REINSTATEMENT LAWSUITS IN THE LIGHT OF RECENT SUPREME COURT DECISIONS

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 289 - 334, 17.07.2024

Mehtap Şahin Altıntaş

Öz

Within our labor legislation, there are certain restrictions regarding the termination of employment contracts by the employer without valid cause. One of the most significant limitations, recognized as a sanction for invalid termination, is the provision that allows the employee to request reinstatement if the employment contract is terminated without valid grounds by the employer. Should the employee win the reinstatement case and apply to the employer within the legal timeframe, the employer is obligated to reinstate the employee. The scope of compensation, wages, and other payments that the employer is obliged to make in response to the employee's legal application based on the reinstatement decision of the judicial authority may vary under different legal consequences. This study thoroughly examines reinstatement lawsuits, which are regulated as one of the sanctions in labor law against employers terminating employment contracts without valid cause in violation of job security provisions. The examination is conducted through various legal outcomes illuminated by decisions of Supreme Court.

Anahtar Kelimeler

Job Security, Invalid Termination, Reemployment, Non-Hiring Compensation, Idle Time Compensation

GÜNCEL YARGITAY KARARLARI IŞIĞINDA İŞE İADE DAVALARI

Öz

İş hukuku mevzuatımızda iş sözleşmelerinin işveren tarafından geçerli bir neden olmaksızın sonlandırılması konusunda birtakım sınırlandırmalar bulunmaktadır. Geçersiz feshin bir yaptırımı olarak kabul edilebilen bu sınırlamaların başında, işveren tarafından iş sözleşmesinin geçerli neden olmaksızın ya da neden gösterilmeksizin feshedilmesi durumunda işçiye işe iade talebinde bulunma imkânının tanınması gelmektedir. İşçinin işe iade davasını kazanması ve yasal süresinde usulüne uygun olarak işverene başvurması hâlinde işverene işçiyi işe başlatma yükümlülüğü getirilmiştir. Yargılama makamının verdiği işe iade kararına dayanarak işverene yasal başvurusunu gerçekleştiren işçinin bu başvurusu karşısında işverenin ödemekle yükümlü olduğu tazminat, ücret ve sair ödemelerin kapsamı farklı olasılıklarda farklı hukukî sonuçlara tabidir. Bu çalışmada işverenin iş güvencesi hükümlerine aykırı olarak iş sözleşmesini geçerli bir nedene dayanmaksızın feshetmesinin iş hukukundaki yaptırımlarından biri olarak düzenlenen işe iade davaları Yargıtay kararları ışığında farklı olasılıklar üzerinden incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

İş Güvencesi, Geçersiz Fesih, İşe İade, İşe Başlatmama Tazminatı, Boşta Geçen Süre Ücreti

Kaynakça

• Akı, Erol: İş Sözleşmesinin Feshi, Feshe İtiraz ve Geçersiz Nedenle Yapılan Feshin Sonuçları (Fesih), İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi 30. Yıl Armağanı, Ankara, 2006.
• Akı, Erol/Altıntaş, H. Olcay/ Bahçıvancılar, İbrahim: Uygulamada İş Güvencesi, İstanbul: Legal Yayıncılık, 2005.
• Aktay, Nizamettin: İşe İade Davası Sonrası İşçinin İşverence İşe Davet Edilmesine Rağmen İşe Başlamamasının Sonuçlarına İlişkin Yargıtay Kararı İncelemesi, Sicil Dergisi, S:3, Eylül 2006, (ss.103-109).
• Aktay, Nizamettin /Arıcı, Kadir/ Senyen Kaplan, Tuncay, Emine: İş Hukuku, 4. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara, 2011.
• Alp, Mustafa: İşletme Gereklerinden Kaynaklanan Fesih”, Ekonomik Kriz Koşullarında Feshe Karşı Koruma: Çalışma Hukuku I. Sempozyum, Kocaeli Üniversitesi ve Kocaeli Barosu, 2009, (ss. 90-118).
• Alpagut, Gülsevil: Karşılaştırmalı Hukukta İşçinin Feshe Karşı Korunması, İktisadi, Sosyal ve Uluslararası Hukuki Boyutu ile İşçinin Feshe Karşı Korunması, İş Hukukuna İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri 2001 Yılı Toplantısı, İstanbul, 2001.
• Alpagut, Gülsevil: İş Güvencesi Hukuku İşe İade Davaları, Karahan Kitabevi, Adana, 2005. (Kısaltma: İş Güvencesi)
• Alpagut, Gülsevil: Yargıtay Kararları Işığında İş Güvencesi ve Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik, Bankacılar Dergisi, S.65, 2008, (ss.89-110). (Kısaltma: Esaslı Değişiklik)
• Alpagut, Gülsevil: İş Sözleşmesinin Feshi ve İş Güvencesi, III. Yılında İş Yasası, Bodrum, 2005, (ss.200-251). (Kısaltma: İş Sözleşmesinin Feshi)
• Astarlı, Muhittin: 7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 4857 Sayılı İş Kanunu’nun İş Güvencesi Hükümlerinde Öngördüğü Değişikliklerin Değerlendirilmesi, Sicil İş Hukuku Dergisi, S:38, 2017, (ss.50-53).
• Baysal, Ulaş: İşçinin Yetersizliğinden Kaynaklanan Geçerli Sebeple İş Sözleşmesinin Feshi, Adalet Yayınevi, Ankara, 2011.
• Bayrak, Ahmet: Sık Sık Kısa Süreli Hastalanma Nedeniyle İş Sözleşmesinin Feshi ve Konunun COVID 19 Salgını Bağlamında Değerlendirilmesi, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:30, S:1, 2022, (ss.259-299).
• Bilgili, Abbas: Fesihten Sonra Başka Yerde Çalışmış Olan İşçinin İşe İade Davasındaki 4 Aylık Ücretinin Bu Çalışmadan Etkilenip Etkilenmeyeceği Sorunu (Karar İncelemesi), Adana Barosu Dergisi, S:1, 2006, (ss.107-115).
• Centel, Tankut: İş Güvencesi, 2. Baskı, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• Centel, Tankut: Ekonomik Nedenle İşten Çıkarma, Tekstil İşveren Dergisi, S: 286, Eylül 2003, (ss.32-38).
• Çelik, Nuri/Caniklioğlu Nurşen/ Canbolat Talat/Özkaraca Ercüment: İş Hukuku Dersleri, Yenilenmiş 36. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2023.
• Çelik, Nuri: İş Güvencesi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2003.
• Çelik, Nuri: İş Hukuku Dersleri, Beta Yayıncılık, İstanbul: 2010.
• Çankaya, Osman G./Günay, Cevdet/Göktaş, İlhan/ Göktaş, Seracettin: Türk İş Hukukunda İşe İade Davaları, Genişletilmiş 2. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2006.
• Çankaya, Osman G./Çil, Şahin: İş Hukukunda Üçlü İlişkiler, Yetkin Yayınları, Ankara, 2006.
• Çil, Şahin: İş Uyuşmazlıklarında Yargıtay Uygulamaları, Yetkin Yayınları, Ankara, 2020.
• Çil, Şahin: İşçinin İşe Başlatılmamasının Fesih Olarak Değerlendirilmesi Sorunu, Sicil İş Hukuku Dergisi, S:29, 2013, (ss.77-97).
• Dulay, Dilek: İş Sözleşmesinin Performansa Dayalı Olarak Feshedilmesi, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, C:7, S:27, 2010, (ss. 963-978).
• Duran, Abdurrahman: Yargı Kararları Doğrultusunda 4857 sayılı İş Kanunu’nun 21.Maddesi “Geçersiz Sebeple Yapılan Feshin Hukuki Sonuçları”, Legal İHSGHD, 2006, S.3.
• Demir, Fevzi: İş Hukuku ve Uygulaması, 4. Baskı, Birleşik Matbaacılık, İzmir, 2005.
• Demir, Fevzi: En Son Yargıtay Kararları Işığında İş Hukuku ve Uygulaması, 11. Baskı, Albi Yayınları, İzmir, 2018.
• Demir, Şamil: İş Hukukunda Geçersiz Feshin Sonuçları, Ankara Barosu Dergisi, S:0, C:3, 2013, (ss.341-367).
• Ekmekçi, Ömer/Yiğit, Esra: Bireysel İş Hukuku, Güncellenmiş 4. Baskı, Onikilevha Yayınları, İstanbul, 2022.
• Ekmekçi, Ömer: Yeni İş Kanunu Karşısında Yargı, Dava Süreci ve Olası Uygulama Sorunları Üzerine, Mercek Dergisi, MESS (Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası) Yayını, S:17, Temmuz 2003, (ss. 132-139) (Kısaltma: Uygulama Sorunları).
• Ekmekçi, Ömer: Yargıtay’ın İşe İade Davalarına İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi, Legal İHSGHD, 2004/1. (Kısaltma: İşe İade)
• Ekmekçi, Ömer: Soru-Cevap-Tartışma, İş Güvencesi Kurumu ve İşe İade Davaları, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku 2005 Yılı Toplantısı, İstanbul. (Kısaltma: Soru Cevap)
• Ekonomi, Münir: Hizmet Akdinin Feshi ve İş Güvencesi, Çimento İşveren Dergisi Özel Eki, S:2, C:17, Mart Ayı Özel Eki, 2003, (ss.1- 40).
• Elbir, Nazlı: Yargıtay Kararları Işığında İşe İade Kararı Sonrası İşçinin Başvurusu ve İşverenin Davetinde “Samimiyet” Olgusu, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:11, S:1, 2020, (ss.139-154).
• Engin, Murat: Tartışma Bölümü, İşe İade ve Uygulama Sorunları, İş Hukuku Sorunları ve Çözüm Önerileri, Cep Kitapları III, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul, 2003.
• Eyrenci, Öner/Taşkent, Savaş/Ulucan, Devrim/ Başkan, Esra: İş Hukuku, 10. Baskı, Yetkin Yayınları, İstanbul, 2020. Güneş, Volkan: İş Hukukunda Ücrete İlişkin Hedef Anlaşmaları, Lykeion Yayıncılık, Ankara, 2021.
• Güzel, Ali: İş Güvencesine İlişkin Yasal Esasların Değerlendirilmesi, İş Güvencesi Esasları ve Uygulama Sorunları, Sendika Yasası Öngörülen Değişiklikler, Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Yasası Öngörülen Değişiklikler, Galatasaray Üniversitesi-İstanbul Barosu İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukukuna İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri, 2004 Yılı Toplantısı, İstanbul, 2004, (ss.15-145).
• Günay, Cevdet İlhan: İş Kanunu Şerhi, 5. Baskı, Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2023.
• Günay, Cevdet İlhan: İş Davaları, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022.
• Kalkan, Arif: İş Sözleşmesinde Fesih Halleri, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.:13, S: 1, 2018, (ss.281-314).
• Kar, Bektaş: İş Güvencesi ve Uygulaması, 4. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2020.
• Kar, Bektaş: Performans Düşüklüğü veya Yetersizliği Nedeni ile Fesihte Yargısal Denetim, Sicil İş Hukuku Dergisi, S:11, Eylül 2008, (ss.34-42).
• Keser, Hakan: 4857 Sayılı İş Kanunu ve Yargıtay Uygulamasında İş Sözleşmesinin Bildirimli Feshinde Geçerli Sebep, 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2010.
• Kılıçoğlu, Mustafa/Şenocak, Kemal: İş Güvencesi Hukuku, Legal Kitabevi, İstanbul, 2007.
• Kılıçoğlu, Mustafa: 4857 Sayılı İş Kanunu Yorumu ve Yargıtay Uygulaması, Ayhan Yayıncılık, Ankara, 2005.
• Köseoğlu, Ali Cengiz: İş Sözleşmesinin İşçiden Kaynaklanan Nedenlerle Bildirimli Feshi, 1. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2011.
• Kurt, Resul: İşe İade Davalarında SGK işlemleri ve Uygulama Sorunları, Mali Çözüm Dergisi, C:22, S:112, 2012, (ss. 111-132).
• Laçiner, Vedat: Alman Feshe Karşı Koruma Hukukunun Genel Esasları, Yönetim Bilimleri Dergisi, S:3, C: 2, 2005, (ss.141-162).
• Manav, A. Eda: İş Hukukunda Geçersiz Fesih ve Geçersiz Feshin Hüküm ve Sonuçları, Turhan Kitabevi, Ankara, 2009.
• Manav, A. Eda: İş Hukukunda Feshe İtiraz Davasının Şartları ve Yargılama Usulü, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, C:1, S:3, Ankara, 2010, (ss.259-300)
• Mollamahmutoğlu, Hamdi: İş Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2008.
• Mollamahmutoğlu, Hamdi/Astarlı, Muhittin/ Baysal, Ulaş: İş Hukuku, 3. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2014.
• Narmanlıoğlu, Ünal: İşe Başlatmama Tazminatı, Yaşar Üniversitesi Dergisi, C: 8, Özel Sayı, 2013, (ss.1957-2052).
• Öcal, Kemal Evren: İş Güvencesi Tazminatı, Terazi Hukuk Dergisi, S: 15, Kasım 2007, (ss.43-51).
• Öktem Songu, Sezgi: İş Yargılamasında Belirsiz Bir Hukuki Kavram: Samimiyet, İş Hukukunda Yeni Yaklaşımlar II, Beta Yayınları, İstanbul, 2018.
• Özekes, Muhammet: İş Kanunu’nun 20. ve 21. Maddelerinin Medeni Yargılama ve İcra Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi, 75. Yaş Günü İçin Prof. Dr. Baki Kuru Armağanı, Ankara, 2004, (ss. 479-514).
• Özekes, Muhammet: İş Güvencesi Kurumu ve İşe İade Davaları, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku 2005 yılı toplantısı, (Hukuk Yargılaması ve İcra Hukuku Yönünden İşe İade Davaları ve Uygulama Sorunları), Legal Yayıncılık, İstanbul, 2005.
• Özkaraca, Ercüment: İş Güvencesinin Kapsamı, Prof. Dr. Turhan Esener II. İş Hukuku Uluslararası Kongresi, Ankara, 2017.
• Özkaraca, Ercüment: İş Güvencesi Sistemine Eleştirel Bakış, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku 2011 Yılı Toplantıları, İstanbul Barosu- Galatasaray Üniversitesi, İstanbul 2012.
• Sarıbay, Gizem: Türk İş Hukukunda İş Güvencesi Kapsamında Fesih Usulü, Feshe İtiraz ve Feshe İtirazın Sonuçları, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2007.
• Senyen Kaplan/Tuncay, Emine: Bireysel İş Hukuku, 10. Baskı, Gazi Kitabevi, İstanbul, 2019.
• Soyer, Polat: Feshe Karşı Korunmanın Genel Çerçevesi ve Yargıtay Kararları Işığında Uygulama Sorunları, İş Güvencesi Kurumu ve İşe İade Davaları, İş Güvencesi Kurumu ve İşe İade Davaları İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku 2005 Yılı Toplantısı, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2005, (ss.27-69).
• Sümer, Halûk Hadi: İş Hukuku, 25. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• Sümer, Halûk Hadi: İş Hukuku Uygulamaları, 7. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• Sümer, Haluk Hadi: İş Sözleşmesi Feshedilen İşçinin İşe İade Davası Devam Ederken İşveren Tarafından İşe Davet Edilmesi, Sicil İş Hukuku Dergisi, İstanbul, Aralık 2006, S.4.
• Sümer, Halûk Hadi/Kayırgan, Hasan: İşçilik Alacakları ve Hesaplamaları, 3. Baskı; Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• Süzek, Sarper: İş Hukuku (Genel Esaslar-Bireysel İş Hukuku), Yenilenmiş 21. Baskı, Beta Basım Yayın, İstanbul, 2021.
• Şahlanan, Fevzi: Bireysel İş İlişkisinin Sona Ermesi ve Kıdem Tazminatı Açısından 2003 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi, Yargıtay’ın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 2003 Yılı Semineri, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi. (Kısaltma: 2003 Yılı Kararları)
• Şahlanan, Fevzi: İhbar Öneli Verilerek Yapılan Feshin Geçersizliği Sonrası İşe Başlatılmayan İşçiye İhbar Tazminatı Ödenmeyeceği, Tekstil İşveren, S. 388, Ağustos – Eylül 2012, Hukuk Eki. (Kısaltma: İhbar Öneli)
• Şen, Murat: Geçersiz Fesihte İşçinin İşe Başlatılmaması Hâlinde Bildirim Süresi Kullandırılması, Sicil İş Hukuku Dergisi, S:17, Mart 2010.
• Taşkent, Savaş: Açıklamalı İçtihatlı 4857 Sayılı İş Kanunu, 11. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2018.
• Taşkent, Savaş: Yargıtay’ın İş Hukuku’na İlişkin 2004 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi, İş İlişkisinin Sona Ermesi ve Kıdem Tazminatı, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi, 2006.
• Taşkent, Savaş: Boşta Geçen Sürenin Ücreti (Karar İncelemesi), Kamu- İş Dergisi, İstanbul, C:7 S:3, 2004.
• Tuncay, A. Can: Geçerli Nedenle İş Sözleşmesinin Feshi ve İşe İade Davaları, İş Kanunu Toplantı Dizisi, Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) İş Kanunu Toplantı Dizisi IV, 14 Haziran 2007, İstanbul.
• Tulukçu, Nezihe Binnur: İş Mahkemeleri Kanunu ve Arabuluculuk Hükümlerine Göre İş Güvencesi İşe İade, 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
• Tunçomağ, Kenan/ Centel, Tankut: İş Hukukunun Esasları, 10. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul: 2022.
• Uçum, Mehmet, İş Güvencesi Kapsamında Fesih Bildirimine İtiraz ve Geçersiz Feshin Sonuçları, Legal Hukuk Dergisi, C:1, S:9, 2003.
• Ulucan, Devrim: İş Güvencesi Temel Kavramlar ve Uygulamadan Öneriler, 2. Baskı, Türkiye Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikası Yayını, İstanbul, 2003.
• Uşan, Fatih: Yargıtay Kararları Işığında İşe İade Davalarının Sonuçları, Kamu İş, C:10, S:1, 2008, (ss.1-47).
• Uzun, Bekir: Yeni İş Yasası Semineri, İstanbul Ticaret Odası Yayınları, No: 2004-31, İstanbul, 2004.
• Yılmaz, Merve: İş Güvencesi Kapsamında Olan ve Olmayan İşçilerin Belirsiz Süreli İş Sözleşmesinin Feshinden Doğan Haklarının Karşılaştırılması, Kültür Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2011.
• Yılmaz Kaya, Ebru: İşe İade Davasında İşsizlik Ödeneğinin İadesi Gerekebilir (https://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/ebruyilmazkaya/046/).
• Yiğit, Yusuf: İş Hukukunda Geçersiz Fesih Kavramı ve Geçersiz Fesih Üzerine İşe İade Başvurusu Yapan İşçinin İşverence İşe Başlatılmaması ve Sonuçları, Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan, C. II, İstanbul, 2011, (ss. 1169-1170).