KÂRS AS A FORM OF RELIGIOUS MUSIC

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 3, 314 - 337, 23.09.2024

Yasin Bol , Meriç Düzbaş

https://doi.org/10.51576/ymd.1539476

Öz

ABSTRACT
Both in academic graduate theses on Kârs and in books, encyclopedia articles and articles on the subject, the main determination made about Kârs is that this form is a form belonging to our non-religious music. An analysis of all the Kârs in our repertoire can lead to the conclusion that the majority of Kârs are non-religious forms. As a matter of fact, it is observed that all composers after the 18th century, when composing works in the form of Kâr, built their works on this basic assumption (non-religious form) and did not change the principle of being non-religious. In this study, we have focused on the examples of Kârs with religious content that we have identified both in the existing kârs whose notation has survived to the present day and in the old Lyric (Fasıl) mecmuas that have not survived to the present day, and as a result of the determinations and evaluations made, it has been determined that the Kâr Form was not used only as a non-religious form in the past, and that there are Kârs containing religious subjects, although their number is relatively small compared to the general number. With this study; it is aimed to correct and complete the missing information in the written sources that the Kâr Form is only a non-religious form in future studies.

Anahtar Kelimeler

Kâr, Religious Music, Turkish Religious Music, Turkish Music

BİR DÎNÎ MÜZİK FORMU OLARAK KÂRLAR

Öz

ÖZ
Gerek kârlar ile ilgili yapılmış akademik lisansüstü tezlerde, gerekse konuyu ihtiva eden kitap, ansiklopedi maddesi ve makalelerde kârlara yönelik yapılmış olan başlıca tespit, bu formun din dışı mûsikîmize ait bir form olduğu yönündedir. Repertuvarımızda notaları mevcut tüm kârlar üzerinden bir inceleme yapıldığında kârların çok büyük oranda din-dışı form olduğuna yönelik bir sonuca varılabilir. Nitekim 18. Yüzyıldan sonraki bestekârların tamamının, kâr formunda eser bestelerken bu temel kabul üzere (din-dışı form) eserlerini inşâ ettikleri ve din-dışı olma kâidesini değiştirmedikleri görülmektedir. Bu çalışmada; hem günümüze notası ulaşmış mevcut kârlar içinde hem de günümüze intikâl edememiş ancak eski fasıl mecmualarında tespit ettiğimiz dînî içerikli kâr örnekleri üzerinde durulmuş, yapılan tespit ve değerlendirmeler sonucunda ise geçmişte Kâr Formunun sadece din-dışı bir form olarak kullanılmamış olduğu, genele nispetle sayıları az da olsa dînî konuları ihtivâ eden kârların mevcut olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışma ile; Kâr Formunun sadece din-dışı bir form olduğuna yönelik yazılı kaynaklarda yer alan eksik bilginin bundan sonra yapılan çalışmalarda düzeltilmesi ve tamamlanması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kâr, Dînî Mûsikî, Türk Din Mûsikîsi, Türk Mûsikîsi

Kaynakça

• Alaüddin Hüseyin el-Hoyî. (2022). Fütüvvetname-i Bektâşîyye (İstinsah, Zülfikar Derviş Ali, Çev. H. Türkmen ve İ. Dağdelen). İBB Kütüphane ve Müzeler Müdürlüğü Yayınları. (Orijinal yayın tarihi 1853).
• Behar, C. (2020). Orada Bir Musiki Var Uzakta. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Demirçe Altıntaş, P., & Erol, N. (2023). Eskişehir İli Seyitgazi İlçesine Bağlı Arslanbeyli Köyünde Nefes Formunda Eserler: Dar Nefes Örneği. Motif Akademi Halk Bilimi Dergisi, 16/43: 1237-1250.
• Demirtaş, M. (2018). Horasan'dan Balkanlar'a Şücaaddin Veli Ocağı ve Erkânı. İstanbul: Kalender Yayınevi.
• Duygulu, M. (1997). Alevî-Bektaşî Müziğinde Deyişler. İstanbul: Sistem Ofset.
• Ezgi, S. (1933). Nazari ve Ameli Türk Musikisi. İstanbul: Bankalar Basımevi.
• Gölpınarlı, A. (1992). Alevî Bektâşî Nefesleri. İstanbul: İnkılâp Yayınevi.
• Gölpınarlı, A. (2015). Tasavvuftan Dilimize Geçen Deyimler ve Atasözleri. İstanbul: İnkılâp Yayınevi.
• Gölpınarlı, A. (2022). Fütüvvet ve Fütüvvetname - Makaleler. İstanbul: İBB Kütüphane ve Müzeler Müdürlüğü Yayınları.
• Hekimbaşı Subhizâde Abdülaziz Ârif Efendi, Mecmuâ-yı Letâif fî Sandukati’l Me’ârif, (T3866). Karaman, S. & Akbulut, Y. (2009). Biçim ve Usûl Açısından Abdülkâdir Merâgî'nin Kârları. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 26: 379-408.
• Onatça, N. A. (2007). Alevî Bektâşi Kültüründe Kırklar Semahı. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Özalp, N. (1992). Türk Musikisi Beste Formları. Ankara: TRT Genel Sekreterlik Basım ve Yayın Müdürlüğü Yayınları.
• Özcan, N. "Dinî Mûsiki", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/dini-musiki (11.06.2024).
• Özmen, İ. (1998). Alevî-Bektâşî Şiirleri Antolojisi. Cilt: III Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Öztuna, Y. (2006). Türk Musikisi Ansiklopedik Sözlüğü. Ankara: Orient Yayınları.
• Sarıkaya, S. (1998). Bektâşî-Alevîlerde Bir Duâ: Nâd-ı Alî. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5: 17-31.
• Yavaşca, A. (2002). Türk Mûsikî’sinde Kompozisyon ve Beste Biçimleri. İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Yayınları.
• Albüm Kitapçığı Şeceryan Hümayun. Abdülkadir Merâgî. Şevknâme. 2011, İran.
• İnternet Kaynakları http 1. https://hourgan.ir/fa/news/8053/ (Erişim tarihi: 06.08.2024).
• http 2. https://hourgan.ir/fa/news/19378/ (Erişim tarihi: 06.08.2024).
• http 3. https://ganjoor.net/shahnematollah/robaeeshv/sh137 (Erişim tarihi: 29.06.2024).
• http 4. http://farahan-online.blogfa.com/category/57 (Erişim tarihi: 30.06.2024).
• http 5. http://salmanshaer.blogfa.com/post/390 (Erişim tarihi: 30.06.2024).
• http 6. http://www.koodzar.blogfa.com/category/8 (Erişim tarihi: 30.06.2024).
• http 7. https://ganjoor.net/jami/divanj/fateha-shabab/ghazal-jf/sh78 (Erişim tarihi: 01.07.2024).