1925 TARİHLİ KAPUDAĞLI İLYA (KANAKİS) YAPIMI UD’UN RESTORASYONU

Yıl 2024, , 102 - 126, 30.06.2024

Ali Maruf Alaskan , Alper Atahan Arslan

https://doi.org/10.51576/ymd.1481612

Öz

ÖZ
Bu çalışmada 1925 yılı 3886 numaralı Kapudağlı İlya yapımı bir udun restorasyon süreci ele alınmıştır. Kapudağlı İlya 1870-1930 yılları arasında yaşamış ülkemizin önemli ud yapımcılarındandır. Sanat yönü ve ses kalitesi yüksek, görsel açıdan değerli udlar yapmıştır. Kapudağlı İlya (Kanakis) 1870 yılında Balıkesir ilinin Bandırma ilçesine bağlı Kapıdağ yarımadasında doğmuştur. Eski kayıtlarda ve çalgı içerisindeki etiketlerde Kapudağ olarak geçmektedir. Rum asıllı Türk vatandaşıdır. Meslek hayatına ilk olarak gitar ve mandolin yaparak başlamış 25’li yaşlara geldiğinde atölyesini İstanbul’a taşımıştır. Kapalıçarşı’da dükkân açan İlya, burada dönemin müzik anlayışı ve ihtiyaçlarını gözlemleyip ona göre üretim yapmaya başlamıştır. Bu dönemde en çok tercih edilen çalgı olan ud üretimine başlamış, uzun yıllar ud ve lavta yapımı ile uğraşmıştır. Çalışmada ülkemizde henüz çok yeni bir konu olan çalgı restorasyonu ele alınmaktadır. Eski çalgıların tamir ve onarımı çok önceden beri yapılmakla beraber, bu tür çalışmaların akademik düzeyde uygulanması ve sonradan yayına dönüştürülmesi henüz çok yenidir. Çalışmada İlya yapımı ud öncelikle detaylı olarak incelenerek mevcut durum, malzeme, dönem, işçilik ve yapım teknikleri ele alınmış, sonrasında müdahale gerektiren kısımlar saptanmıştır. Çalgının restorasyon süreci için malzeme ve iş-işlem sırası belirlenmiştir. Yaklaşık 100 yıllık olan bu ud, daha sonrasında uluslararası alanda tarihi ve kültürel varlıkların restorasyon prensiplerine uygun bir onarım sürecinden geçerek çalınır hale getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ud,, Çalgı,, Restorasyon,, Kapudağlı,, Çalgı yapımı,, Onarım,

Etik Beyan

Etik kurul onayı gerektirmemektedir

RESTORATİON OF OUD MADE BY KAPUDAĞLI İLYA (KANAKİS) DATED 1925

Öz

ABSTRACT
In this study, the restoration process of an oud made by Kapudağlı İlya, numbered 3886, dated 1925, is discussed. Kapudağlı İlya, who lived between 1870 and 1930, is one of the important oud producers of our country. He made ouds with high artistic direction, sound quality and visual value. Kapudağlı İlya (Kanakis) was born in 1870 on the Kapıdağ peninsula in Bandırma district of Balıkesir province. It is mentioned as Kapudağ in old records and on the labels of the instrument. He is a Turkish citizen of Greek origin. He started his career by making guitars and mandolins. When he was 25, he moved his workshop to Istanbul. İlya opened a shop in the Grand Bazaar, where he observed the musical understanding and needs of the period and began to produce accordingly. During this period, he started to produce the most preferred oud and was engaged in the production of oud and lute for many years. Instrument restoration is still a very new issue in our country. Although the repair and restoration of old instruments has been done for a long time, the application of such works at the academic level and their subsequent publication are still very new. In the study, the Ilya oud was first examined in detail, its current situation, material, period, workmanship and construction techniques were discussed, and then the parts that required intervention were determined. Materials and work-process sequence have been determined for the repair process of the instrument. This oud, which is approximately 100 years old, was later made playable after going through a restoration process in accordance with the international restoration principles of historical and cultural assets.

Anahtar Kelimeler

Oud,, Musical Instrument,, Restorarion,, Kapudagli,, Instrument making,, Renovation,

Kaynakça

• Arslan, A. A. (2022). Manol,Onnik, Kapudağlı İlya yapımı udların yapısal, fiziksel ve malzeme bilgisi yönünden araştırılması. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bİlimler Enstitüsü, izmir.
• Barclay, V. (2004). The preservation and use of historic musical instruments: display case or concert halls? . London: Earthscan.
• Bucur, V. (2016). Handbook of materials for Srting musical ınstruments. Switzerland: Springer International Publishing.
• Chuluunbaatar, O. (2016). Rare archeological musical artefacts from ancient tombs in Mongolia. Studia Instrumentorum Musicae Popularis, 225-250.
• Çetin, A. (2020). Tarihi yapılarda modern restorasyon çalışmasının önemi. International Journal of Social Political and Economic Research, 7 (4), 814-818.
• Deligöz, A., & Pamukçu, E. (2022). Romantik gitar restorasyon süreci. Yegah Müzikoloji Dergisi, 5(1), 1-25.
• Houssay, A. (2008). Limitations of wood conservation techniques for their applications to musical instruments. Cite de la Musique.
• Kurtoğlu, A., Kahveci, M., & Dilik, T. (1990). Ahşap mobilya ve yapı elemanları üretiminde kullanılan birleştirme şekilleri. İstanbul üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 40(3), 122-150.
• Roper, M. (1994). Koruma ve konservasyon servisinin planlanması, techizatlendırılması ve personel istihdamı, bir RAMP çalışması (Cilt 21). Ankara: T.C. Başbakanlı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı.
• Sacs, C. (1965). Kısa dünya müzik tarihi. (İ. Usmanbaş, Çev.) İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Basım Evi.
• Söylmez, M. (2009). Mızraplı çalgılarda udun restorasyon teknikleri. İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 5-7.
• Üngör, E. R. (2000). Geçmişten günümüze Türk Lütiyeleri. Musiki Mecmuası, s. 17-22.