"HEZİN HEZİN GİR KAPIDAN” ADLI ESERİN AFYONKARAHİSAR YÖRESİNDE YAPILAN İCRA ÇEŞİTLERİNİN TESPİTİ VE KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 397 - 427, 27.03.2025

Ömer Faruk Kacar , Kenan Serhat İnce

https://doi.org/10.51576/ymd.1619154

Öz

Türk halk müziği eserlerini mahalli sanatçılardan dinleyerek öğrenmek; yörenin tavır ve üslubunu öğrenebilmek açısından önemlidir. Mahalli sanatçılar; içinde bulunduğu toplumun ve coğrafyanın kültür unsurlarını; geleneklerini, örf-adetlerini, halkın duygu ve düşüncelerini müzik ile yansıtmaktadır. Yörelerde mahalli sanatçıların varlığı düşünüldüğünde, eserlerin birden fazla icra şeklinin ve varyantının olabileceği de aşikârdır. Bir kaynak kişi aynı eseri farklı zamanlarda farklı şekilde de icra edebilmektedir. Afyonkarahisar yöresine ait “Hezin Hezin Gir Kapıdan” adlı eserin TRT repertuvarına ait nota künyesinde, kaynak kişinin Abdullah Uluçelik olduğu görülmektedir fakat meşk ortamında alınan başka bir kayıtta; Uluçelik’in, eseri TRT repertuvarına ait notaya göre daha farklı icra ettiği tespit edilmiş olup, çalışmanın problem durumu olarak saptanmıştır. Aynı şekilde Abdullah Uluçelik’in talebesi olan mahalli sanatçı Ömer Yarşi’nin albüm kaydındaki icrasının; hem TRT repertuvarına ait notaya göre, hem de hocası Abdullah Uluçelik’in albüm kaydındaki icrasına göre farklı olduğu tespit edilmiştir. Buradan hareketle yörede tarafımızca alan araştırması yöntemi uygulanarak eserin çeşitli icra örneklerinin ve varyantlarının olduğu ortaya konmaya çalışılmıştır. Yapılan alan araştırmasında, Fikret Güzeldemir ve Nevzat Topuzlu (Altındağ) ile görüşülmüştür. Bu çalışma; eserin Afyonkarahisar merkez, Çay ve Bolvadin ilçelerindeki icra örnekleri ile sınırlandırılıp, edinilen çeşitli kaynak kişi kayıtları karşılaştırılarak incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk halk müziği, TRT, Afyonkarahisar, varyant, Hezin Hezin Gir Kapıdan, Abdullah Uluçelik.

DETERMINATION AND COMPARISON OF THE TYPES OF PERFORMANCES OF “HEZİN HEZİN GİR KAPIDAN” IN AFYONKARAHİSAR REGION

Öz

Learning Turkish folk music pieces by listening to local artists is important in terms of learning the attitude and style of the region. Local artists reflect the cultural elements of the society and geography in which they live; traditions, customs and traditions, feelings and thoughts of the people through music. Considering the presence of local artists in the regions, it is obvious that there may be more than one performance style and variant of the works. A source person can perform the same work differently at different times. In the sheet music of the piece named ‘Hezin Hezin Gir Kapıdan’ belonging to Afyonkarahisar region, it is seen that the source person is Abdullah Uluçelik, but in another recording taken in the meşk environment; it was determined that Uluçelik performed the work differently than the sheet music of the TRT repertoire and this was determined as the problem situation of the study. Likewise, it was determined that the performance of local artist Ömer Yarşi, who is a student of Abdullah Uluçelik, in the album recording is different both according to the notation belonging to the TRT repertoire and according to the performance of his teacher Abdullah Uluçelik in the album recording. From this point of view, it was tried to reveal that there are various performance examples and variants of the work by applying the field research method in the region. During the field research, Fikret Güzeldemir and Nevzat Topuzlu (Altındağ) were interviewed. This study was limited to the performance examples of the work in Afyonkarahisar centre, Çay and Bolvadin districts and examined by comparing various source person records obtained.

Anahtar Kelimeler

Turkish folk music, TRT, Afyonkarahisar, variant, Hezin Hezin Gir Kapıdan, Abdullah Uluçelik.

Kaynakça

• YAZILI KAYNAKLAR Aktüze, İ. (2003). Müziği Anlamak Ansiklopedik Müzik Sözlüğü. İstanbul: Pan Yayıncılık:102.
• Artun, E. (2019). Türk Halkbilimi. Adana: Karahan Yayınları.
• Bursalıoğlu, N. (1992). Afyonkarahisar Yöresi Türküleri. Afyon: Özen Ofset Matbaacılık.
• Büyükyıldız, Z. (2015). Türk Halk Müziği (Ulusal Türk Müziği). İstanbul: Arı Sanat Yayınevi.
• Elçi, A. C. (2011). Sözsel ve Müzikal Varyantlaşma: Manilerin Türkü İçindeki Dönüşümleri. Milli Folklor, 23(91).
• Evliyaoğlu S., Baykurt Ş. (1988). Türk Halkbilimi. Ankara: Ofset Reprodüksiyon Matbaacılık.
• Folklorik Değerlerimiz. (2024). Müzik Kültürü, Halk Müziği Sazları. (Erişim adresi: https://afyon.ktb.gov.tr/TR-63455/muzik-kulturu.html), (Erişim tarihi: 15.11.2024).
• Kruntyaeva. T, Molokova N. & Stypel A. (1985). Словарь Иностранных Музыкальных Терминов (Slovar İnostranıh Muzıkalnıh Terminov). Leningrad: "Muzıka" Нажать 5.
• Özbek, M. (2014). Türk Halk Müziği El Kitabı I Terim Sözlüğü. Ankara: Atatürk kültür merkezi Yayını:437.
• Uluçelik, A. (2002). Afyonkarahisar’ın Sesli Tarihi Afyon Türküleri 1950-1973 Arşiv Kayıtları. Afyonkarahisar: Afyon Eğitim Vakfı Kültür ve Sanat Yayınları: Mas Matbaacılık.
• Uzun, H. (2015). Afyonkarahisarlı Mahali Sanatçı Ömer Yarşi (Kültür Bakanlığı Sanatçısı). Afyon: Afyonkarahisar Belediyesi Kültür Yayınları. Yarşi, Ö. (2004). Afyonkarahisar’ın Sesli Tarihi Afyon Türküleri. Afyonkarahisar: Afyon Eğitim Vakfı Kültür ve Sanat Yayınları: Lider Ajans Matbaacılık.
• Yaşar, S. (2019). Afyonkarahisar Sanat ve Müzik Ansiklopedisi Afyonkarahisar Geleneksel Halk Müziği. Afyonkarahisar: (cilt 3) kültür yayınları.
• Güzeldemir, F., (2024, Kasım 04). Kişisel görüşme, Afyonkarahisar.
• Topuzlu Altındağ, N., (2024, Kasım 06). Kişisel görüşme, Afyonkarahisar.