Kardiyovasküler Cerrahi Yoğun Bakım Ünitesinde Subhipnotik Dozda Propofol Kullanımının Postoperatif Bulantı ve Kusmaya Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 12 - 21, 30.01.2021

Yaşar Gökhan Gül Ali Haspolat Halide Oğuş Tuncer Koçak Ali Şefik Köprülü

Öz

Amaç
Kardiyak cerrahide postoperatif bulantı kusma (POBK) sıklığı %45-
50’dir. Kalp damar cerrahisi yoğun bakım ünitesinde ekstübasyon
aşaması, kalp atım hızında ve kan basıncında değişikliklerin ve ritim bozukluklarının görülebileceği kritik dönemdir. Sempatik uyarı miyokardiyal kontraktiliteyi ve sistemik vasküler resistansı artırır,
miyorkardiyal iskemi, aritmi, kanama eğilimi oluşturur. Öğürmekse parasempatik sistemi aktive ederek bradikardi ve hipotansiyonla
sonuçlanabilir. Tüm bu olumsuzlukları önlemek üzere kalp damar
cerrahisi yoğun bakım ünitesinde postoperatif bulantı-kusmayı önlemede farklı ilaçlar önerilmiştir. Çalışmamızda ekstübasyon öncesi
uygulanan subhipnotik doz propofol ve deksametazonun postoperatif bulantı-kusma ve hemodinamik parametrelere etkilerini
irdeledik.
Materyal ve Metod
Çalışmaya alınan 45 hasta rastgele üç gruba ayrıldı. Grup P’ye ekstübasyondan 10 dakika önce 10 mg IV propofol, Grup D’ye 5 mg IV
deksametazon, grup K’ya 2 ml IV serum fizyolojik verildi. Enjeksiyon öncesinde, ekstubasyon sonrası 2 ve 10. dakikalarda, ekstübasyon sonrası 1. ve 5. dakikalarda ortalama arter basıncı (OAB), kalp
atım hızı (KAH), oksijen saturasyonu (SpO2
) kaydedildi. Bulantı
hissi, sedasyon düzeyi değerlendirildi. Ekstübasyon sonrası 12 saatlik periyodda bulantı şiddeti, kusma sayısı, hemodinamik değişiklikler ve hasta yakınmaları kaydedildi.
Bulgular
OAB; GP’de ilaç öncesi-sonrası 2. dakika farkı anlamlıydı. Ekstübasyon öncesi-sonrası 1-5. dakikada ilaç öncesine göre fark yokken,ekstübasyon öncesine oranla anlamlı yüksekti. GD’de sadece ekstübasyon sonrası 1. dakikada anlamlı arttı. 5. dakikada ekstübasyon
öncesine döndü. Düşüş ekstübasyon sonrası 1. dakikadakinden
anlamlıydı. GK’da ilaç öncesi-sonrası fark yokken ekstübasyon sonrası 1. dakikada anlamlı yükseldi. Gruplar arası karşılaştırmada ilaç
sonrası 2. dakikada GP-GD arasında anlamlı farklılık bulundu.
KAH; GP’de fark hiçbir dönemde anlamlı değildi. GD’deyse ekstübasyon öncesi-sonrası 1. dakika farklıydı. GK’da benzer durum
saptandı. Gruplar arası karşılaştırmada ölçümlerde farklılık yoktu.
SpO2
; Her üç grupta da grup içi-arası karşılaştırmada farklılık saptanmadı. VDS’da ekstübasyon sonrası GP-GD, GP-GK, GD-GK
arasında fark anlamlıydı. Diğer dönemlerde GP-GD arasında farklılık saptanmazken GK’yla arasında anlamlı fark vardı. RSS’ye göre
gruplar arası değerlendirmede GP’deki değerler ölçümlerde her iki
gruptan daha yüksek ancak anlamlı farklı değildi. 12 saatlik takipte komplikasyonlar; GP’de kusma (3), aritmi (4), baş dönmesi (3),
uyuşukluk (4); GD’de hipertansiyon (1), aritmi (2); GK’daysa kusma
(2), hipertansiyon (1), aritmi (6), baş dönmesi (1), uyuşukluk (2) ve
ağrı (2) saptandı.
Sonuç
Ekstübasyon öncesi propofol ve deksamatazon bulantıyı azaltmada
etkili ancak kusmayı önlemede etkili değildi. İlaçların ciddi herhangi bir yan etkileri olmamıştır. Ayrıca RSS’de fark olmaksızın ekstübasyon işlemi GP’de daha rahat tolere edilmiştir

Anahtar Kelimeler

: kardiyovasküler cerrahi yoğun bakım ünitesi, subhipnotik doz propofol, postoperatif bulantı/kusma

Kaynakça

• 1. Cao. X.. White. P.F. & Ma. H. An update on the management of postoperative nausea and vomiting. J Anesth 31. 617–626 (2017).
• 2. Kovac AL. Updates in the Management of Postoperative Nausea and Vomiting. Adv Anesth.2018 Dec;36(1):81-97.
• 3. Habib AS. White WD. Eubanks S. Pappas TN. Gan TJ. A randomized comparison of a multimodal management strategy versus combination antiemetics for the prevention of postoperative nausea and vomiting. Anesth Analg. 2004 Jul;99(1):77-81.
• 4. Apfel CC. Heidrich FM. Jukar-Rao S. Jalota L. Hornuss C. Whelan RP. et al. Evidence-based analysis of risk factors for postoperative nausea and vomiting. Br J Anaesth. 2012;109:742–53.
• 5. Olver I. Molassiotis A. Aapro M. Herrstedt J. Grunberg S. Morrow G. Antiemetic research: future directions. Support Care Cancer. 2011 Mar;19 Suppl 1:S49-55.
• 6. Champion S. Zieger L. Hemery C. Prophylaxis of postoperative nausea and vomiting after cardiac surgery in high-risk patients: A randomized controlled study. Ann Card Anaesth. 2018 Jan-Mar;21(1):8-14.
• 7. Kogan A. Eidelman LA. Raanani E. Orlov B. Shenkin O. Vidne BA. Nause and vomiting after fast-track cardiac anaesthesia. Br.J.Anaesth 2003;91:214-217
• 8. Hijazi EM. Edwan H. Al-Zoubi N. Radaideh H. Incidence of Nausea and Vomiting After Fast-Track Anaesthesia for Heart Surgery. Braz J Cardiovasc Surg. 2018 Jul-Aug;33(4):371-375.
• 9. Vasileiou I. Xanthos T. Koudouna E. Perrea D. Klonaris C. Katsargyris A. Papadimitriou L. Propofol: a review of its non-anaesthetic effects. Eur J Pharmacol. 2009 Mar 1;605(1-3):1-8.
• 10. Awad K. Ahmed H. Abushouk AI. Al Nahrawi S. Elsherbeny MY. Mustafa SM. et.al. Dexamethasone combined with other antiemetics versus single antiemetics for prevention of postoperative nausea and vomiting after laparoscopic cholecystectomy: An updated systematic review and meta-analysis. Int J Surg. 2016 Dec;36(Pt A):152-163.
• 11. Sane S. Hasanlui MV. Abbasivash R. Mahoori A. Hashemi ST. Rafiei F. Comparing the effects of intravenous dexamethasone. intravenous ondansetron and their combination on nausea and vomiting in cesarean section with spinal anesthesia. Adv. Biomed. Res 2015;4:230
• 12. Unlugenc H. Guler T. Gunes Y. Isik G. Comparative study of the antiemetic efficacy of ondansetron. propofol and midazolam in the early postoperative period. Eur J Anaesthesiol. 2004 Jan;21(1):60-5.
• 13. Sahinovic MM. Struys MMRF. Absalom AR. Clinical Pharmacokinetics and Pharmacodynamics of Propofol. Clin Pharmacokinet. 2018 Dec;57(12):1539-1558.
• 14. Folino TB. Muco E. Safadi AO. Parks LJ. Propofol. 2020 Aug 13. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan–.PMID: 28613634
• 15. Gant TJ. El-Molem H. Ray J. Glass PS. Patient-controlled antiemesis: a randomized. double-blind comparison of two doses of propofol versus placebo. Anesthesiology.1999 Jun;90(6):1564-70.
• 16. Kim EG. Park HJ. Kang H. Choi J. Lee HJ. Antiemetic effect of propofol administered at the end of surgery in laparoscopic assisted vaginal hysterectomy. Korean J Anesthesiol. 2014 Mar;66(3):210-5.
• 17. Sinner. B. Perioperatives Dexamethason. Anaesthesist 68. 676–682 (2019).
• 18. Gant TJ. El-Molem H. Ray J. Glass PS. Patient-controlled antiemesis: a randomized. double-blind comparison of two doses of propofol versus placebo. Anesthesiology.1999 Jun;90(6):1564-70.
• 19. Gant TJ. El-Molem H. Ray J. Glass PS. Patient-controlled antiemesis: a randomized. double-blind comparison of two doses of propofol versus placebo. Anesthesiology.1999 Jun;90(6):1564-70.
• 20. Gant TJ. El-Molem H. Ray J. Glass PS. Patient-controlled antiemesis: a randomized. double-blind comparison of two doses of propofol versus placebo. Anesthesiology.1999 Jun;90(6):1564-70.