Spor Yaralanmaları; İş Kazası? Meslek Hastalığı?

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 3, 6 - 11, 30.07.2021

Mehmet Ünal

Öz

Meslek hastalıkları, işyeri ortamında bulunan faktörlerin etkisi ile
meydana gelen hastalıkların ortak adıdır. Dünya Sağlık Örgütü
(DSÖ) ve Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) gibi uluslararası kaynaklarda
meslek hastalıkları; ortamda bulunan bir etkenle bundan
etkilenen insan vücudu arasında, çalışılan işe özgü bir neden-sonuç,
etki-tepki ilişkisinin ortaya konabildiği hastalıklar grubu
olarak tanımlanmaktadır. Bu tanımlamalara bakıldığında yapılan
işe özgü, yapılan işle direkt ya da indirekt bağlantılı olabilecek ve
insan sağlığını etkileyebilecek her türlü hastalık meslek hastalığı tanımlamasına
girebilmektedir. Spor Sakatlıkları da meslek hastalığı
olarak değerlendirilebilir. Meslek hastalıklarının etkenle çalışanın
ilk temasından 1 hafta ile 30 yıl sonra ortaya çıkabildiği bildirilmektedir.
Sporda aşırı kullanımdan ya da direkt travmalardan
kaynaklanan problemlerin birçoğu, yıllar sonra semptom vermeye
başlayabilir. Sürekli kafa travmasına maruz kalan bir sporcuda,
kronik travmatik ensefalopati tablosunda görüldüğü gibi spor
yaşantısını sonlandırdıktan yıllar sonra kişilik değişiklikleri, saldırganlık,
agresif yapı, intihara eğilimde artış gibi çok farklı bir klinik
tablo şeklinde semptomlarla kendini gösterebilir. Yıllarca fizyolojik
sınırları zorlayan fiziksel aktiviteler, kalp yetmezliği, eklem dejenerasyonu,
kronik travmatik ensefalopati gibi birçok hastalığa da
neden olabilmektedir. Aslında spor sakatlıkları bir aysberg gibidir.
Görünen kısmı maalesef çok küçük, gerçek tablo göründüğünden
çok daha fazladır. Ayrıca birçok spor kulübünde ortaya çıkan spor
yaralanmaları kulübün kendi sağlık organizasyonları tarafından
çözülmeye çalışıldığı için istatistiklere yansıtılamamaktadır. Bu
nedenle de nasıl bir gerçekle karşı karşıya kaldığımızı tam olarak
bilememekteyiz. Spor Sakatlıkları nedeniyle kalıcı hasar oluşan
sporcuların %100’ü eski perforsmanlarına dönememekte, aktif
spor yaşantıları sonlanmaktadır ve bu bireyler malesef ILO verilerinde
yer almamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Meslek hastalıkları, spor yaralanmaları, kronik travmatik ensefalopati, konküzyon, agresif yapı

Kaynakça

• 1. 16.06.2006 tarih 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu.
• 2. 30.06.2012 tarih 6331 Sayılı Kanun İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu.
• 3. Ünal, M., (2018), Spor Yaralanmalarının Önlenmesi ve Tekrar Sportif Aktiviteye Dönüş, Ünal, M.,(edts), Spor Yaralanmaları ve Rehabilitasyon, (13- 22), İstanbul, İstanbul Tıp Kitapevi.
• 4. Meslek Hastalıkları Rehberi, (2011), Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, Ankara, Matsa Basımevi.
• 5. 2006-2007 İş Kazaları ve İşe Bağlı Sağlık Problemleri Araştırma Sonuçları, TÜİK, Haber Bülteni, Mart 2008-Sayı 50.
• 6. Ilıman, EZ., (2015), “Türkıye’de Meslek Hastalıkları’’, Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejiler Araştırma Dergisi, 1(1).
• 7. Yılmaz, F., Şahin, F., Kuran, B., (2006), “İşe Bağlı Kas İskelet Hastalıkları ve Tedavisi”, Nobel Med; 2(3):15-22.
• 8. Omalu, BI., DeKosky, ST., Hamilton, RL., Minster, RL., Kamboh, MI., Shakir, AM., Wecht, CH., (2006), ‘‘Chronic traumatic encephalopathy in a national football league player: part II.’’, Neurosurgery,59(5):1086-92.
• 9. Dickstein, D. L. (2020). Brain and blood biomarkers of tauopathy and neuronal injury in humans and rats with neurobehavioural syndromes following blast exposure. Molecular Psychiatry https://doi.org/10.1038/ s41380-020- 0674-z
• 10. Solomon, G., (2018), “Chronic traumatic encephalopathy in sports: a historical and narrative review.’’, Dev Neu-ropsychol, 13:1-33.
• 11. European Occupatıonal Dıseases Statistics (Eods) Phase 1 Methodology, European Commission 2000.
• 12. 22.01.2011 tarih 27823 Sayılı Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik.
• 13. https://www.ilo.org/ankara/news/WCMS_551794/lang--tr/index.htm 28.04.2017
• 14. https://www.aa.com.tr./tr/spor/turkiyede-lisansli-kadin-sporcu-sayisi- 25-kat-artti/1756702
• 15. Census of Fatal Occupational Injuries Summary, 2018.
• 16. List of Occupational Diseases (revised 2010), Occupational Safety and Health Series, No. 74, ILO, 2010 (http://www.ilo.org/safework/info/publications/ WCMS_125137/langen/index.htm).
• 17. Groh H. (1971), How dangerous are performance and copetetive sport? Munch Med Wochenschr. Mar 12;113(11):380-3 German
• 18. Ünal, M., (2018), Spor Yaralanmaları; İş Kazası? Meslek Hastalığı?, Ünal, M.,(edts), Spor Yaralanmaları ve Rehabilitasyon, (593-598), İstanbul, İstanbul Tıp Kitapevi.
• 19. Ünal, M., Spor Yaralanmalarında İlk Yardım Uygulamaları, Ünal, M.,(edts), Spor Yaralanmaları ve Rehabilitasyon, (23-32), İstanbul, İstanbul Tıp Kitapevi.
• 20. Birikimsel travma hastalıkları, Meslek Hastalıkları ve İş İle ilgili Hastalıklar Tanı Rehberi (2011), Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, (279-285), İSGİP (Türkiye`de İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Koşullarının İyileştirilmesi Projesi - TR0702.20- 01/001).
• 21. Karadeniz, O., (2012), “Dünya’da ve Türkiye’de İş kazası ve Meslek hastalıkları ve Sosyal Korunma Yetersizliği’’, Çalışma ve Toplum, 3:15-71. 22. Özkılıç Ö., (2005), “İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri ve Risk Değerlendirme Metodolojileri”, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu, Yayın No: 246.
• 23. https://silo.tips/download/dnyada-ve-trkyede-meslek-hastaliklari 14.11.2020
• 24. 155 ve 161 Sayılı İLO Sözleşmeleri.
• 25. http://www.ankarameslekhastanesi.gov.tr/hastanemiz.html 19.02.2020
• 26. Gür, T., (2013), Meslek Hastalıkları, Ankara, Özyurt Matbaacılık.
• 27. Stellman, JM., (2013), “Encyolopedia of Occupational Health and Safety”, Fourth (4) Edition, Vol.1.
• 28. 26.12.2003 tarih ve 25328 sayılı Kimyasal maddelerle çalışmalarda sağlık ve güvenlik önlemleri hakkında yönetmelik.
• 29. 11.10.2008 tarih 27021 Sayılı Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği.
• 30. Eller, NH., Netterstrom, B., Gyntelberg, F., Kristensen, T.S., Nielsen, F., Steptoe, A., Theorell, T., (2009), “Work-Related Psychosocial Factors and the Development of Ischemic Heart Disease: A Systematic Review”, Cardiology in Review, 17(2):83-97.
• 31. “Encyolopedia of Occupational Health and safety” (2013), Forth edition, Vol.1,
• 32. Cherry JD. Crary JF et all. Variation in TMEM106B in chronic traumatic encephalopaty. Acta Neuropathol Commun. 6:115.