiting slavery began. In this study, the process of the prohibition of slavery will be examined and the approach to slavery in current law systems and the regulations regarding the prohibition of slavery will be emphasized.

Anahtar Kelimeler

Slave, Prohibition Of Slavery, Natural Law, Human Rights

Kaynakça

• Akad, Mehmet/Vural Dinçkol, Bihterin/Bulut, Nihat: Genel Kamu Hukuku, 12. Baskı, Der Yayınları, İstanbul, 2016.
• Akyılmaz, Gül: Osmanlı Hukukunda Köleliğin Sona Ermesi ile İlgili Düzenlemeler ve Tanzimat Fermanı’nın İlanından sonra Kölelik Müessesesi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.9, S.1-2, 2004, ss.213-238.
• Arslan, Kahan Onur: Türk Parlamento Hukuku, Adalet Yayınları, 2. Baskı, Ankara, 2018.
• AİHM, Siliadin v. France, B.N.: 73316/01, 26 Temmuz 2005, (https://hudoc.echr.coe.int/tur?i=001-69891) Erişim Tarihi: 24.01.2022.
• Bal, Ali: Kölelik, Zorla Çalıştırma ve Benzer Uygulamalara İlişkin Yasağın Uluslararası Hukuk ve AİHM İçtihatları Çerçevesinde Gelişimi, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, C.2, Yıl: 4, 2019, ss. 55-112.
• Birinci, Görkem: İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin Kısa Tarihi I: Milletler Cemiyeti’nden Birleşmiş Milletler’e, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, C. 7, S. 2, 2017, ss.50-81.
• Bozkurt, Gülnihal: Köle Ticaretinin Sona Erdirilmesi Konusunda Osmanlı Devleti’nin Taraf Olduğu İki Devletlerarası Anlaşma, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Ankara, 1990, ss. 45-77 (1990).
• Bozkurt, Gülnihal: Eski Hukuk Sistemlerinde Kölelik, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 38, S.1, 1981, ss.65-103 (1981).
• Bozkurt, Gülnihal: Osmanlı Devletinde Köle Ticaretinin Önlenmesi İçin Yapılan Çalışmalar, XI. Türk Tarih Kongresi, 05-09 Eylül 1990, (IV. Cilt), Ankara, ss.1499-1531.
• Çağıl, Orhan Münir: İnsan Hakları ve Tabii Hukuk, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 50, S.1-4, 1984, ss.69-115.
• Çalık, Etem: İnsan Hakları Meselesinin Gelişimi ve Siyasî ve Sosyal Faktörlerle İlişkisi, 21. Yüzyılda Eğitim Ve Toplum Eğitim Bilimleri Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 6, S. 16, 2017, ss.41-67.
• Demir, Fevzi: Anayasa Hukuku, 10.Baskı, Albi Yayıncılık, İzmir, 2017.
• Di Marzo Salvatore: Roma Hukuku (çev. Ziya Umur), İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, 1954.
• Doğan, İlyas: İnsan Hakları Hukuku, Astana Yayınları, Ankara, 2015.
• Duymaz, Erkan: Modern Kölelik Avrupa Konseyi Hukukunda Kölelik, Kulluk ve Zorla Çalıştırma Yasakları Üzerine Bir İnceleme, Legal Hukuk Dergisi, C. 11, S. 123, 2013, ss.67-105.
• Esen, Nuri Bülent: Kölelik ve Hürriyet, Nebioğlu Yayınları, İstanbul, s.102. (http://bulentnuriesen.com/kitap/kolelik_ve_hurriyet.pdf) Erişim Tarihi: 05.10.2021.
• Gemalmaz, Mehmet Semih: Devlet Birey ve Özgürlük, 3. Baskı, Legal Kitapçılık, 2015 (2015).
• Gemalmaz, Mehmet Semih: Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunun Genel Teorisine Giriş, 6.Baskı, Legal Yayıncılık, İstanbul 2007 (2007).
• Göçmen, İlke: Bir Temel Hak Olarak İnsan Ticareti Yasağı: Avrupa Özelinde Bir İnceleme, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, S.1, Yıl: 34, İstanbul, 2014, ss. 1-29.
• Gözübüyük, Şeref/Gölcüklü, Feyyaz: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulanması, 11.Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2016.
• Gözübüyük, Şeref: Açıklamalı Türk Anayasaları 1876, 1921, 1924, 1961, 1982 Yapılışları, Özellikleri ve Yapılan Değişiklikler, 8. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2014.
• Güler, Mehmet Atilla: Modern Kölelik ve Modern Köleliğin Görünümleri, İş ve Hayat, C. 1, S. 2, 2015, ss. 23-46.
• Kapani, Münci: Kamu Hürriyetleri, 7. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2013.
• Karadeniz Çelebican, Özcan: Roma Hukuku Tarihi Giriş-Kaynaklar Genel Kavramlar-Kişiler Hukuku-Hakların Korunması (Roma Hukuku), 17.Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2014.
• Karan, Ulaş: Kölelik, Kulluk, Zorla Çalıştırma ve Zorunlu Çalışma Yasağı: Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Bağlamında Karşılaştırmalı Analiz, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 67, 2018, ss. 415-462.
• Özbudun, Ergun: Türk Anayasa Hukuku, 16.Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2016.
• Özdağ, Abdullah: Afrika’da Esir Ticaretinin Yasaklanması: Brüksel Konferansı (1890), Bölgesel Araştırmalar Dergisi, C. 2, S. 1, 2018, ss. 244-306.
• Parlatır, İsmail: Osmanlı Sosyal Hayatından Köleliğin Kaldırılışı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 31, S. 1-2, 1987, ss.417-420.
• Sağlam, Fazıl: İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nde Tüm Hak ve Özgürlüklere Yönelik Kurallar Üzerine Bir Deneme, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, S. 25, 2019, ss.1236-1252.
• Schwarz, Andreas Bertalan: Roma Hukuku Dersleri, (çev. Rado, Türkan), Doğan Kardeş Matbaacılık Sanayi A. Ş. Basımevi, İstanbul, 1963.
• Tahiroğlu Bülent/Erdoğmuş Belgin: Roma Hukuku Dersleri, 10.Baskı, Der Yayınevi, İstanbul, 2014.
• Tahiroğlu, Bülent: Osmanlı İmparatorluğunda Kölelik, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 45, S. 1-4, 2011 s. 649-676.
• Tanör, Bülent: Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, 25.Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2016.
• Taşbaş, Erdal: Osmanlı Devleti’nin Ortadoğu’da Köle Ticaretini Engelleme Çalışmaları, Akademik İncelemeler Dergisi, C. 13, S. 2, 2018, ss. 119-157.
• Tezcan, Durmuş/Erdem, Mustafa Ruhan/Sancakdar, Oğuz/Önok, Rıfat Murat: İnsan Hakları El Kitabı, 9.Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2021.
• Umur, Ziya: Roma Hukuku Ders Notları, Beta Yayınevi, İstanbul, 1990.
• Usta, Ogün: Türk Hukuku ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Bağlamında Kölelik, Kulluk ve Zorla Çalıştırma Yasağı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• Vural, Dinçkol, Bihterin/Işık, Alper: 1924 Anayasası Döneminde Yurtdaşlık Anlayışı, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.21, S.1, 2015, ss.13-43.