AN EXAMINATION ON USING THE KÜRDÎ MODE IN TURKISH POP MUSIC

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 4, 478 - 509

Göksal Öztürk , Şevki Özer Akçay

https://doi.org/10.51576/ymd.1541124

Öz

ABSTRACT
Turkish pop music is one of the popular music genres in Turkey, alongside rap, hip-hop, rock, and arabesque, and it remains among the most frequently listened-to genres today. Among the modes used in Turkish pop music, alongside Nihavend and hicaz, the kürdî mode is also commonly employed. This study aims to explain the characteristic features of the kürdî mode, its place in Turkish music, and how it is used in contemporary Turkish pop music. The primary objective of this study is to identify the similarities and differences in the application of the kürdî mode within Turkish pop music, while also revealing its relationship with arabesque music.
The research addresses topics such as the “arabesquization” of Turkish pop music throughout its historical development and how the kürdî mode has been used in ways that diverge from its traditional description in classical Turkish music theory. Descriptive analysis and musical analysis methods were utilized in the study. Furthermore, through a purposive sampling approach, ten pieces selected from the Turkish pop music repertoire were analyzed both theoretically and aurally, focusing on modal features such as scales, modulations, and frequency of notes, by examining official videos published on YouTube.
As a result of these analyses, it was determined that, in addition to differences from the perspective of Turkish music theory, the use of the kürdî mode in Turkish pop music also exhibits variations in terms of orchestration and timbre. Observations made in the analyzed songs indicate that the kürdî mode has been simplified compared to its classical Turkish music counterpart and is often employed within an arabesque framework. Ultimately, this research concludes that an approach to the kürdî mode that incorporates arabesque motifs is widely used in Turkish pop music, alongside genres such as Turkish rock and rap.

Anahtar Kelimeler

Turkish music, popular music, maqam music, maqam analyze, kürdi maqam

TÜRK POP MÜZİĞİNDE KÜRDÎ MAKAMININ KULLANIMI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Öz

ÖZ
Türk pop müziği, Türkiye’de var olan rap, hip-hop, rock, arabesk gibi popüler müzik türlerinden biridir ve günümüzde en çok dinlenen türler arasındadır. Nihavend, hicaz gibi makamlarla birlikte Türk pop müziği içerisinde en çok kullanılan makamlardan biri de kürdî makamıdır. Bu araştırmada kürdî makamının karakteristik özellikleri, Türk müziğindeki yeri ve günümüzde Türk pop müziğindeki kullanım şeklinin açıklanması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda çalışmanın temel amacı, kürdî makamının Türk pop müziğindeki kullanımlarının uygulama açısından ne tür farklılıklar ve benzerlikler barındırdığının tespit edilmesiyle birlikte Türk pop müziğinin arabesk müzikle olan ilişkisinin ortaya koyulmasıdır.
Türk pop müziğinin, tarihsel gelişimi içinde arabeskleşmesi, bu süreçte kürdî makamının klasik Türk müziği nazariyat kitaplarındaki tarifinden farklı şekilde nasıl kullanıldığı gibi konular ele alınmıştır. Araştırmada betimsel tarama ve müzikal analiz yöntemleri kullanılmıştır. Ayrıca uygun örnekleme yaklaşımıyla Türk pop müziği repertuvarından seçilen 10 eser, dizi, geçki ve perde sıklığı gibi makamsal özellikleri açısından hem teorik hem de YouTube sitesinde yayımlanan resmi videoları üzerinde işitsel olarak analiz edilmiştir.
Yapılan analizler sonucunda, kürdî makamının Türk pop müziğinde kullanımında Türk müziği nazariyatı bakımından farklılıkların yanı sıra, orkestrasyon ve tını bakımından da farklılıklar olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmada incelenen şarkılara bakıldığında kürdî makamının klasik Türk müziğine kıyasla sadeleştirildiği ve genellikle arabesk bir anlayışla kullanıldığı gözlemlenmiştir. Sonuç olarak bu araştırmada arabesk motifler barındıran bir kürdî makamı yaklaşımının, Türk rock, rap gibi müzik türlerinin yanı sıra Türk pop müziğinde de yaygın olarak kullanılmakta olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Türk müziği, popüler müzik, makamsal müzik, makam analizi, kürdi makamı

Etik Beyan

Bu çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarında bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davranıldığını, veri toplama prosedüründe etik kurullardan izin alınmasını gerektiren bir uygulama yapılmadığını kabul ve beyan ederiz.

Kaynakça

• Aksu, S. (2017, 5 Temmuz). İstanbul İstanbul Olalı [Müzik videosu]. https://www.youtube.com/watch?v=m8PyoUy7YLI (Erişim Tarihi: 6 Mayıs 2023).
• Aksu, S. (2002/2023). İstanbul İstanbul Olalı [Müzik notası]. https://notanehri.com/ah-istanbul-sarkisi-notalari/ (Erişim Tarihi: 8 Haziran 2024).
• Ammer, C. (2004). The Facts on File Music Dictionary. The Facts on File.
• Aydar, D. (2014). Popüler kültür ve müzik üzerine. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 33(7), 800-807.
• Baha. (1999). Kutupta Yaz Gibi [Müzik notası]. https://www.kolaynota.com/baha-kutupta-yaz-gibi-notalari/ (Erişim Tarihi: 7 Ağustos 2024).
• Baha. (1999/2013, 5 Aralık). Kutupta Yaz Gibi [Müzik videosu]. https://www.youtube.com/watch?v=EGTfSKpFlrM (Erişim Tarihi: 7 Ağustos 2024).
• Birekul, M. (2015). Popüler kültür ve müzikte anlamın kaybı. Akademik İncelemeler Dergisi, 1(10), 155-180.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (24. baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dilmener, N. (2014). Bak Bir Varmış Bir Yokmuş. Hafif Türk Pop Tarihi (4. baskı). İletişim Yayınları.
• Efe, M., & Sonsel, Ö. B. (2019). Türkiye’de dinlenilen popüler müziklerin incelenmesi: Spotify örneği. İdil, (60), 975-983.
• Erdem, M. (2013a, 9 Aralık) Acıyı Sevmek Olur mu? [Müzik videosu]. https://www.youtube.com/watch?v=y3c4H1CUPT4 (Erişim Tarihi: 6 Mayıs 2023).
• Erdem, M. (2013b). Acıyı Sevmek Olur mu? [Müzik notası]. https://www.kolaynota.com/aciyi-sevmek-olur-mu-notalari/ (Erişim Tarihi: 3 Mart 2023).
• Erdoğan, İ. (2001). Popüler Kültürde Gasp ve Popülerin Gayrimeşruluğu. Doğu Batı. 15(2), 65-106.
• Erol, A. (2009). Popüler Müziği Anlamak: Kültürel Kimlik Bağlamında Popüler Müzikte Anlam (3. baskı). Bağlam Yayıncılık.
• Gerçek, İ. H. (2023). Türk Musikisinde Makam Bilgisi ve Tatbiki. Nobel Yayıncılık.
• Göçer, F. (2008/2014, 4 Mart). Bizim Şarkımız [Müzik videosu]. https://www.youtube.com/watch?v=c63SzE8c0sA (Erişim Tarihi: 6 Mayıs 2023).
• Göçer, F. (2008/2023). Bizim Şarkımız [Müzik notası]. https://www.kolaynota.com/ferhat-gocer-bizim-sarkimiz-notalari/ (Erişim Tarihi: 3 Mart 2023).
• Güngör, N. (1993). Arabesk. Sosyokültürel Açıdan Arabesk Müzik (2. baskı). Bilgi Yayınevi.
• Güven, U. Z. (2022). Müzik Beğenileri Üzerine Sosyolojik Bir Bakış. Lakin Yayınları.
• Hacıev, P. (2005). Temel Müzik Teorisi (A. Destan, Çev., 2. baskı). Pan Yayınları.
• İğrek, E. C. (2018a, 11 Kasım). Beyaz Skandalım [Müzik videosu]. https://www.youtube.com/watch?v=QIIj6_IP6dA (Erişim Tarihi: 10 Haziran 2023).
• İğrek, E. C. (2018b, 11 Kasım). Beyaz Skandalım [Müzik notası]. https://www.kolaynota.com/beyaz-skandalim-piyano-ve-kolay-notalari/ (Erişim Tarihi: 8 Mart 2024).
• Karadeniz, M. E. (2013). Türk Mûsikîsinin Nazariye ve Esasları. İş Bankası Kültür Yayınları.
• Karataş, Ö. S. (2022). Klasik Türk mûsikîsinde makam analizi. Ü. S. Şen, Y. Şen & Ş. Ö. Akçay (Ed.) Müzik Araştırmalarında Bilimsel Yöntem ve Yaklaşımlar içinde (ss.69-90). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Koç, O. (2020a, 5 Haziran). Kendime Sardım [Müzik videosu]. https://www.youtube.com/watch?v=G49ZdBklzF8&list=RDG49ZdBklzF8&start_radio=1 (Erişim Tarihi: 6 Mayıs 2023).
• Koç, O. (2020b, 5 Haziran). Kendime Sardım [Müzik notası]. https://www.kolaynota.com/kendime-sardim-kolay-notasi/ (Erişim Tarihi: 8 Haziran 2024).
• Kuyucu, M. (2016). Theodor W. Adorno’nun perspektifinden popüler Türk müziğinde standartlaşma sorunsalı. TRT Akademi. 1(1). 188-208.
• Küçükkaplan, U. (2013). Arabesk: Toplumsal ve Müzikal Bir Analiz. Ayrıntı Yayınları.
• Küçükkaplan, U. (2016). Türkiye’nin Pop Müziği. Ayrıntı Yayınları.
• Özbek, M. (2013). Popüler Kültür ve Orhan Gencebay Arabeski (11. baskı). İletişim Yayınları.
• Özdemir, S. (2017). 1938-1950 yılları arasında Türkiye’de gösterime giren Arap/Mısır filmlerinin Türk müziğine etkisi. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 2(2). 384. https://doi.org/10.21733/ibad.2158
• Özdemir S., & Beşiroğlu Ş. (2009). Türk müziğinin popülerleşme sürecinde film müzikleri ve Sadettin Kaynak. İTÜ Dergisi, 6(1), 2124.
• Özkan, İ. H. (2003). Türk Mûsıkîsi Nazariyatı ve Usûlleri: Kudüm Velveleleri (7. baskı). Ötüken Neşriyat.
• Say, A. (2012). Müzik Sözlüğü (4. Baskı). Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• Seki, D., (1997a). Kop Gel Günahlarından [Müzik notası]. https://www.kolaynota.com/kim-bu-gozlerindeki-yabanci-notalari/ (Erişim Tarihi: 7 Ağustos 2024).
• Seki, D., (1997b). Kop Gel Günahlarından [Müzik videosu]. https://www.youtube.com/watch?v=aS8EtM_vrpU (Erişim Tarihi: 7 Ağustos 2024).
• Sonses, B., & Bengü. (2019a, 12 Nisan). İçimden Gelmiyor [Müzik videosu]. https://www.youtube.com/watch?v=hp_JK3oIR1I (Erişim Tarihi: 10 Haziran 2023).
• Sonses, B., & Bengü. (2019b, 12 Nisan). İçimden Gelmiyor [Müzik notası]. https://www.kolaynota.com/icimden-gelmiyor-kolay-notasi/ (Erişim Tarihi: 8 Haziran 2024).
• Sönmez, V., & Alacapınar, F. G. (2021). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri (7. baskı). Anı Yayıncılık.
• Şahin, M. (2017, 28 Şubat) Tutuşmuş beraber [Müzik videosu]. https://www.youtube.com/watch?v=nN1UtTLI33k (Erişim Tarihi: 5 Mayıs 2023).
• Şahin, M. (2017/2023). Tutuşmuş beraber [Müzik notası]. https://www.kolaynota.com/tutusmus-beraber-kolay-notasi/ (Erişim Tarihi: 3 Mart 2023).
• Şarkı Söylemek Lazım. (2024, 17 Temmuz) Vikipedi. https://tr.wikipedia.org/wiki/Şarkı_Söylemek_Lazım_(albüm) (Erişim Tarihi: 20 Temmuz 2024).
• Taşçı, T. (2019, 25 Ocak) Yalan [Müzik videosu]. https://www.youtube.com/watch?v=yDx562IjQ0s (Erişim Tarihi: 6 Mayıs 2023)
• Taşçı, T. (2018/2023). Yalan [Müzik notası]. https://www.kolaynota.com/tan-tasci-yalan-kolay-notasyon/ (Erişim Tarihi: 3 Mart 2023)
• Tekelioğlu, O. (2006). Pop Yazılar: Varoştan Merkeze Yürüyen Halk Zevki. Telos Yayıncılık.
• Tohumcu, A. (2012). Türkiye’nin Müziklerinde “Makam” Kavramının 1980 Sonrasında Kültürel Anlamı. (Tez No.326716) [Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Ulusal Tez Merkezi.
• Türk Dil Kurumu (TDK). (2022). Türk Dil Kurumu Sözlükleri [Çevrimiçi sözlük]. https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 3 Mart 2023)