MEVLEVİHANELERİN OSMANLI VE KONYA MÜZİK KÜLTÜRÜNDE OYNADIĞI SİVİL TOPLUM ÖRGÜTÜ ROLÜ VE ETKİLERİ

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 251 - 275, 30.09.2023

Barış Gürkan

https://doi.org/10.51576/ymd.1326489

Öz

Müzik gelenekleri, yaşayan ve toplumsal bir olgu olarak doğası gereği değişim ve süreklilik ikiliğinde bir denge arayışındadır. Bu ikilik durumunda değişime yönelik eğilim, o toplumun ortak çıkarlarıyla ilişkili olmalıdır ve bir konsensüse ihtiyaç duyar. Sivil toplum örgütlerinin bu değişim üzerindeki rolü kamuoyu üretebilme, kurumsal olarak tekrar eden pratiklerle ve mensuplarının toplu çabalarıyla bunu içinde bulundukları toplumun kültürel yaşamına sirayet ettirebilme güçleri bakımından önemlidir. Hatta oluşturdukları kamuoyu ile rızaya dayalı bir gündem oluşturabilme kabiliyetlerinden dolayı devletin baskıcı politikalarından çok daha hızlı ve kalıcı etki gösterebilmeleri dikkat çekicidir.
Osmanlı Devleti’nin yönetim anlayışında odaklanılan alanlardan biri olmayan kültürel hayat, dönemin sivil toplum örgütü niteliğindeki yerel veya ülke sınırlarında farklı yerlerde kurumsal yapılanmasını inşa etmiş lonca ve tarikat gibi oluşumların ürettiği kamuoyundan etkilenmiştir. Mevlevihaneler de başta Konya ve İstanbul olmak üzere Osmanlı Devleti sınırları boyunca pek çok noktada devletin ihmal ettiği müzik alanında kurumsal himayesi ve oluşturduğu sanat kamuoyu ile günümüzde sivil toplum örgütlerinin oynadığı rolü yerine getirmiştir. Bu çalışma, Mevlevihanelerin Osmanlı ve Konya müzik kültüründeki önemli etkisinin sivil toplum örgütü rolü bağlamında nasıl gerçekleştiğini incelemeyi amaçlar

Anahtar Kelimeler

Mevlevihaneler, Konya müzik kültürü, sivil toplum örgütü, müzikal değişim, sanat kamuoyu

THE ROLE OF NON-GOVERNMENTAL ORGANIZATION AND ITS EFFECTS OF MEVLEVIHANES IN OTTOMAN AND KONYA MUSIC CULTURE

Öz

Music traditions, as a living and social phenomenon, seek a balance in the dichotomy of change and continuity by nature. In this dichotomy, the tendency towards change must be related to the common interests of that society and needs a social consensus. The role of non-governmental organizations in this change is important in terms of their ability to generate public opinion, and to spread this to the cultural life of the society they are in, with institutionally repetitive practices and collective efforts of their members. In fact, it is remarkable that they can have a much faster and more permanent effect than the repressive policies of the state, due to their ability to create an agenda based on consent with the public opinion they form.
Cultural life, which was not one of the areas focused on in the management understanding of the Ottoman Empire, was influenced by the public opinion produced by the non-governmental organizations of the period, such as guilds and sects, which built their institutional structuring in different places within the borders of the country. This study aims to examine the significant impact of Mevlevihanes on Ottoman and Konya music culture in the context of the role of non-governmental organization.

Anahtar Kelimeler

Mevlevihanes, Konya music culture, non-governmental organization, musical change, public opinion on art

Kaynakça

• ARSLAN, S. (2018). Osmanlı’dan Günümüze Sivil Toplum Kuruluşları ve Vatandaşlık Eğitimine Katkıları, Uluslararası Yönetim ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (9), 59-76, https://dergipark.org.tr/tr/pub/uysad/issue/37764/436053
• BAYRAM, Y, (2011). Liberal Demokrasilerde Medya ve Kamuoyunun Dış Politika Karar Alma Sürecine Etkisi, Erciyes İletişim Dergisi ‘Akademia’, 2 (2), 68-80, https://dergipark.org.tr/tr/pub/erciyesiletisim/issue/5865/77619
• COHEN, J. L. (1994). Civil Society and Political Theory, Massachusetts: MIT Press.
• ÇAHA, Ö. (2000). Aşkın Devletten Sivil Topluma, İstanbul: Plato.
• ÇAHA, Ö. (2004). İdeolojik Kamusal Alanın Krizi, Açık Toplum Yazıları, Ankara: Liberte Yay.
• ÇAHA, Ö. (1994). Osmanlı’da Sivil Toplum, A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 49 (3-4), 79-99. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/36484
• ÇAKIR, V. (2005). Konya’nın Geleneksel Eğlence Kültürü, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (17), 355-382, https://dergipark.org.tr/tr/pub/sutad/issue/26279/276899
• ÇELEBİ BAYRU, E.; SAĞBAŞ, B. R. (2008), Yüzyıllar Boyu Mevlâna ve Mevlevilik, İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
• DUMAN, M. Z. (2004). İdris Küçükömer’in Sivil Toplum Anlayışı, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (1), 47-52, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/46063
• GAZİMİHAL, M. R. (1947). Konya’da Musiki, Ankara: CHP Halkevleri Yay.
• KAEMMER, J. (1993). Music in Human Life: Anthropological Perspectives on Music, Yayınlanmamış Çeviri, çev. Prof. Dr. Yetkin Özer, Austin, University of Texas Press.
• KAYA, İ. (2021). Osmanlı Devletinde Devlet-Tarikat İlişkileri Bağlamında Meclis-i Meşayih, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırmaları Dergisi, 100, 159-180, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2510778
• KILINÇ HATİPOĞLU, F. (2010). Jürgen Habermas Düşüncesinde Üç Kavram: Önyargı, Eylem ve Kamusallık, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe Anabilim Dalı, Ankara
• ÖZBEK, M. (2004). Kamusal Alan, İstanbul: Hil Yayınları.
• ÖZTÜRK, A. O.; TAN, N.; TURHAN, S., (2007). Konya Halk Müziği, Ankara: Ötüken Yay.
• SAKMAN, M. T. (2001). Dünden Bugüne Konya Oturakları, İstanbul: Milenyum Yay.
• SARIBAY, A. Y. (2000), Türkiye’de Demokrasi ve Sivil Toplum, Global Yerel Eksende Türkiye, Derleyenler: E. Fuat Keyman- Ali Yaşar Sarıbay, İstanbul: Alfa Yayınları.
• SENNETT, R. (2002). Kamusal İnsanın Çöküşü, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• SHINER, L. (2010). Sanatın İcadı: Bir Kültür Tarihi, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• SUNAY, R. (2002). Cumhuriyetçi-Liberal-Müzakereci Kamusal Alan Modelleri ve Türkiye’de Kamusal Alanın Gelişimi, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10 (3-4), 51-78, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/262212
• TANRIKORUR, C. (2005). Osmanlı Dönemi Türk Musikısi, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• ULUDAĞ, S. (1992). İslam Açısından Musıki ve Sema’, Bursa: Uludağ Yayınları.
• YELKEN, R. (2003). Kamusal Alan Kim(ler)in Alanı?, Sivil Toplum, 1 (2), 45-51.
• İnternet: ÇELEBİ BAYRU, Esin, Sem’a, www.semazen.net/eng/yazar_yazi.php?id=1 erişim tarihi: 18.01.2010