Öz
ABSTRACT
The tradition of minstrelsy is encountered in almost many regions of Turkey. However, it is noteworthy that the tradition is quite common in and around Kars region. As a matter of fact, although the tradition seems to be gradually disappearing in many regions, the region has become important for the tradition due to the preservation of its vitality in Kars and its surroundings, the training of new apprentices and the organization of special days to support the tradition such as the Minstrels Festival.
Although many minstrels have grown up in the region, the fact that these performers are generally male and there are hardly any female minstrel is a problem. Therefore, in this study, it is aimed to evaluate the minstrel tradition in the region from the perspective of gender, based on the example of Minstrel Şahsenem, one of the few female minstrels in the region. In this direction, besides scanning the documents related to the subject with the descriptive scanning method, the audio and video recordings of Minstrel Şahsenem were examined.
As a result of the researches, it was found that the minstrel tradition was created by men, women minstrels were named with roles considered sacred by the society, especially "mother", "sister", and their existence in the minstrel tradition was legitimized. It has been determined that they face many problems due to their social roles.
Anahtar Kelimeler
Âşık Şahsenem Gender Turkish Folk Music Kars Region Minstrelsy Tradition Minstrelsy
Kaynakça
- Çınar, S. (2008). Yirminci Yüzyılın İkinci Yarısında Kadın Âşıklar. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.
- Çınar, S., Karahasanoğlu, S., Şenel, S. (2008). Kadın Âşıkların Âşık Sanatı İçerisinde Toplumsal Rolleriyle Konumlanma Problemleri, İTÜ Dergisi, 5(2) 45-56.
- Çınar, S. (2016). Kadın Âşıkların Müzikal Kimlikleri, İnsan ve Toplum Bilimler Araştırmaları Dergisi 5 (8) 3125-3143.
- Özinan, S. (2019). Âşıklık Geleneğinin Tiyatro Antropolojisi Açısından İncelenmesi ev Bir Uygulama. Sanatta Yeterlilik Çalışması ve Raporu. Hacettepe Üniversitesi. Ankara.
- Sever, M. (2010). Âşık Tarzı Kültür Geleneğinde Günümüz Kadın Âşıkları, Eitschrift Für Die Welt Der Türken 2 (3). 81-89.
- Shils, Edward. (2003). Gelenek. Doğu-Batı Dergisi. (H. Arslan, Çev.). (25), 101- 131.
- Yanlıç, R. (2015). Âşık Şahsenem Bacı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi. Isparta.
Öz
Âşıklık geleneği Türkiye’nin hemen hemen birçok bölgesinde karşımıza çıkmaktadır. Ancak Kars yöresi ve çevresinde geleneğin oldukça yaygın olduğu dikkat çekmektedir. Nitekim geleneğin birçok bölgede giderek kaybolmaya yüz tuttuğu görülse de Kars ve çevresinde canlılığını koruması, yeni çırakların yetiştirilmesi ve Âşıklar Bayramı gibi geleneği destekleyecek özel günlerin düzenlenmesi dolayısıyla bölge, gelenek için önemli hale gelmiştir.
Yörede birçok âşık yetişmiş olsa da bu icracıların genellikle erkek olması, kadın âşıkların yok denecek kadar az olması, bir problem durumu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenle bu araştırmada yöredeki az sayıdaki kadın âşıktan biri olan Âşık Şahsenem örneğinden yola çıkarak yöredeki âşıklık geleneğinin toplumsal cinsiyet perspektifinden değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda konuya ilişkin belgelerin betimsel tarama yöntemiyle taranmasının yanı sıra Âşık Şahsenem’e ait sesli ve görüntülü kayıtlar incelenmiştir.
Yapılan araştırmalar sonucunda ise âşıklık geleneğinin erkekler tarafından oluşturulduğu, kadın âşıkların özellikle “ana”, “bacı” gibi toplum tarafından kutsal kabul edilen rollerle adlandırılarak âşıklık geleneği içerisindeki varlıklarının meşrulaştırıldığı, Âşık Şahsenem’in kadın âşıklar içerisinde aktif rol oynayan âşıklardan biri olmasına rağmen kendisine yüklenen toplumsal roller nedeniyle birçok sorunla karşılaştığı tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kars Yöresi Âşıklık Geleneği Âşık Şahsenem Âşıklık Toplumsal Cinsiyet Türk Halk Müziği Kars Region Minstrelsy Tradition
Kaynakça
- Çınar, S. (2008). Yirminci Yüzyılın İkinci Yarısında Kadın Âşıklar. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.
- Çınar, S., Karahasanoğlu, S., Şenel, S. (2008). Kadın Âşıkların Âşık Sanatı İçerisinde Toplumsal Rolleriyle Konumlanma Problemleri, İTÜ Dergisi, 5(2) 45-56.
- Çınar, S. (2016). Kadın Âşıkların Müzikal Kimlikleri, İnsan ve Toplum Bilimler Araştırmaları Dergisi 5 (8) 3125-3143.
- Özinan, S. (2019). Âşıklık Geleneğinin Tiyatro Antropolojisi Açısından İncelenmesi ev Bir Uygulama. Sanatta Yeterlilik Çalışması ve Raporu. Hacettepe Üniversitesi. Ankara.
- Sever, M. (2010). Âşık Tarzı Kültür Geleneğinde Günümüz Kadın Âşıkları, Eitschrift Für Die Welt Der Türken 2 (3). 81-89.
- Shils, Edward. (2003). Gelenek. Doğu-Batı Dergisi. (H. Arslan, Çev.). (25), 101- 131.
- Yanlıç, R. (2015). Âşık Şahsenem Bacı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi. Isparta.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Müzik |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 5 Aralık 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 |